4.1 ЖЭҚ мен ФЭТ орналасқан 0,4 кВ жағында қысқа тұйықталу тоғын есептеу
4.1 сурет. Жел электр қондырғысы мен ФЭТ-тен электрмен қамтамасыздандыру сұлбасы
ФЭТ-тің қысқа тұйықталу тоғын есептеу.
ФЭТ-тің ішкі кедергісі келесі формуламен табылады:
(4.1)
Ом
E=Uxx=2∙37,24=74,8 B
;
(4.2)
;
(4.3)
ЖЭҚ-тың қысқа тұйықталу тоғын есептеу.
(4.4)
Iдлит= 
;
Аккумулятор батареясының қысқа тұйықталу тоғын есептеу:
Бір АБ-ның кедергісі тең zа=7,5 мОм,
zа=4·7,5=30 мОм
Е=14,5 В, Е=4· 14,5 = 58 В
;
Қысқа тұйықталу тоғы есептелуі:
4.2 10 кВ электр сұлбасы үшін қысқа тұйықталу тоғын есептеу
Үш фазалық ҚТ тоғын келесі формуламен табылады:
, кА (4.5)
Мұндағы Uф – желдің фаздық кернеуі, В;
хТ –трансформатордың индуктивті кедергісі, мОм;
Трансформатордың толық кедергісі:
, (4.6)
Екі орамды трансформатордың индуктивті кедергісі:
, (4.7)
мұндағы U – ҚТ тоғы есептелңнетін жағындағы фазаралық кернеу, кВ;
Sном.ТМ – трансформатордың номиналды қуаты, МВА.
UK – трансформатордың ҚТ кернеуі, %;
rS - суммалық кедергі, мОм
rT – трансформатордың активті кедергісі, мОм;
, (4.8)
4.2 сурет. Желінің сұлбасы мен орынбасу сұлбасы.
Жоғарлатқыш ТМ-160-10/0,4 трансформаторын паспорттық берілгендері:
Sнт=160 кВА, Iх=2,4%, Uкз=4,5%, DРхх=0,51 кВт, DРкз=2,65 кВт
(4.9)
(4.10)
, Ом
, Ом
ЭБЖ-нің меншікті кедергілері 
, 
,Ом
Төмендеткіш ТМ-160-10/0,4 трансформаторын паспорттық берілгендері:
Sнт=160 кВА, Iх=2,4%, Uкз=4,5%, DРхх=0,51 кВт, DРкз=2,65 кВт
, Ом
, Ом
,Ом
,Ом
,Ом
К1 нүктесіне ҚТ тоғын есептеу:
кА
кА
К2 нүктесіне ҚТ тоғын есептеу:
кА
кА
К3 нүктесіне ҚТ тоғын есептеу:
, кА
кА
4.3 сурет. 10кВ желінің сұлбасы
4.3 Есептелген нәтижелер бойынша коммутациялық аппараттарды таңдау
4.3.1 Сөндіргіштер, ажыратқышты және АКШ-ті таңдау
Есептелген нәтижелер бойынша қоректі жүйе трансформаторының 10 кВ жағынан алған кездегі коммутациялық аппараттарды таңдаймыз.
(4.11)
10 кВ кернеуге арналған сөндіргіштер таңдау
В1 сөндіргішті жоғарлатқыш трансформатордың тоғы арқылы таңдаймыз.
ВВД63-10 сөндіргіштітаңдаймыз.
4.1 к е с т е- сөндіргіш сипатаммасы
| Паспорттық берілулері | Есептік берілулері |
| Uн= 10 кВ Iн= 630 А Iоткл.= 20 кА Iдин.=40 кА | Uн= 10 кВ Iр= 9,24 А Iк-1=9,64 кА iук-1= 21,81 кА |
В2 сөндіргіштерді таңдау шарты: В2 сөндіргішті ЭБЖ-нің тоғы арқылы таңдаймыз. ВВД63-10 сөндіргіштітаңдаймыз.
4.2 к е с т е - сөндіргіш сипатаммасы
| Паспорттық берілулері | Есептік берілулері |
| Uн= 10 кВ Iн= 630 А Iоткл.= 20 кА Iдин.=40 кА | Uн= 10 кВ IЭБЖ=6,2 А Iк-2=1,92 кА iук-2= 4,9 кА |
3.1.4 10кВ кернеуге ажыратқыштар таңдаймыз
РЛНД -10/200 У1 ажыратқышын таңдаймыз.
