Жүйенің кернеуі жүктеменің өзгеруімен қоректену көзінің жұмыс режимінен, тізбек кедергісісен тұрақты өзгеріп тұрады. Кернеудің өзгеруі төменделу мәнінің интервалында әр қашан бола бермейді. Бұның себептері:
а) жүйе элементерімен өтетін тоқ жүкетмесімен шақырылатын кернеудің жоғалуы;
б) тоқ өткізгіш элементтер және күш трансформаторларының қуатының дұрыс таңдалмауы; в) жүе сұлбасының дұрыс емес жасауы;
Кернеудің өзгеруі үш түрлі әдіспен тексеріледі:
1) Деңгей арқылы, кернеудің нақты ауытқуларының басқа мүмкіндік көрсеткіштерімен салыстыру арқылы жүзеге асырылады.
2) Электр жүйесінің ішіндегі орын, жүйенің анықталған нүктелерінде жүргізіледі, мысалы, сызықтың басында және аяғында, аудандық подстанцияларда
3) Кернеу ауытқуының ұзақтығы бойынша
Кернеудің реттелуі деп кернеу деңгейінің электр жүйесінің нүктелерінің арнайы техникалық жабдықтар арқылы өзгеру процессі.
Әдістердің тарихи дамуы және кернеуді реттеу тәсілдері, және реактивті қуат энерго жүйелерінің реттеуі төменгі деңгейден жоғарғыға жүргізілген.
Бастапқыда таратушы жүйелердің қоректену орталықтарында кернеуді реттеу қолданылды, трансформация коэффициентінің өзгеруі тұтынушылардың жұмыс режимінің өзгеруінің кернеуімен трансформация коэффициенті ұсталып тұрды. Кернеуді реттеу бастапқыда тұтынушылармен энерго объектілерде қолданылды.
Локальды кернеуді реттеу орталықтандырыған (орталыққа өткізілетін) және тұрғылықты (тұтынушылардың қолданылуы) болып табылады.
Тұрғылықты кереуді реттеуді топтық және жеке болып бөледі. Топтық реттеу топ тұтынушылары үшін іске асырылады, ал жеке арнайы мақсат үшін.
Кернеуді реттеуде жүктеменің өзгеру сипатына байланысты әр көрсетілген типта бірнешеге бөлуге болады.
Сонымен, мысалы, кернеудің орталықтандырылған реттеуінің үш тұрі: тұрақты кернеу; кернеуді екі саты реттелуі; кернеудің қарама қайшы реттелуі.
Тұрақты керену тұтынушыларда өзгеріссіз жүктемемен қолданылады, мысалы, үш смендік өндірісте, онда кернеудің деңгейін тұрақты ұстап тұру қажет. Жүктеу графигі екі сатылы болып табылатын бір сменді өндірісте екі сатылы реттеу қолданылады. Бұл кезде жүктеме графигіне сәйкес кернеудің екі деңгейі өзгеріссіз тұрады. Өзгеріс кезінде жүктеме тәулік бойы қарама қайшы реттеу арқылы жүзеге асырылады. Жүктеменің әр көрсеткіші кернеудің жоғалу көрсеткішінің мәніне ие болады. Демек, кернеуде жүктеменің өзгерісімен өзгереді. Кернеудің өзгерткіші шектен тыс шықпау үшін, кернеуді реттеп отыру керек, мысалы тоқ жүктемесіне байланысты.
Асқын кернеулі ұзын желілерде, сол желілерде ағып өткен толқынды процестердің салдарынан, соңындағы кернеу басындағы кернеуден жоғары. Кернеуді реттеу мүмкіндігі үшін трансформация (өзгерту) коэффициентін өзгертуге болатын қайта қосатын механизмімен жабдықталады. Бұл трансформаторды өшірмей РПН (жүктелген күйінде реттеу, 15.1-cурет) немесе трансформаторды өшіргенде ПБВ (қоздырмай қайта қосу) құрылғыларының көмегімен жүзеге асырылады. РПН трансформаторлары ПБВ-ге қарағанда қымбат тұрады, және сондықтан оларды көбнесе кернеуді жоғары тармақталған желілер қоректенетін қабылдау ішеі станцияларда қолданылады. Кернеуді 35-220 кВ трансформатордағы тізілген реттеуші құрылғылар жоғарғы кернеу орамаларынан бейтарап орналастырылады. Кернеуі төмен желілер үшін (1000 В-қа шейін) фаза аралық пен фазалық номиналды кернеулер желілері мен қабылдағыштар үшін келесідей қабылданылады: 220/127; 380/220; 660/380; қайнар көздер үшін - 230/133; 440/ 230; 690/400.
Үшфазалы жүйе үшін үш жүрекше қолданылады. Олардың әрқайсысы жеке бір констукцияны (үшфазалы трансформатор) береді. Бір және үшфазалы трансформатордың үшфаза орамдары жұлдызша немесе үшбұрышты байланысуы мүмкін. Әдетте әртүрлі кернеу орамдары әртүрде қосылады: бірі – жұлдызша болып, екіншілері – үшбұрыш болып. Трансформаторлар "электр машиналар" пәннінде толық оқытылады.
15.1-cурет. Кернеуді жүктелген күйінде реттеу:
а — белгіленуі: б —трансформатор орамаларының схемалары (РПН);
в, г — тармақтарының ауыстырып қосылу
15.2-cурет. Трансформатор орамаларының схемалары (ПБВ)
Жеке орамның орамалар санын өзгерте отырып сәйкес кернеулерді өзгертуге болады. Көрсетілгендей, ол үшін орамдарда арнайы тармақтар жасалады. Бұл тармақтарды РПН (жүктелген күйінде реттеу) трансформаторларындағы жүктемемен немесе ПБВ (қоздырусыз қайта қосылу, 15.2-cурет) трансформаторларындағы жүктемемен өзгертуге болады. Кернеу өзгерту түрлерінің бірі тағыда реттеу трансформаторлары РТ болып табылады, олар негізгі кернеумен қосылатын сомаланатын қосымша ЭҚК-ті тудырады.
Билет
