Адамда қан тапшылығының қоздырғышы

Адамда иммундық тапшылық вирусы инфекциясы-ВИЧ-адамның жұқ-палы ауруы болып,иммундық жетіспеушіліктен пайда болады. Адамда иммун-дық тапшылық вирусы инфекциясы ауруымен ауырған адамның барлық қор-ғаныс жүйесі мен жүйкені реттеп тұратын орталықты зақымдалады. Адамда иммундық тапшылық вирусы инфекциясы жеке-дара аурулар санатына жат-пайды және белгілі-кешенді сипатқа ие. Бет-жақ аймағында адамда иммундық тапшылық вирусы инфекциясының бірлі-жарым белгілері пайда

болуы мүмкін. Бірінші рет баспада адамда иммундық тапшылық вирусы инфекциясы адамда қан тапшылығының қоздырғышы деген атпен жарық көрді.Сонымен қатар АҚТҚ туралы 1981 жылы Американың ауруларды қадағалау Федералды орталығы мәлімдеме жасады және бұл ауру тек қана біртекті жыныстық қатынаста болатын адамдарда кездесетіні дәлелденген. Қазіргі кезде бұл аурумен ауыратын адамдардың саны күннен күнге артуда.

Бұған мысал ретінде 2006 жылғы Оңтүстік Қазақстан облысындағы жас балалардың жаппай адамның вирустық инфекциясы ауруына шалдығуын келтіруге болады. Қазақстан Республикасы ТМД елдері ішінде 5-ші орында, бірақ саны артуда.

Келіп шығуы. Адамда иммундық тапшылық вирусы ауруының қоздырғышы-вирустар, олар ретровирустар тобына жатады. Вирустар негізінен инфекциялы қоздырғыштардан организмнің қорғаныс жүйесінде аса маңызды рөл атқаратын ақ қан жасушаларын (Тх-жасушасын),моноциттер-макрофактар, жүйке жасушаларын зақымдайды. Адам организміндегі барлық қорғаныс жасушаларын қырып-жойып, иммундық тапшылық және әртүрлі қалыпсыз жағдайлар туғызады.

Таралуы басым көпшілік жағдайда жыныстық жолмен және адамда иммундық тапшылық вирусы ауруы мен ауыратын әйелден баласына, адамда иммундық тапшылық вирусы ауруы мен ауыратын адамның қанын көк тамырға енгізу арқылы, наркомандар арасында залалсыздандырылмаған ине шаншуды қолданғанда. Адам қоздырғыш-вирустарды жұқтырғаннан кейін бірінші клиникалық белгілердің пайда болу мерзімі бірнеше аптадан 6-айға немесе 4-5 жылға дейін созылады. Адамда иммундық тапшылық вирусынан кейін антитела-қарама-қарсы қорғаныс жүйесі пайда болады. Вирус қанда, кіші дәретте, ұрықта және сілекейдің құрамында болады. Адам организміне түскен немесе енген вирус, ол бірден адамда иммундық тапшылық вирусы ауруын келтіріп шығармайды. Адамда иммундық тапшылық вирусы бар адамдарда, осы ауруға тән бірен-сараң белгілердің пайда болуы мүмкін.

Клиникалық көрінісі В.И.Покровскийдің жіктеуі бойынша адамда иммундық тапшылық вирусы ауруын 4 сатыға бөледі:

І-ші сатысы- инкубация- аурудың жұққан кезден бастап клиникалық белгілерінің пайда болғанға дейінгі мерзім, антитела-қарама-қарсы қорғаныс жүйесінің пайда болуы.

ІІ-ші сатысы- алғашқы, бірінші-клиникалық белгілерінің пайда болуы- ол өткір инфекция, белгісіз инфекция, лимфа түйіндері жүйесінде тұрақсыздық жағдай-лимфаденопатии.

ІІІ-ші сатысы- екінші-клиникалық белгілерінің пайда болуы.

ІV-ші сатысы- ақтық (соқғы) дау кезеңі.

Стоматологиялық тәжірибеде барлық кезде ауыз қуысында болатын өзгерістерге баса көңіл аудару керек. Адамда иммундық тапшылық вирусы ауруымен ауырған науқастарда жалпы белгілермен қатар, ауыз қуысында көптеген патологиялық өзгерістер болады. Олар: лимфаденопатия, кандидоздар,гингиво-пародонтальді өзгерістер, стоматиттер және ксеротомия. Ауыз қуысының зақымдануын J.Pinborg мынандай жіктейді: шашты лейкоплакия, микотикалық инфекция, стоматиттің сан-алуан түрлері, пародонтоздың жайылмалы түрі, неопластикалық кезеңдер, вирусты инфекциялар.

Лимфа түйіндерінің көлемінің үлкеюі соның ішінде бет және мойын патологиялық өзгерістер лимфаденопатия түрінде байқалады. Бет аймағында және ауыз қуысында болатын өзгерістер-көлемінің үлкеюі байқалмайды, ал оның қоздырғышын табу қиын. Салыстырмалы нақтамасын мерезбен, туберкулезбен, инфекционды мононуклеоза мен өткізуге болады.

Ауыз ішілік кандидоз-(оральный)- иммундық тапшылықтың салдарынан пайда болады, сонымен қатар асқазан-ішек жолдарында осындай өзгерістер болуы мүмкін. Ауыз қуысындағы кандидамикоз: жаралы- жұқа қабық (пленка), эритематоз,гистоплазмоз түрінде көрініске ие.

Кандидамикоздың клиникалық көрінісі ауыз қуысындағы көрінісі ыдырап бара жатқан қатерлі ісікке ұқсайды.

Адамда иммундық тапшылық вирусы ауруымен ауырған науқастарды арнайы диспансерлерге жіберіп нақтамасын анықтау қажет.