Ауылшаруашылық дақылдардың өсу – даму кезеңі
Ауылшаруашылық дақылдарының маусым айындағы дамуының фенологиясы:
1. Көпжылдық астық тұқымдас шөптер (еркекшөп) - гүлдену
2. Бидай, арпа – көктеу, түптену
3. Картоп – жапырақтар мен сабақтардың қалыптасуы
Ауылшаруашылық дақылдарының шілде айындағы дамуының фенологиясы:
1. Көпжылдық астық тұқымдас шөптер (еркекшөп) – толық пісу
2. Бидай – масақтанудың басы мен масақтану
3. Арпа – масақтанудың басы
4. Картоп –гүлдену, түйнектердің қалыптасуы
Ауылшаруашылық дақылдарының тамыз айындағы дамуының фенологиясы:
1. Бидай, арпа – балауыздану – толық пісу
2. Картоп – түйнектердің қалыптасуы мен сабақтарының, жапырақтардың сарғаюы.
ІІІ Тарау. Фитосанитарлық жағдай
Аса қауіпті және зиянды организмдердің дамуы мен таралуы
Колорад қоңызы
17 маусым күні колорад қоңызының 1 – ші жастағы дернәсілдерінің туылуы басталды. 22 маусым күні 2–ші жастағы, 27 маусым 3–ші жастағы, 3 шілде 4–ші жастағы дернәсілдерінің туылуы байқалды. 15% 1–ші жастағы, 40% 2–ші жастағы, 35% 3–ші жастағы және 10% 4–ші жастағы дернәсілдер анықталды. Сонымен қатар қыстап шыққан қоңыздардың шығуы, жұптасуы және жұмыртқа салуы жалғасқанын байқадық.
19 – 26 шілде – 1ші ұрпақ дернәсілдерінің қуыршақтануы.
22 шілде – жас қоңыздардың шығуы, ал 24 шілде – жас қоңыздардың жұптаса бастағаны анықталды. Сонымен қатар, қыстап шыққан қоңыздар мен 3,4 – ші жастағы дернәсілдер табылды.
29 шілде – жас қоңыздардың жұмыртқа салуы.
5 тамыз – 2ші ұрпақ қоңыздарының 1 – ші жастағы дернәсілдерінің туылуы, ал 8 тамызда–2ші жастағы дернәсілдердің туылуы анықталды. 95%-ын 1 – ші жастағы, 5%-ын 2 – ші жастағы дернәсілдер құрайды.
12 тамыз – 2ші ұрпақ қоңыздарының 3 – ші жастағы, ал 15 тамызда 4 – ші жастағы дернәсілдерінің туылуы басталды.
22 тамыз – 2ші ұрпақ қоңыздарының дернәсілдерінің қуыршақтана басталуы. Сонымен қатар 1ші ұрпақ қоңыздарының жұптасуы мен жұмыртқалауының жалғасып жатқандығын көрдік.
Кесте 5. Колорад қоңызының фенологиялық күнтізбесі
| Айлар | Сәуір | Мамыр | Маусым | Шілде | Тамыз | Қыркүйек | ||||||||||||
| Он күндіктер | I | II | III | I | II | III | I | II | III | I | II | III | I | II | III | I | II | III |
| Қысқы имаго кезеңі (+) | (+) | (+) | (+) | (+) | (+) | (+) | ||||||||||||
| І ұрпақ имаголары + | + | + | + | |||||||||||||||
| Жұмыртқа 0 | ||||||||||||||||||
| Дернәсілдер – | – | – | – | |||||||||||||||
| Қуыршақ * | * | * | ||||||||||||||||
| ІІ ұрпақ имаголары + | + | + | + | |||||||||||||||
| Жұмыртқа- 0 | ||||||||||||||||||
| Дернәсіл – | – | – | ||||||||||||||||
| Қуыршақ * | * | * | * |
Бидай трипсі
3 маусым – бидай трипсінің имаголары анықталды. Бақылаулар көпжылдық шөптерде жүргізілді.
12 маусым – Қаратомар ауылдық округында трипстің бидай егістігіне көшіп қонғандығын байқадық. Саны көп емес.
2 шілде – бидай трипсінің жұптаса бастағандығы анықталды.
5 шілде – трипстің қоныстануы жалғасуда және жұптаса бастағандығы анықталды.
9 шілде – бидай трипсінің жаппай жұптасуы байқалды. Екібастұз ауданында бидай трипсінің таралуы 40%, 1 өсімдікте минимум 8, максимум 35 дана, орташа 21 дана кездесті. Баянауыл ауданында трипстің таралуы 25% - ды құрайды. 1 өсімдікте минимум 6, максимум 13 дана кездесті.
