Кабель (голл. kabel – канат, сым арқан), электрлік– сырты қорғағыш қаптамамен қапталған, бір не бірнеше оқшауланған өткізгіштерден (ток өткізетін талсымдардан) тұратын өткізгіш. Кабель электр энергиясын және сигналдарды қашықтыққа жеткізу үшін пайдаланылады. Кабель арналу мақсатына орай күш кабелі (электр энергиясын тасымалдайтын), байланыс кабелі (сигналдарды тасымалдайтын), радиожиіліктік кабель (жоғары жиіліктік) болып бөлінеді. кабельдің құралымы оны тарту (су және жер астында, ауада, зиянды ортада, т.б.) және пайдалану ерекшеліктеріне қарай әр түрлі болып жасалады Күш кабелі талсымдарының көлденең қимасы тасымалданатын электр қуатының шамасына сәйкес 10 – 150 мм2 болады. Кез келген кабельге тән ортақ элементтер: ток өткізетін талсымдар, оқшаулама және сыртын қаптайтын қаптама. Ток өткізетін талсымдар алюминийден немесе мыстан жасалады. Пайдалану мақсатына орай кабель бір сымды немесе көп сымды болады. Кабель оқшауламасы диэлектрик материалдардан жасалады, олар ток өткізетін талсымдарды бір-бірінен және қаптамадан бөліп тұрады. Көп талсымды кабельге жұмыр пішін беру үшін арнаулы құрсаулық оқшауламамен (1-суретте) қапталады. кабельдің цилиндр формалы қаптамасы оқшауланған ток өткізетін талсымдарды ылғал мен химиялық заттар әсерінен қорғайды. Әдетте, қорғасын не алюминийден жасалынған қаптама қолданылады. Пластмасса оқшауламасы бар кабельдердің қаптамасы әр түрлі поливинилхлоридтерден, ал резина оқшауламасы бар кабельде – резинадан жасалады. Қаптаманы мех. зақымнан, тоттанудан қорғау үшін қорғауыш жамылғымен (бронмен) орайды. Бронды қабат ретінде қалыңд. 0,3 – 0,8 мм болат лента пайдаланылады. Кабель керу күшінің әсеріне шыдау үшін сыртына диам. 1,4 – 6 мм мырышталған болат сым оралады. Жоғары кернеулі күш кабелі тармағының ортасы қуыс болады, ол арнайы минералдық маймен толтырылады (2-сурет). Жоғары қысымды Кабельдің оқшауланған тармақтары 15 – 20 ат. қысымдағы маймен толтырылған болат құбырға орналастырылады. Қазақстанда кабель өнімдерін жасаумен “Қазэнергокабель” акционерлік қоғамы шұғылданады (1999). Оның өндірістік қуаты жылына АВВГ, ВВГ күштік кабельін өндіру – 850 км; АКВВГ, КВВГ балқымалық кабельін өндіру – 600 км; АПВ, АППВ қондырғылау кабельін өндіру – 2800 км; А, АС жалаңаш сым өндіру – 500 тн; МФ, МТ-2 троллей сымын өндіру – 200 тн.
Күштік кабель
|
| Рис. 1 Междугородные кабели ТЗ (Г, Б, К): 1 — свинцовая оболочка, 2 — поясная изоляция, 3 — четверка жил, 4 — подушка, 5 — бронепроволоки, 6 — наружный покров (джут), 7 — бронеленты |
Кабельдердің басты элементтері ток өткізгаш желілер, оқшауламалар, экрандар, қаптама және сыртқы қабық болып табылады.
(2) 
.
SΣ=S1-jQ’c1-jQ’c1=Sрас1
Sрас1=SΣ1=Sн1+ΔPТ+jΔQТ-jQ’c1-jQ’c1.
jQ’c1=U2ном∙b1/2;
jQ’c2=U2ном∙b2/2.
Потери в трансформаторах:
ΔPТ=3I22rT+ΔPХХ=(P22+Q22)/U22ном∙rT+ΔPXX;
ΔQТ=3I22xT+ΔQХХ=(P22+Q22)/U22ном∙xT+ΔQXX;
ΔPТ=ΔPКЗ∙S22/S22ном+ΔPХХ;
ΔQТ=Uk%/100∙S22/S22ном+Iμ%/S2ном.
Билет
1. Әуе беріліс желісінің кедергілері мен өткізгіштері. Орын алмасу сұлбалары
Электр беріліс жклілерінің параметрлері:
Активті және реактивті кедергі интивті және сыйымдылықты өткізгіштігін Активті өткізгіштік— диэлектірліктігі активті қуат шығындарымен шартталады. Шығын көлемі -- оқшаулағыштардағы ток шығындары (шамасы аз болғандықтан, елемес болады.) тәжге байланысты қуат шығындарына тәуелді.
Кернеулік: Еp= 0,35*U/n *R*Lg
Меншікті активті өткізгіштік g0 = ΔP/ΔU2қ
Активті өткізгіштік G = g0*L
Сыйымдылықты өткізгіштік— әр фаза арасындағы сымдардың сыйымдылығымен шартталады.
Меншікті сыйымдылықты өткізгіштік
| |
Сыйымдылықты өткізгіштік В=в0*l см
Активті кедергі R= r0*l; ом
Меншікті активті кедергі r0= p/F·n
Рекативті кедергі Xл=xoL,
Меншікті реактивті кедергі 
Ом/км,
Геометриалды аракашыктык 
,
Птәрізді орын алмасы сұлбасы
Орынбасу сұлбасы: а, б – әуе желісі - 110-220-330 кВ;
в – әуе желісі Uном 35 кВ;
г –кабельдік желілер Uном10 кВ
2.технико-экономикалық есеп. Көрсеткіштері
Энергетикадағы технико-экономикалық есеп дегеніміз - капиталдық салым бойынша, және сондай-ақ жылдық өндірістің шығыны бойынша салыстырып, әр уақытта жұмсалатын шығын көлемін есептеп, бекіту үшін қажет. Өндірістің келтірілген шығыны, ағымдағы шығындардың азайтылуы капиталдық салым ретінде жұмсалатын қаржыны қанағаттандыруы тиіс, деген тұжырыммен анықталады.
3. Кернеудіанықтаудыэмпериялықформулаларменжүзегеасыруғаболады.
а) Стиллформуласы
U НОМ ≈ 4,34 
,
б) Залесский формуласы U НОМ = 
,
в) Илларионов формуласы
U НОМ = 
.
г) берілетін қуат пен желі ұзындығына қатысты U НОМ = 
.
Билет
