Азақстан тарихы пәні және міндеттері. Кезеңге бөлу және хронологиясы.

Тарих – ғылым ретінде көптеген маңызды мәселелерді шешеді. Гуманитарлық ғылымдар кешенінде ол басты орын алады. Ол Отан – ата мекеніміздің өткені туралы білім беріп қана қоймайды, сонымен бірге, тарихи таным – отан тарихына ортақтастық сезім қалыптастырады. Тарихты оқу - әр азаматта азаматтық көзқарас, ұлттық мәдениет қалыптастыруға және өз халқының салт дәстүрін жалғастыруға мүмкіндік береді. Осының бәрі ұрпақтар сабақтастығын жүзеге асыруға мүмкіндік туғызады.

«Қазақстан тарихы” пәнінің маңызды міндеттерінің бірі - сонымен бірге жас ұрпақтың тарихи құбылыстар мен оқиғаларды зерделеуіне, бағалауына, оларға нақты баға беруге тәрбиелеу.

Қазақстанның мемлекеттік тәуелсіздігін жариялауы және осыған байланысты жаңа тарихи үрдістер - азаматтардың сана сезімінде елеулі өзгерістер туғызды. Әлемге, халыққа және оның тарихына деген көзқарас түбегейлі өзгерді. Егер бұрын Қазақстан тарихы- Совет Одағының бір құрамдас бөлігі ретінде қарастырылса, енді оны әлемдік тарих, Еуроазия тарихы, көшпенділер өркениеті, түркі халықтарының; Орта Азия халықтарының тарихы тұрғысында қарастыру сезімі туып отыр.

Сондықтан да бүгін Қазақстан тарихын зерделеуде біз жалпы өркениеттік тұрғыны пайдаланамыз, себебі, Қазақстан тарихы- бүкіл әлемдік тарихтың құрамдас бөлігі болып табылады. Оның еуроазия мәдениеті мен тарихына жататындығына көңіл аударуымыз маңызды. Еуропа мен Азияның тоғысуында жатқан Қазақстан аймағы әрқилы халықтар, өркениеттер, мәдениеттерді байланыстыратын “көпір” болды.

Қазақстан тарихы пән ретінде студенттердін дүниетанымдарын, азаматтық позицияларының қалыптасуына зор ықпал етеді, яғни өз елінің, өз халқының тарихын білу патриоттық сезімдерді туғызады.

Тарихи білімнің маңызы – жас адамдарды өз халқының рухани әлеміне қатыстыру, халық мәдениетінің, тарихының қайнар көздерін түсіндіру. Қазақстан тарихы, тарихи ғылым тәуелсіздік кезеңінде жаңа міндеттерді шешуіне бағыттылады – Қазақстан Республикасында тарихи сана-сезімін қалыптастыру.

Тарихи ғылымында кезенге бөлу мәселелі маңызды орын алады. Галымдардын әр түрлі пікірлері бойынша кезеңдерге бөлінуі формациялық, социогенетикалық, таптық, археологиялық, мәдени-тарихи, саяси оқиғалар бойынша т.б. тұрғысынан қарастырылады. Тарихи ғылымында, герменевтика әдісімен пайдаланып, зерттелініп жатқан кезеңнің ұстанымдарынан деректерді бағалау керек. Тарихи кезеңдердін тек қана саяси тарихын қарастырмай, сонымен бірге рухани және материалдық мәдениеттін тарихын, оның әр алуандық көрсетуін білдіру керек.

Ежелгі тарих алғашқы кезеңді тас, қола, ертедегі темір дәуірлерін қамтиді. Тас ғасыры көне, орта және жаңа тас ғасырлардан тұрады. Осы кезендер туралы біз археологиялық зерттеулерден, археологиялық дереккөздер пайда болуынан білеміз. Тас ғасыры тағы тарихқа дейінгі кезең деп аталынады, яғни сол уақытта жазба дереккөздері әлі пайда болған жоқ. Тас ғасыры 2 млн. жыл бүрын басталып 2 мыңжылдық біздің заманымызға дейін кезенде аяқталады. Ежелгі тарихы бізге ежелгі адам дамуының процесін білдіреді, алғашкы қауым туралы, ежелгі тайпалар, тайпалық одақтар, ежелгі мемлекеттер туралы білім береді. Ежелгі кезеңнің тарихы біздің заманымыздың 6 ғасырында аяқталады.

Орта ғасыр тарихы біздін заманымыздың 6 ғасырынан басталып 18 ғасырдын басына дейін жалғасады. Осы кезең түркі мемлекеттер тарихын, моңғол шапқыншылығы, моңғолкейіңгі кезеңдерін, Қазақ хандығы қалыптасуы, дамуы кезеңдерін қамтиды.

Жаңа заман тарихына Қазақстанның Ресей империясына қосылу басталуы 1917 жылғы қазан революцияға дейінгі процесстермен байланысты оқиғалар жатады.

Қазіргі заман кеңес уақытынан 1917 жылдан басталады да бүгінгі күнге дейін жалғасады.

Тарихты зерттеу үшін, халықтың шаруашылығын, экономикасын, мәдени өмірін, саяси, әлеуметтік жағдайын объективтік түрде қарастыру үшін тарих ғылымының салалары және көмекші пәндер бар.

Тарих ғылымының салалары төмендегілер болып табылады: экономикалық, әскери тарих, тарихи жағрафия, тарихи таным, археология, этнография және көмекші пәндер: археография, палеология; дипломатика, хронология, генеология, геральдика, нумизматика және басқ.