12 шілде – бидай трипсінің жаппай жұмыртқалауы мен дернәсілдерінің туыла бастағанын анықтадық.
24 шілде – бидай трипсінің жаппай жұмыртқалауы мен дернәсілдерінің шыға бастағанын көрдік. Имаго 95%, дернәсілдері 5% құрайды.
2 тамыз – бидай трипсінің дернәсілдерінің туылуы жалғасуда.
8 тамыз – егістіктерден бидай трипсінің дернәсілдерінің топыраққа кетуі анықталды.
16 – 23тамыз – дернәсілдердің топыраққа кетуі жалғасуда.
Кесте 6. Бидай трипсінің фенологиялық күнтізбесі
| Айлар | Сәуір | Мамыр | Маусым | Шілде | Тамыз | Қыркүйек | ||||||||||||
| Он күндіктер | I | II | III | I | II | III | I | II | III | I | II | III | I | II | III | I | II | III |
| Дернәсілдің қысқы кезеңі = | = | = | ||||||||||||||||
| Қуыршақ 0 | ||||||||||||||||||
| Имаго + | + | + | + | + | ||||||||||||||
| Жұмыртқа* | * | |||||||||||||||||
| Дернәсіл– | - | - | - | - | - | |||||||||||||
| Дернәсілдің қысқы кезеңі= | = | = | = | = |
Кесте 7. ОҚО бойынша ерекше қауіпті зиянды организмдердің жүйелі бақылауындағы зерттеу жұмыстарының жылдық жоспарының орындалуы туралы мәліметі.
(мың га)
| Ерекше қауіпті зиянды организмдердің атауы | Жүйелі бақылау | |
| Жоспар | Зерттелгені | |
| Марокко шегірткесі | 1094,223 | 1094,223 |
| Прус шегірткесі | 371,61 | 371,61 |
| Азиат шегірткесі | 2243,57 | 2243,57 |
| Мақта көбелегі | 229,0 | 229,0 |
| Өрмекші кене | 213,777 | 213,777 |
| Зиянды бақашық | 13,97 | 13,97 |
| Аурулар (тат, септориоз) | 20,6 | 20,6 |
| Сарышұнақ | 23,5 | 23,5 |
| Кеміргіш тышқан | 22,0 | 22,0 |
| Колорад қоңызы | 8,32 | 8,32 |
| Барлығы: | 2237,8 | 2237,8 |
Кесте 8. Аса қауіпті зиянкестер мен аурулардың 2015 жылға арналған өңдеу көлемінің болжамы.
(мың га)
| қ/с | Аудан аттары | Үйірлі шегіртке | Зиян қанд бақа шық | Астық қоңыз дары | Астық дақыл ауру лары | Мақта көбелегі | Өрмекші кене | Коло рад қоңы зы | Сары шұнақ | Кемір гіш тыш қан | Барлығы | |||||||
| Барлығы | С.ішінде | С.ішінде | мақта | жүгері | мақта | соя | ||||||||||||
| марокко | ит.прус | азиат | тех | ұшақ | ||||||||||||||
| Арыс | 17,9 | 17,9 | 9,9 | 8,0 | 0,1 | 0,2 | 18,2 | |||||||||||
| Бәйдібек | 0,15 | 0,04 | 0,06 | 0,02 | 0,27 | |||||||||||||
| Қазығұрт | 0,45 | 0,45 | 0,45 | 0,2 | 0,02 | 0,67 | ||||||||||||
| Мақтаарал | 42,0 | 20,0 | 62,0 | |||||||||||||||
| Ордабасы | 0,03 | 0,03 | 0,03 | 0,8 | 1,4 | 0,05 | 2,28 | |||||||||||
| Отырар | ||||||||||||||||||
| Сайрам | 0,1 | 0,3 | 0,4 | |||||||||||||||
| Сарыағаш | 70,0 | 70,0 | 39,523 | 30,477 | 70,0 | |||||||||||||
| Созақ | 26,5 | 8,5 | 18,0 | 8,5 | 18,0 | 26,6 | ||||||||||||
| Төлеби | 2,0 | 2,0 | 2,0 | 0,22 | 2,22 | |||||||||||||
| Түркістан | 0,5 | 0,2 | 0,3 | 0,5 | 0,2 | 0,7 | 0,03 | 1,43 | ||||||||||
| Түлкібас | 0,25 | 0,25 | ||||||||||||||||
| Шардара | 4,05 | 4,05 | 4,05 | 1,3 | 3,5 | 0,05 | 8,9 | |||||||||||
| Барлығы: | 121,43 | 94,43 | 8,7 | 18,3 | 64,953 | 56,477 | 0,92 | 44,44 | 25,86 | 0,57 | 193,22 |
