, : maq / mək, : q / k. , , ; :
Mən şəkillərə baxmağ- ı səvirəm. = Ben resimlere bakmaya seviyorum.
Dili öyrenmə- yə çox vaxt lazımdır. = Dili öğrenmeye çok vakit lazımdır.
2.1. + -anda /-əndə
: anda / əndə, , ; :
Mən evdən çıx- anda, xava çox xoş idi. = Ben evden çıkarken, hava çok hoştu.
O seni bağda dostunla, sohbet ed- əndə, görüb. = O seni bahçede dostunla, sohbet ederken görmüş.
, . , . , .
: - ma /-mə, - anda /-əndə, :
Mən onu teatra apar- ma - (y)anda, o darıxır. = Ben onu teatra alıp varmadığımda, o sıkılır.
2.2. + -(y)arkən2 /-dikdə4
- (y)anda /-əndə, , - (y)arkən2 /-dikdə4; :
Mən eşşəyi vur- anda o qaçırdı. = Ben eşeği vururken o kaçırdı.
Mən eşşəyi vur- arkən o qaçırdı. = Ben eşeği vururken o kaçırdı.
Mən eşşəyi vur- duqda o baxdı, sonra isə qaçdı. = Ben eşeği vurdukta o baktı, sonra ise kaçtı..
2.3. + -(y)incə4 /-diqcə4
, , : (y)incə4 / diqcə4, :
Sən pulumu qaytar -ınca mən nə edim? = Sen paramı geri verince ben ne edim?
Maşin al- ınca, sən öz oğluna mənzil al = Araba alınca, sen kendi oğluna daire al.
Bu pula ayaqqablarını təmir ed- incə, təzələrini almaq olar. = Bu paraya ayak kabılarını temir edince, yenilerini almak olur.
Pul qazan- dıqça mənim planlarım da böyüyür. = Para kazandıkça, benim planlarım da büyüyür.
2.4. + - dan2 + sa2
, , : dan2 + sa2:
Burada boş-boş danışmaq- dan+sa, get dərslərini elə. = Burada boş-boş konuşmaktansa, git derslerini yap.
|
|
2.5. + - sa /-sə...
-sa /-sə, , , :
Kimi gördüm- sə, kimi soruşdum- sa mən heç nə öyrənmədim. = Kimi gördümse, kimi soruşdumsa ben hiç ne öğrenmedim.
Haraya gədirəm- sə, nəyi gətirirəm- sə onun xoşuna gəlmir. = Nereye gidersem, neyi getirirsem onun hoşuna gelmiyor.
3. + -madan /-mədən
- madan /-mədən, , :
Mən bu adamı gör -mədən onu təsvir edə bilmərəm. = Ben bu adamı görmeden onu tasvir ede bilmiyorum.
Bu məsələni ona danış- madan bildirdim. = Bu meseleni ona konuşmadan bildirdim.
4. + -malı /-məli
, , - malı /-məli, , , : ., - olmaq ..
)
- Mən get+ məli + (y)əm = Ben get+ meli + (y)im
Mən get+ məliolur+am
Mən | Göndərməli | -(y)əm | -oluram |
Sən | Tapmalı | -san | -olursan |
O | Başlamalı | -dır | -olur |
Biz | Gödərməli | -(y)ik | -oluruq |
Siz | Tapmalı | -sız | -olurs(un)uz |
Onlar | Başlamaı | -dırlar | -olurlar |
, , - ma /-mə, - malı /-məli, : get+ mə + məli + (y)əm.
: , , , .
) , - malı /-məli : - idi, : olmaq .; :
Mən get- məli idim = Ben getmelidim
Mən get- məli oldum.
Mən | Göndərməli idim (oldum) | Tapmalı idim (oldum) |
Sən | Göndərməli idin (oldun) | Tapmalı idin (oldun) |
O | Göndərməli idi (oldu) | Tapmalı idi (oldu) |
Biz | Göndərməli idik (olduq) | Tapmalı idik (olduq) |
Siz | Göndərməli idiz (oldunuz) | Tapmalı idiz (oldunuz) |
Onlar | Göndərməli idilər (oldular) | Tapmalı idilər (oldular) |
, - idi, , . , . , .
) , -malı /-məli, , - olmaq .; : Mən get- məli ol-acağ-ım.
|
|
Mən | Göndərməli olacağam | Tapmalı olacağam |
Sən | Göndərməli olacaqsan | Tapmalı olacaqsan |
O | Göndərməli olacaq | Tapmalı olacaq |
Biz | Göndərməli olacağıq | Tapmalı olacağıq |
Siz | Göndərməli olacaqsız | Tapmalı olacaqsız |
Onlar | Göndərməli olacaqlar | Tapmalı olacaqlar |
5. -dir4
- -, . - dir4 - t /-d ; :
Tikmək < tik+ dir +mək = tiktirmek; Etmək < et+ dir +mək = ettirmek; Gözləmək < gözlə+ t +mək = bekletmek; Təmizləmək < təmizlə+ t +mək = temizletmek.
