Сабақты қорытындылау. 2.Қалпақ неше бөліктен тұрады?

1.Қалпақты кімдер киген?

2.Қалпақ неше бөліктен тұрады?

3.Шашақбауды қалай дайындадың?

4.Қалпақ тігуде қандай тігісті қолдандың?

5.Қалпақ неше бөліктен тұрады?

 

Үй тапсырмасы: Қалпақ тігу. (102 бет)

 

Бағалау:

Оқушылардың жұмыстарынан көрме ұйымдастырып, бағалау.

 

Тексерілді:

Күні:8.04.16 пәні: еңбекке баулу сынып: 2«Ж»

Сабақтың тақырыбы: Шапан

Сабақтың мақсаты:

Білімдік: Оқушыларды шапанды пішу, тігу тәсілімен таныстыру, қайып тігуді үйрету.

Дамытушылық: Тігу,пішу дағдыларын жетілдіру.

Тәрбиелік: Ұлттық киім үлгілеріне деген қызығушылықтарын, эстетикалық талғамдарын арттырып, еңбексүйгіштікке, іскерлікке тәрбиелеу.

 

Сабақтың көрнекілігі және қажетті материалдар: ине, жіп, мата, қайшы.

 

Сабақтың барысы:

Ұйымдастыру кезеңі:

Оқушылардың зейінін сабаққа аудару

Үй тапсырмасын тексеру

Жаңа сабақ:

Ұлттық шапан түрлері, оларды қолдану мақсатымен таныстыру.

Қазақ халқының ұлттық киімдері кең байтақ жеріміздің аймақтық ерекшелігіне қарай ерекше үлгілер жасалған. Олардың кейбірін Жетісу үлгісі, Арқаның үлгісі деп бөліп жатады. Қазақтың ұлттық киім үлгілеріне көршілес орыс, тәжік, қырғыз, түркімен халықтарының киім тігу тәсілдерінің де тигізген ықпалы мол. Қыпшақтардың ішкі-сыртқы киімдері көшіп-қонуға, жүріп – тұруға еркін, ауа райының барлық жағдайларына қолайлы етіп тігілген. Ұлттық киімдер төзімді, ыңғайлы, қарапайым да әсем болған, мұндай киім киген адамдарға қыстың қаһарлы аязы, жаздың аптап ыстығы, күздің қара суығы, жауын-шашын ешбір қауіп-қатер төндіре алмаған.

СәбитМұқанов былай дейді: «Адамға ауа райының қолайсыз жағдайларынан қорғану үшін киім қажет. Ертедегі адамдардың киім-кешектері мал терісінен жасалған. Әсіресе, тері сырт киім үшін пайдаланылады».

Көшпелі қазақтар ішкі-сыртқы киімдердің бәрін жүріп-тұруға бөгет жасамайтындай етіп тіккен.

Ұлттық киімді пайдалану, тұтыну ерекшеліктеріне қарай:

күнделікті

сәндік киімдер

Жыл мезгілдеріне байланысты:

қыстық

маусымдық

жаздық

 

 

Шапан. Қазақтар оны «жағалы киім» ретінде бағалайды. Адамға «шапан кигізу», «иығына шапан жабу» - үлкен құрмет. Бұрындары хандар, батыр, би, жақсы-жайсыңдарына дәреже бергенде соның белгісі ретінде арнайы тіктірткен шапанды олардың иығына жапқан, түрлі мемлекеттік қатынастарды бекіту белгісі ретінде де шапан жіберетін болған. Қазақта ат мінгізіп, шапан жабу дәстүрі қазір де бар. Ханның өзі киген шапанын сыйға алу – қазақ халқында үлкен мәртебе.

Сергіту сәті:

Оң қолымда бес саусақ,

Сол қолымда бес саусақ.

Алақанды ашамын,

Беске, бесті қосамын.

 

Қауіпсіздік ережесі:

Инені аузыңа салма.

Инені киміңе қадама.

Қайшының аузын ашық тастама, жолдасыңа берер кезде ұстайтын жағын қаратып бер.

