Шектелген немесе диффузды болуы мүмкін. Мұнда аурулар әкті шаңның көп жерінде және ауасы құрға жерде көбірек кездеседі.
Шектелген атрофиялық тұмау мүрынның бүйір қабырғасында, әртүрлі себептермен кеуілжірді кеңіне алып тастағаннан кейін дамуы мүмкін. Алынып тасталған бөлімнің орнында бездердің және қуысты тканьні жоғалуымен бірге тыртық пайда болады. Мұндай құбылыс жарақаттану салдарынан да болуы мүмкін. Қызылша дифтерия, қызақық, сүзек сияқты аурудан соң шектелген де, диффузды да атрофия болуы мүмкін.
ІШектелген атрофия мұрын пердесінің алдыңғы бөлігінде болуы мүмкін. Табиғи майы жоқ бұл жер шаң, түтін, күйенің зиянды әсеріне ұшырағыш. Бұл жерде қышыма туғызатын қабықтар пайда болады, әдетте балалар қабықты саусағымен алып тастайды, соның салдарынан зақымданып қанап, микроорганизмдер жеңіл кіреді. Аурудың келесі кезеңінде алдымен дөңгелек жара пайда болады, ол шеміршек үсті зақымданғанда мұрын пердесінің тесіліп кетуіне соқтырады. Бұл сияқты тесілу инфекциялы аурудан кейін де болуы мүмкін. Кейде тамақ алудың нашарлауына, тромбтың пайда болуына, коагуляциялық некрозға және мұрын пердесінің шеміршек бөлігінің тесілуіне соқтырады, одан кейін шеті тегіс жылтыр дөңгелек тесік қалады, түсі мұрын пердесінін шырышты қабығының түсіндей болады.
Туберкулез жарасын сифилис жарасынан ажырата білу керек. Туберкулез жарасының шеті әдетте босаң грануляциямен жабылған. Сифилис жарасы сүйекті және шеміршекті бөліктер шетінде болады. Қанның серологиялық реакциясы оның диагнозын жеңілдетеді.
Глоссарий
Поликория – көздің сирек кездесетін туа біткен ақауы: нұрлы қабықта бір немесе бірнеше қарашықтың болуы.
Ретинит - торлы қабықтың тамырларын ірің басудың салдарынан, туберкулез және басқа да инфекциялы аурулар мен интоксикациялардың салдарынан пайда болатын көздің торлы қабығының қабынуы.
Торлы қабықтың дистрофиясы - алыстан көргіштік пен түс ажырату үшін жауап беретін тамырлы қабықтың және жасушалардың зақымдалуымен сипатталатын ауру.
Негізгі әдебиет
1.Нейман Л.В.Анатомия, физиология и патология органов слуха и речи М.1997г. 2.Дубровская Л.А. Глазные болезни. М.1986 г.
3. Ж.Д. Демеуов. Мектеп жасына дейінгі балалардың анатомиясы, физиологиясы және гигиенасы. А., 1995ж.
4. О.А. Петришина. Бастауыш мектеп жасындағы балалар анатомиясы, физиологиясы және гигиенасы. А., 1984ж.
5. А.П. Чабовская. Мектеп гигиенасы. А., 1984ж.
6.К. Дүйсенбин. Жасқа сай физиология және мектеп гигиенасы. А., 2003ж.
Қосымша әдебиет
7. А.Г. Хрипкова,М.В. Антропова. Возрастная физиология и школьная гигиена.М.1990г.
8.Ю.А. Ермолаева. Возрастная физиология. М.1985г.
9.Н.Н. Леонтьева, К.В. Маринова. Анатомия и физиология детского организма. М.1976г. 1-2 части
10.З.В.Любимова Возрастная физиология. М.2003г.
11.Антропова М.В.Гигиена детей и подростков М.1997г.
12.Д.А.Фарбер Физиология развития ребенка. М.1983г.
13. Бабанский Е.Б., Зубков А.А., Косицкий Г.И., Ходоров Б.И. Физиология человека. М.: Медицина. 1972 г.
14.Дмитриев А.С. Физиология высшей нервной деятельности. М.: 1974 г.