4.3 к е с т е - ажыратқыш сипатаммасы
| Паспорттық берілулері | Есептік берілулері |
| Uн=10 кВ Iн= 630 А Iпред скв. ток ампл.=20 кA Iпред.терм.стойк.=8 кA | Uн= 10 кВ IЭБЖ=6,2 А iУд к2 = 4,6 кА Iк2=1,92 кA |
10 кВ асқын кернеу шектеуішті таңдау
ОПН-10/10,5/10-1У1 АКШ таңдалады
4.4 к е с т е - АКШ сипатаммасы
| Паспорттық берілулері | Есептік берілулері |
| Uн=10 кВ Iн= 400 А I терм.стойк =16,5 кA Iэл.дин.стойк.=42,1 кA | Uн= 10 кВ IЭБЖ=6,2 А Iк-2=1,92 кА iук-2= 4,9 кА |
4.3.2 Ток трансформаторларын таңдау
Ток трансформаторлары келесі шарттармен таңдалады:
1) қондырғы кернеуі бойынша: Uном тт 
Uном уст-ки;
2) ток бойынша: Iном тт Iрасч;
3) электродинамикалық тұрақтығы бойынша;
4) екіншілік жүктеме бойынша: Sн2 Sнагр расч;
5) термикалық тұрақтығы бойынша: Iт2tт>Bк;
6) конструкциясы және дәлдік классы бойынша.
4.5 к е с т е – КТП-не ток трансформаторларын таңдау.
| Құрал | Түр | А, ВА | В, ВА | С, ВА |
| A | Э-350 | 0,5 | 0,5 | 0,5 |
| Wh | САЗ-И681 | 2,5 | 2,5 | 2,5 |
| Varh | СР4-И689 | 2,5 | 2,5 | 2,5 |
| W | Д-355 | 0,5 | - | 0,5 |
| Var | Д-345 | 0,5 | - | 0,5 |
| Қорытынды | 6,5 | 5,5 | 6,5 |
Ток трансформаторларының екіншілік жүктемесін есептейміз.
Екіншілік жүктеме кедергісі контактілердің өткел кедергісі, байланыстыру сымдары және құралдардың кедергілерінен тұрады:
R2=Rприб+Rпров+Rк-тов (4.12)
Құралдардың кедергілері келесі формулалармен анықталады:
; (4.13)
; (4.14)
мұнда Sприб. – құралдар қолданатын қуат;
I2 – құралдың екіншілік номиналды тогы.
Сымдардың рұқсат етілетін кедергісі:
rдоппр=r2н-rприб-rкон; (4.15)
rдоппр=0,4-0,26-0,1=0,04 Ом;
; (4.16)
; (4.17)
;
Құралдардың кедергілері келесі формулалармен анықталады:
Екіншілік жүктеме кедергісі контактілердің өткел кедергісі, байланыстыру сымдары және құралдардың кедергілерінен тұрады:
R2=Rприб+Rпров+Rк-тов; (4.18)
R2=0,26+0,035+0,1=0,395 Ом;
Вк=Iкз2·(tотк+Та); (4.19)
Вк=3,0042· (0,095+0,04)=1,218 кА2с.
4.2 к е с т е - ТТ 0,1-УЗ ток трансформаторын аламыз
| Есептік шарттары | Каталог бойынша |
| Uн=380 кВ | Uн=380 кВ |
| Iав=727,5 А | Iн=800А |
| Вк=1,218 кА2с | Iт2tт=1015,68 кА2с |
| iуд=6,47 кА | Iдин=100 кА |
| Z2P=0,395 Ом | Z2Н=0,4 Ом |
4.3.3 Кернеу трансформаторларын таңдау
Кернеу трансформаторлары келесі шарттармен таңдалады:
1) қондырғы кернеуі бойынша: Uном Uуст;
2) екіншілік жүктеме бойынша: Sном2 S2расч;
3) дәлдік классы бойынша;
4) конструкциясы және жалғану сұлбасы бойынша.