Практикалық жұмыс:

Қайып тігу тәсілін үйрету.

Егер «көктеп тігу» тәсілінде әрбір тігіс арасында бос қадам қалып отырса, «қайып тігу» тәсілінде ондай қадам қалмайды.

1.Мата жиегіне салынған белгіден инені шаншып, оны теріс бетінен оң бетіне өткізеді. Жіптің түйіні матаның теріс бетінде қалады.

2.Ине ұшын матаның өңіне салынған белгі бойымен бір қадам шанышқызып, оның ұшын екі қадам ілгеріден шығарады. Жіпті суыра тартып, тігісті бекітеді.

3.Алғашқы бірінші қадамға тігіс шеті мен екінші рет иненің ұшы шыққан аралықтағы бос қадамды тігіспен толтыру үшін, инені кейін қайтарып, бірінші тігісті жалғастыра инені шаншып, үшінші рет бір қадам бос қалдыра ине ұшын шығарып, жіпті суыра тартып, тігісті бекітіп отырады. Сөйтіп «қайып тігу» тәсілінде бос қадам болмай, тігіс тегіс орындалады. Мұндай тігіс мықты болады.

Шапан тігу:

1.Шапанның алдыңғы және артқы бөліктерін мата бетіне бормен сызып, қиып ал.

2.Шапан бөліктерін қайып тігу тәсілімен біріктір.

Сабақты қорытындылау: сабақ соңында оқушылар орындаған жұмыстарын үлгіге қарап салыстыру. Жұмыс сапасын тексеру.

Менің алған әсерім... (рефлексия)

Маған қиын болды...

Мен үйрендім...

Менің болашақта....

Мені таңғалдырды...

Енді мен орындай аламын...

Маған қызықты болды...

 

 

 

 

Үйге тапсырма: 104-106 бет оқу.

Бағалау: Оқушылардың жұмыстарынан көрме ұйымдастырып, бағалау.

Тексерілді:

Күні:10.04.15 пәні: еңбекке баулу сынып: 2«Ә»

Сабақтың тақырыбы: Шапан

Сабақтың мақсаты:

Білімдік: Оқушыларды шапанды пішу, тігу тәсілімен таныстыру, қайып тігуді үйрету.

Дамытушылық:Ттігу,пішу дағдыларын жетілдіру.

Тәрбиелік: Ұлттық киім үлгілеріне деген қызығушылықтарын, эстетикалық талғамдарын арттырып, еңбексүйгіштікке, іскерлікке тәрбиелеу.

Сабақтың көрнекілігі және қажетті материалдар: ине, жіп, мата, қайшы.

 

Сабақтың барысы:

I.Ұйымдастыру кезеңі:

Оқушылардың зейінін сабаққа аудару

Үй тапсырмасын тексеру

Жаңа сабақ:

Шапан. Қазақтар оны «жағалы киім» ретінде бағалайды. Адамға «шапан кигізу», «иығына шапан жабу» - үлкен құрмет. Бұрындары хандар батыр, би, жақсы-жайсыңдарына дәреже бергенде соның белгісі ретінде арнайы тіктірткен шапанды олардың иығына жапқан, түрлі мемлекеттік қатынастарды бекіту белгісі ретінде де шапан жіберетін болған. Қазақта ат мінгізіп, шапан жабу дәстүрі қазір де бар. Ханның өзі киген шапанын сыйға алу – қазақ халқында үлкен мәртебе. Шапанның түрлері көп. Олар: тік жағалы, қайырма жағалы, жағасыз, сырма шапан және тағы басқа. Шапанды ерлермен қатар әйелдер де киген. Олардың шапаны ерекше сәнді болған.

Қауіпсіздік ережесі:

1.Инені аузыңа салма.

2.Инені киміңе қадама.

3.Қайшының аузын ашық тастама, жолдасыңа берер кезде ұстайтын жағын қаратып бер.

Сергіту сәті:

Тербеледі ағаштар,

Алдымнан жел еседі.

Кіп-кішкентай ағаштар,

Үп-үлкен боп өседі.

