Анатомо-биохимиялық ерекшеліктері. Әр жерге бекітілген көп мөлшердегі бұлшықеттерді тарту(дельта тәрізді, үлкен кеуде, екібасты, үшбасты), сүйек сынықтарының тайқуына алып келеді.Сынық деңгейіне байланысты.Иық сүйектің ортаңғы үштен бір бөлігінің дистальды шыбық нервсі өтетін жері жиі зақымдалыа жаншылып қалады.
Классификация. УКП АО/ АSIF келіскен, иық сүйегінің диафизінің сынықтары 3 типке бөлінеді:
А- спиральды(А1), қисық(А2) және көлденең сынықтары
В- фрагменттелмеген (В1 және В2)және фрагменттелген
С- бір немесе бірнеше аралық фрагменттермен
Жарақат травмасы тікелей(соққы) немесе жанама(шынтақ буынынемесе қолға құлау) болады.
Диагностика. Иық сүйегініңдиафизарлы сынықтарын диагностикалау қиынға түспейді.(деформация,сүйек сынықтарының крепитациясы, патологиялық қозғалыс.) Иықтың функциясы бұзылған.
Радиологиялық диагностика. Рентгенографияны бүкіл иық сүйегімен екі стандартты проекцияда жүргізеді.
Алғашқы көмек. Жансыздандырдыжалпы анальгетиктерден бастайды.Транспорттық иммобилизация және иық буынынан саусақтарға дейінгі сатылы шина қолдану.Егер шина жоқ болса қолды денеге фиксациялап Дезо типті бинтті таңу саламыз.(деформацияны асқындыратын,косынкалы емес)
Емі. Консервативті емдеу.Диафизарлы иық сынықтарын емдеудегі негізгі қиындықтардың бірі сүйек сынықтарын ұстап тұру. Иық сүйегінің жоғарғы бөлімі сынығында репозицияны әкету және дистальды сынықты алдыға әкету жағдайында жасайды. Иммобилизация гипсті торакобрахиальды немесе әкеткіш шина салу арқылы жасайды.Иық деңгейіне байланысты емес 90º және 30-40º фронтальды жазықтықта әкетілген болу керек. Центральды және перифериялық сынықтар бір жазықтықта болады.Репозиция және сынықты имммобилизациялау горизонтальды бағытталған 4-5 кг ауырлықты шынтақ өсіндісіне тарту арқылы қаңқадан тартуды тәсілімен жүргізеді немесе әкеткіш шина немесе балканды рама. (сурет 22)
Сурет.22 ЦИТО әкеткіш шинасымен
шынтақ өсіндісіне
қаңқадан тарту
Комбинирленген тарту және сыртқы гипсті фиксация тәсілдері де бар.Қолдың салмағын тайқудың алдын алу үшін қолданады, ал гипсті таңу- көлденең тайқудың алдын алу.
Бұл тәсілдерге қысқа циркулярлы таңу көмегімен емдеу түрін жатқызады(иықтан шынтаққа дейін, мұнда буындағы қозғалыстар шектелмеген), және де Колдуэлла таңуы- білезіктен иықтың үштен біріне дейін.(Сурет23.)
сурет 23.Таңулар:
А- қысқарған(«гильза»),
Б- ауыр «висячая» Колдуэлла
Бойынша иық диафизі сынықтарын емдеу.
Сынықтың абсолютті қатты фиксациясының жоқтығына қарамастан, бұл таңулар кеуде қуысында қозғалысты шектемейді. Егде және қарт адамдарда соматикалық аурулары бар
диафизарлы сынықтарды консервативті емдеу тәсілдерінің бірі. Иық сүйегінің дифиз сынықтарының өсуі 2-3 айдан кейін болады, бұл уақытта иммобилизация жүргізіле береді.
Оперативті емдеу. Жабық репозиция әдісінәтиже бермегенде остеосинтез операциясы
жүргізіледі.Тағы бір мақсаты сыртқы иммобилизация уақытын азайту және қолдың функциясы шектелуінде.Остеосинтез тәсілінде фиксаторлар қолданады (Винт, пластина)
және де спиции немесе стерженьді аппарат. Қазіргі уақытта ең тиімді және науқастарға қолайлысы жоғарғы және төменгі блоктау арқылы штифті интрамедуллярлы остеосинтез тәсілі болып табылады, Бұл тәсіл сыртқы иммобилизациядан бас тартуға және 4-5 күннен кейін қолмен жұмыс істеуге мүмкіндік береді.
(Сурет24)
Сурет 24. Иық диафизі сынығының остеосинтезінің блоктау.
Иық сүйегі сынығы шынтақ нервсінің парезімен қатар болғанда емдеу тәсілі тек қана оперативті.Операцияны экстренді көрсеткішпен, шектеу және шыбық нервсі ревизиясынан бастайды, сонан соң остеосинтез жүргізеді, ал егер жыртылса- қалпына келтіреді.
Асқынулары. Иық диафизі сынығының ерте асқынуларының бірі шыбық нервісінің зақымданулары(жаншылу, жарақаттау, созылу, жыртылу), кеш асқынулары –жалған буын, шыбық нервісінің сүйел немесе тіндік тыртықтанулардан болған парезі.
Иық диафизі сынығының жиі болатын қосымша зақымданулар бірі шынтақ нервсінің зақымданулары, 10-18% кезігеді. (сурет 2.2). Латеральды septum intremusculare арқылы өткенде фиксация байқалады, (срет25), сондықтан нерв зақымдану себебі болып тікелей сыну,жабық немесе ашық манипуляциялардағы жаншылу, және тракционды зақымданулар.
Сурет.25 иық сүйегі диафизіне
шыбық нервісінің
қатынасы.