4.5 к е с т е - Кернеу трансформаторларын тексеру
| Құрал | Түр | Sорам, ВА | Орам саны | Cosф | Sinф | Құрал саны | Р, Вт | Q, вар |
| V | Э-335 | - | ||||||
| W | Д-335 | 2.5 | 0.4 | 0.93 | ||||
| Var | И-335 | 2.5 | 0.4 | 0.93 | ||||
| Wh | СА3-И681 | 0.4 | 0.93 | |||||
| Varh | СР4-И689 | 0.4 | 0.93 | |||||
| Қорытынды |
Есептік екіншілік жүктеме:
(4.20)
4.6 к е с т е - НТС-0,5-УЗ түрлі ТН аламыз
| Каталог бойынша | Есептік шарттары |
| Uн т=380 кВ | Uн т=380 кВ |
| Sн 2=100 ВА | Sр 2=93 ВА |
4.3.4 Ғимараттарға кабель және тарату құрылғысын таңдау
4.7 к е с т е – тұтынушылардың есептеу тоғы
| № | Тұтынушы аты | Рж,кВт | соsф | S,кВА | I,A |
| Сиыр қора | 0,96 | 29,17 | 44,37 | ||
| Сүт блогы | 21,2 | 0,8 | 26,50 | 40,31 | |
| Ветеринарлық бөлме | 6,5 | 0,9 | 7,22 | 10,99 | |
| Су сорғышы | 8,1 | 0,85 | 9,53 | 14,50 | |
| Бұзау қора | 16,5 | 0,96 | 17,19 | 26,14 | |
| Жем цехы | 9,2 | 0,85 | 10,82 | 16,46 | |
| Техника үшін ангар | 4,9 | 0,85 | 5,76 | 8,77 | |
| Ветсанөткізгіш | 6,2 | 0,85 | 7,29 | 11,10 | |
| Таразылық | 3,7 | 0,85 | 4,35 | 6,62 | |
| Үй №1 | 0,96 | 9,38 | 14,26 | ||
| Үй №2 | 9,4 | 0,96 | 9,79 | 14,89 | |
| Үй №3 | 9,2 | 0,96 | 9,58 | 14,58 | |
| Асхана | 7,6 | 0,85 | 8,94 | 13,60 |
1) ТМ-160-10/0,4 трансформаторынан кейін автоматты сөндіргіш
таңдалады.
Iдлит= 
4.8 к е с т е – автоматты сөндіргіштің номиналды көрсеткіштері.
| Сөндіргіш түрі | Номиналды ток, А | Ажыратқыш істету есе тоғы | Ажыратқыш істету тоғы, А | rс, мОм | хс, мОм | rкон, мОм | |
| сөндіргіш | ажыратқыш | ||||||
| ВА51-35 | 21,1 | 0,5 | 0,4 |
Тексереміз, шарт орындалады ма жок па:
а) 
а) 
б) 
б) 
в) 
в) 
2-ші категориялы тұтынушыларға автоматты сөндіргіш
таңдалады.
Iдлит= 
4.9 к е с т е – автоматты сөндіргіштің номиналды көрсеткіштері.
| Сөндіргіш түрі | Номиналды ток, А | Ажыратқыш істету есе тоғы | Ажыратқыш істету тоғы, А | rс, мОм | хс, мОм | rкон, мОм | |
| сөндіргіш | ажыратқыш | ||||||
| ВА51-31 | 2,15 | 1,2 | 0,5 |
Тексереміз, шарт орындалады ма жок па:
а) а) 
б) б) 
в) в) 
2) ТМ-160-10/0,4 трансформаторынан кейін АВВГнг-(1х95),
Iном=275 А кабелін таңдаймыз.
Тексереміз, шарт орындалады ма жок па:
а) 
а) 275А≥188,93А
б) 
б) 275А≥1,25·188,93=236,16А
ШРА кейін 2-ші категория тұтынушыларға АВВГнг-(1х35),
Iном=115 А кабелін таңдаймыз.
Тексереміз, шарт орындалады ма жок па:
а) 
а) 115А≥84,02А
б) б) 115А≥1,25·84,02=105А
3) 
шарты бойынша жүктемеге шинопровод таңдаймыз
4.10 к е с т е – шинопроводтың номиналды көрсеткіштері
| шинопровод белгіленуі | Есептік ток, А | Номиналды ток, А | iамп, кА | rуд, Ом/км | xуд, Ом/км | zп.ф-о Ом/км |
| ШРА73ВУЗ | 188,93 | 0,21 | 0,21 | 0,9 |
және 
шарты бойынша 2-ші категорияға АРҚ щитын таңдаймыз
4.11 к е с т е – ЩАП 63-31 сериялы тарату құрылғысы
| Номиналды қуаты, В | 380/220 |
| Номиналды жиілік, Гц | |
| Максималды қуат,кВА | |
| Щиттің номиналды тоғы (кіріс аппараты), А | |
| Резервге қосылу уақыты,мс |
Резерв энергия көзі ретінде дизель генераторын таңдаймыз.
Дизель генератордың 
«IVECO» NEF 60MA, қуаты 60 кВА, 380/220В, шығыны 10,2 л/сағ
Бұл генератор, ЖКЖ-нен келетін электр энергия жабдықтауында бір себептермен тоқтаған кезде, 2-ші категориялы тұтынушыларды сол мезетте резервті электр энергиясымен қамтамасыз етеді.
4.12 к е с т е – автоматты сөндіргіштің номиналды көрсеткіштері.
| Сөндіргіш түрі | Номиналды ток, А | Ажыратқыш істету есе тоғы | Ажыратқыш істету тоғы, А | rс, мОм | хс, мОм | rкон, мОм | |
| сөндіргіш | ажыратқыш | ||||||
| ВА51-35 | 2,15 | 1,2 | 0,5 |