Практикалық жұмыс:

Қайып тігу тәсілін үйрету. Шапанды тігіп аяқтау. 1. Мата жиегіне салынған белгіден инені шаншып, оны теріс бетінен оң бетіне өткізеді. Жіптің түйіні матаның теріс бетінде қалады. 2.Ине ұшын матаның өңіне салынған белгі бойымен бір қадам шанышқызып, оның ұшын екі қадам ілгеріден шығарады. Жіпті суыра тартып, тігісті бекітеді. 3.Алғашқы бірінші қадамға тігіс шеті мен екінші рет иненің ұшы шыққан аралықтағы бос қадамды тігіспен толтыру үшін, инені кейін қайтарып, бірінші тігісті жалғастыра инені шаншып, үшінші рет бір қадам бос қалдыра ине ұшын шығарып, жіпті суыра тартып, тігісті бекітіп отырады. Сөйтіп «қайып тігу» тәсілінде бос қадам болмай, тігіс тегіс орындалады. Мұндай тігіс мықты болады.

Шапан тігу: 1.Шапанның алдыңғы және артқы бөліктерін мата бетіне бормен сызып, қиып ал. 2.Шапан бөліктерін қайып тігу тәсілімен біріктір.

 

Сабақты қорытындылау: сабақ соңында оқушылар орындаған жұмыстарын үлгіге қарап салыстыру. Жұмыс сапасын тексеру.

1.Шапанды кімдер киеді?

2.Көктеп тігу мен қайып тігудің қандай айырмашылығы бар?

3.Шапан бөліктерін біріктіру үшін қандай тігіс қолдандың?

4.Көктеп тігу қай кезде қолданылады?

Үйге тапсырма: Шапан тігу. 104-106 бет оқу.

Бағалау:

Оқушылардың жұмыстарынан көрме ұйымдастырып, бағалау.

 

Тексерілді:

 

Күні:13.04.15 пәні: еңбекке баулу сынып: 2«Ә» Сабақтың тақырыбы: Шәрке Сабақтың мақсаты: Білімдік:Оқушыларды аяқкиім түрлерімен таныстыру, шәркені өңдеу туралы білім беру. Дамытушылық: Шәрке жөнінде және тігіс тігу тәсілі туралы алған білімі мен іскерлігін дамыту. Тәрбиелік: Ұлттық аяқкиім үлгілеріне деген қызығушылығын, эстетикалық талғамын арттырып, еңбексүйгіштікке, іскерлікке тәрбиелеу. Сабақтың түрі: аралас сабақ. Сабақтың көрнекілігі және қажетті құрал-жабдықтар.

Сабақтың барысы:

I.Ұйымдастыру кезеңі:

Оқушылардың зейінін сабаққа аудару

Үй тапсырмасын тексеру

II.Жаңа сабақ:

Шәркей, шақай, шоқай, шәрке – көннен жасалынған қарабайыр аяқкиім. Оны тау шөгінділерімен жүргенде аңшы, құсшылар және шаруашылықпен айналысатын егіншілер етік сыртынан киген, нәтижесінде ол аяқкиімді тез тозудан сақтаған. Ол шала иленген көн «шылғи» теріден жасалыады, өкшесі мен қонышы болмайды, табанына киіз ұлтарақ салынады. Теріні аяққа шақтап орап не бүре отырып, қалыптап байпақ басына тарылтып «науалап» жасайды, бауын өкше жағынан шығарады. Аяқкиімге орналастыруды «Шәркей тарту» деп атайды.

Аяқкиім өкшелі, өкшесіз болып бөлінеді. Өкшесіз аяқкиімдерге: мәсі, пима, кебістің кейбір түрлері жатады. Шәрке – ірі қараның иленбеген терісінен жасалған өкшесіз жеңіл аяқкиім. Бұдан басқа сары шоқай, шабата, шәркей, шөпшөр, шәрке, мөкі, кебіс сияқты жеңіл аяқкиім түрлері бар.

Сергіту сәті:

Орнымыздан тұрамыз,

Қолды алға созамыз.

Бір отырып, бір тұрып,

Біз шынығып аламыз.