15.Сатыбаева Х.К., Нильдибаева Ж.Б., Отепбергенова О.А. Физиология человека. Алматы. 1995 г.
16. Гальперин С.И. анатомия, физиология и гигиена.М.1969г.
17.Гигиена детей и подростков. Под редакцией В.Н.Кардашенко М.1980г.
18.Сердюковская Г.Н. Гигиена детей и подростков.М.1986г.
19 Медицинская энциклопедия.
20.Дефектология, Журнал, 2006-2009гг.
21.Тонкова – Ямпольская В.Н. основы медицинских знаний. М. 1986г.
22.Куинджи Н.Н. Валеология М. 2001г.
23.Студеникин Н.Я. Книга о здоровье детей. М. 1986г.
24.Большая советская энциклопедия.
25.Чабовская А.П. основы педиатрии и гигиены детей дошкольного возраста. М.1987г.
26. Мастюкова Е.М.Современные аспекты клинико –психологической диагностики синдрома ломкой хромосомы.-Дефектология.1996.
27.Наследственные болезни нервной системы.\Академика РАМН ВельтищеваЮ.А. проф.Темина П.А.-М. 1996.
28.Мастюкова Е.М.Лечебная педагогика Ранний и дошкольный возраст.-М.1997.
Негізгі әдебиет
1.Нейман Л.В.Анатомия, физиология и патология органов слуха и речи М.1997г. 2.Дубровская Л.А. Глазные болезни. М.1986 г.
3. Ж.Д. Демеуов. Мектеп жасына дейінгі балалардың анатомиясы, физиологиясы және гигиенасы. А., 1995ж.
4. О.А. Петришина. Бастауыш мектеп жасындағы балалар анатомиясы, физиологиясы және гигиенасы. А., 1984ж.
5. А.П. Чабовская. Мектеп гигиенасы. А., 1984ж.
6.К. Дүйсенбин. Жасқа сай физиология және мектеп гигиенасы. А., 2003ж.
Қосымша әдебиет
7. А.Г. Хрипкова,М.В. Антропова. Возрастная физиология и школьная гигиена.М.1990г.
8.Ю.А. Ермолаева. Возрастная физиология. М.1985г.
9.Н.Н. Леонтьева, К.В. Маринова. Анатомия и физиология детского организма. М.1976г. 1-2 части
10.З.В.Любимова Возрастная физиология. М.2003г.
11.Антропова М.В.Гигиена детей и подростков М.1997г.
12.Д.А.Фарбер Физиология развития ребенка. М.1983г.
13. Бабанский Е.Б., Зубков А.А., Косицкий Г.И., Ходоров Б.И. Физиология человека. М.: Медицина. 1972 г.
14.Дмитриев А.С. Физиология высшей нервной деятельности. М.: 1974 г.
15.Сатыбаева Х.К., Нильдибаева Ж.Б., Отепбергенова О.А. Физиология человека. Алматы. 1995 г.
16. Гальперин С.И. анатомия, физиология и гигиена.М.1969г.
17.Гигиена детей и подростков. Под редакцией В.Н.Кардашенко М.1980г.
18.Сердюковская Г.Н. Гигиена детей и подростков.М.1986г.
19 Медицинская энциклопедия.
20.Дефектология, Журнал, 2006-2009гг.
21.Тонкова – Ямпольская В.Н. основы медицинских знаний. М. 1986г.
22.Куинджи Н.Н. Валеология М. 2001г.
23.Студеникин Н.Я. Книга о здоровье детей. М. 1986г.
24.Большая советская энциклопедия.
25.Чабовская А.П. основы педиатрии и гигиены детей дошкольного возраста. М.1987г.
26. Мастюкова Е.М.Современные аспекты клинико –психологической диагностики синдрома ломкой хромосомы.-Дефектология.1996.
27.Наследственные болезни нервной системы.\Академика РАМН ВельтищеваЮ.А. проф.Темина П.А.-М. 1996.
28.Мастюкова Е.М.Лечебная педагогика Ранний и дошкольный возраст.-М.1997.