6. + -ası /-əsi
- ası /-əsi, : Mən həkimə müraciət ed- əsi- yəm.
: , , .. , , : . , , . :
() | () | () |
() | O bu evi təsvir ed-əsi(dir). | O bu hadisəni təsvir et-mə-yəsi-dir (edəsi deyil) |
() | bu evi təsvir ed-əsi olacaq(olar). | O bu hadisəni təsvir ed-əsi olmayacaq (olmaz) |
() | O bu evi təsvir ed-əsi idi(oldu). | O bu hadisəni təsvir ed-əsi olmadı (deyildi) |
, - ası /-əsi , : Gedəsi yer; Veriləsi pul(para).
7. -imiş
- imiş, -idi , , :
O gün Kamal xəstəxanaya anasını görməyə gedir+miş.
, - imiş : :
(Sən demə), o hər şəyi bilir+ miş orada nə baş verib.
, -imiş o - miş4, .
- Sən demə, o müdirə müraciət etmiş+ miş (edibmiş) və icazə almış+ mış (alıbmış).
, -imiş , . , , -i, , -imiş .
, , : etmiş+ miş (edibmiş), almış+ mış (alıbmış).
8. ede+bilmək.
, , bilmək, , ; , -(y)a2 , : bilmək ; :
Mən azərbaycanca danışa +bilirəm. = Ben azerbaycanca konuşabiliyorum.
Mən bu gün kapını aça +bil(mə)mişəm. = Ben bugün kapıyı aça +bilmemişim.
|
|
olar.
: olmaq (olmak) : olar (olur) .
) , olar, , . : necə (nasıl), haçan (ne zaman), harada (nerede). : Bağışlayın, burada oturmaq olar? = , ?
- mı2. , , , , .
) olar, , , . 1- 3- . , olmaz, , . : Bağışlayın, olar mən burada oturam? = , ?
: , , , .
arzu.
) arzu, : -(y)a /-ə .
Mən | Sən | O | Biz | Siz | Onlar | |
Gedəm, satam | Gedəsən, satasan | Gedə, sata | Gedək, sataq | Gedəsız, satasız | Gedələr, satalar | |
Getməyəm, satmayam | Getməysan, satmayasan | Getməyə, satmaya | Getməyək, satmayaq | Getməyəsız, satmayasız | Getməyələr, satmayalar |
, , , . ; :
Mən arzu edirəm ki, oğluma teatrda yaxşı oyna- ya. = Ben arzu ediyorum ki, oğluma teatrada yiy oynamaya.
Müdir istəyir ki, hamı onun mağazasına gəl- ə (lər) və ərzaqları al- a (lar). = Müdür istiyor ki, hepsi onun mağazasına gelsin ve erzakları alsın.
Anam isteyirdi ki, mən məyvəni xalama aparam. = Anam istiyordu ki, ben meyveyi teyzeme alıp varacağımı.
: . , : Mana (sana) gərək... = Bana (sana) gerek...
Bu il mənə gərək özümə təzə palto alam(ım). = Bu yıl bana gerek kendime yeni palto almaya.
) / , : (y) / ә + (y)di / dı + . : kaş, keşke.
GƏRƏK KAŞ |
|
Kaş mənim dostlarım indi burada olaydılar. = Keşke benim dostlarım şımdı burada olaydılar.
Kaş sən o kitabı o vaxt satmayaydın. = Keşke sen o kitabı o vakit satmasaydın.
, , , . , , , .
8. .
1. , - (y)an /-ən, : Otur- an adam; İslə- (y)ən adamlar. , : Gel- ən qatarların (Gelen trenlerin); Otur- an adama (Oturan adama); Gel- ən qatar (tren) bu gün yola düşür (çıkar); Gel- ən qatar sabah yola düşəcək; Gel- ən qatar yola gecikmişdi.
- ma /-mə: Dərsə gəl- mə - (y)ən uşaqlar (çocuklar), yarışda iştirak edirlər / edəcəklər / edirdilər.
, kimi : , ... :
Bu məsələ yadıma düş- ən kimi, men müdirə zəng etdim (edirəm / edecəm). = Bu mesele hatrıma düşen an, ben müdire telefon ettim.
Men səyahətə hazırlaş- an kimi, yola düşəcəyəm (düşdüm). = Ben seyahate hazılaşan an, yola çıkacağım.
: kimi gibi . , , .