Психикалық бұзылыстарға ұшырау қаупі жоғары тұрғындар тобы

Біріншілік психопрофилактика шараларын жоспарлау және жүргізу кезінде сау тұрғындардың арасынан психикалық бұзылыстарға байланысты жоғары қаупі бар контингенттерді бөліп алу керек. Бұл жұмысты жүргізу үшін психикалық бұзылыстардың пайда болу себебін, аурудың даму механизмін түсініп, психопатологиялық сиптомдардың қалыптасуын білу керек. Отандық психиатрия психикалық бұзылыстардың шығу тегінде шешуші мәнді адам өмір сүретін және қызмет ететін, адамның жеке басына, оның организміне оң немесе теріс әсер ететін қоршаған орта әсеріне береді. Сондықтан психопрофилактикалық қызмет психикалық сфераға және ОЖЖ – не әсер ететін зияндылықтармен күресу болып табылады.

Негізгі назарда өндірістік жағдайда болатын зияндылықтар тұр. Физикалық, химиялық, биологиялық және психологиялық сипаттағы шектен тыс жүктемемен жұмыс істейтін адамның, осындай кәсіби жұмысқа қатысы жоқ адамға қарағанда дертке шалдығу қаупі өте жоғары болады. Осы жағдайда психикалық бұзылыстардың пайда болу қаупі жоғары контингентке жайсыз жағдайларда адамның психикалық сферасына зиянын тигізетін өндірісте қызмет ететін адамдарды жатқызуға болады.

Соматикалық қолайсыз жағдайлар ми қызметіне теріс әсер көрсетеді, оны әлсіретіп, бүкіл организм фукцияларын біріктіріп және координациялайтын қызметін бұзады. Церебральды жетіспеушіліктің белгілері болып, жалпы соматикалық немесе инфекциялық аурулардың симптомы болатын психикалық феномендер болып табылады. Сонымен қатар, соматикалық ауырлық жағдайларында психикалық аурулардың – эндогенді, психогенді және басқа аурулардың дамуы жеңілдейді. Ауыр түрдегі соматикалық дертке шалдыққандар психикалық бұзылыстар пайда болу қаупі жоғары топқа жатады.

Психика дамуы кезеңінде жетілмеген және нәзік болып психикалық процестер саналады. Психикалық қызметке қажет материалдық субстраттың дамуы ми дамуы және оның әрі қарай ұрықта дифференцацияланумен байланысты ана құрсағында жатқанда басталады. Ана организмінің ішкі ортасының кез-келген бұзылысы ұрыққа қауіпті болып саналады, ол аномалияның пайда болуына немесе оның есейгенде пайда болуына соқтыруы мүмкін. Босану механизмнінің өзі нәресте өміріне қауіпті, босану кезінде нәресте миы асфиксияға ұшырауы және жарақат алуы мүмкін, ал бұл нәрестенің алдағы психикалық дамуына әсер етеді. Психопрофилактиканың ең маңызды құрамы жасөспірімдер мен балалардың физиологиялық және психикалық дамуын жүйелі түрде бақылау, бала мен ананың қажеттіліктерін максималді қамтамасыз ету болып табылады.

Психикалық бұзылыстар пайда болу қауіпі жоғарғы контингенке үлкен жастағы адамдарды да қосуға болады. Психопрофилактика жүйесін құрастырған кезде көрініс берген айқын психикалық патологияны қарттыққа тән деп айтуға болмайды.

Алкоголизация тұрғындар арасында жүйкелік – психикалық аурулар кездесуін жоғарылатады. Алкоголизм спецификалық алкогольді психоздарға әкеліп соқтырады, басқа аурулардың психопатологиялық симптоматикасын туындатады және ауырлатады, тұлға деградациясына ұшыратады, социальды адаптацияны бұзады. Ата-ана алкоголизациясы физикалық және психикалық толымсыз балалардың дүниеге келуіне әкеліп соғады. Осылайша маскүнемдік жүйкелік-психикалық аурулардың қаупін жоғарылатады, сондықтан психопрофилактиканың бірден-бір міндеті болып маскүнемдікпен және зиянды әдеттермен күрес болып табылады.

Психикалық дертке шалдығу қаупінің мүмкіндігі шизофрения, маниакальды-депрессивті психоз және басқа да тұқым қуалайтын аурулармен тұқым қуалау ауырлығы бар адамдарда жоғары. Тұрмыс пен еңбекті сауықтырумен қатар, эндогенді ауруларға алып келетін экзогенді факторларды жою, медико-генетикалық консультацияларды кеңейту, адамдардың тұрмыс құру және нәрестелі болу мәселелеріне дұрыс көзқарасты бекіту қажет.

Жоғарыда айтылған психикалық бұзылыстар пайда болу қаупі жоғары топтарды біле отырып, бізге психопрофилактиканың бірінші кезектегі міндеттерін қарастыру керек.