Тақырып: Жартылай өткізгішті диодтардың іске қосылуының негізгі схемаларын оқып меңгеру
Жұмыстың мақсаты: Кернеуді шектеушілердің жұмысын зерттеу.
Жұмысты орындау тәртібі:
1. Electronics Workbench-тің көмегімен 3.1. суретте көрсетілген схеманы құрастыру керек. Әр-түрлі нұсқадағы диодтар 3.1.-кестеде көрсетілген. Функционалдық генератордағы кернеуді Vbx=N+5B орнатып, мұндағы N-нұсқа нөмірі (форма синусоидалық), кіретін және шығатын кернеулердің осцилограммасын салып, кіріспе кернеудің максимумы мен кернеу шектеуінің деңгейін анықта.
Таблица3.1
| Вар- нт | Диод | Вар- нт | Диод | Вар- нт | Диод | Вар- нт | Диод |
| BA157GP | BYM11-400 | D1N3611GP | D1N4002GP | ||||
| D1N4245GP | D1N4383GP | D1N4942GP | D1N5059GP | ||||
| D1N6478 | GF1A | GI810 | RGP20B | ||||
| GL34A | GP08A | GP10A | GP15B | ||||
| GP20G | RGF1A | RGL34A | RGP10A |
Сурет 3.1
2. Electronics Workbench-тің көмегімен 3.2. суретте көрсетілген схеманы құрастыру керек. Әр-түрлі нұсқадағы диодтар 3.1.-кестеде көрсетілген. Функционалдық генератордағы кернеуді Vbx=N+10B анықтап (формасы синусоида), тұрақты кернеу көзіндегі кернеуді V=N*B анықта, мұндағы N-нұсқа нөмірі.
а) оң ығысу кезіндегі кернеу деңгейін өлше: керіс және шығыс кернеулердің осцилограммасын салып, олардың минимум мәндерін және кернеу шектеуінің денгейін анықта.
б) теріс ығысу кезіндегі кернеу деңгейін өлше: керіс және шығыс кернеудің осцилограммасын салып, олардың минимум мәндерін және кірнеу шектеуінің деңгейін анықта.
3. Electronics Workbench-тің көмегімен 3.3. суретте көрсетілген схеманы құрастыру керек. Әр-түрлі нұсқадағы диодтар 3.1.-кестеде көрсетілген. Функционалдық генератордағы кернеуді Vbx=N+10B анықтап (формасы синусоида), резистор кедергісін Rn= N кОм есептеңіз, мұндағы N-нұсқа нөмірі. Кіріс және шығыс кернеулердің осцилограммасын салып, шығыс крнеудің минимумын және кернеу шектеунің деңнейін анықта.
4. Electronics Workbench-тің көмегімен 3.4. суретте көрсетілген схеманы құрастыру керек. Әр-түрлі нұсқадағы диодтар 3.1.-кестеде көрсетілген. Функционалдық генератордағы кернеуді Vbx=N+10B анықтап (формасы синусоида), Rn= N кОм резистор кедергісін тауып, тұрақты кернеу кезіндегі крнеуді U=N*B анықта, мұндағы N-нұсқа нөмірі.
а) оң ығысу кезіндегі кернеу деңгейін өлше: кіріс және шығыс кернеулердің осцилограммасын салып, кірі, шығыс керенулердің минимумын жаз, крнеушектеуінің деңгейін.
б) теріс ығысу кезіндегі кернеу деңгейін өлше: керіс және шығыс кернеудің осцилограммасын салып, олардың минимумдарын анықта және кернеу шектеуінің деңгейін тап.
Сурет 3.2 - Тізбектелген ығыспалы шектеуші.
Сурет 3.3- Шунтирующий ограничитель
Сурет 3.4 – Ығыспалы шунттылған шектеуші
5. Electronics Workbench-тің көмегімен 3.5. суретте көрсетілген схеманы құрастыру керек. Әр-түрлі нұсқадағы диодтар 3.2.-кестеде көрсетілген. Функционалдық генератордағы кернеуді Vbx=N+10B анықтап (формасы синусоида), резистор кедергісін Rn= N кОм бойынша анықта, N-нұсқа нөмірі. Кіріс және шығыс кернеулерінің осцилограммасын салып, шығыс кернеулерінің максимумы мен кернеу шектеуінің деңгеін анықта.
Сурет 3.5 – Стабилитрондағы шунтаушы шектеуші.
Таблица 3.2
| Вар- нт | Стабилитрон | Вар- нт | Стабилитрон | Вар- нт | Стабилитрон | Вар- нт | Стабилитрон |
| 1N4734 D | 1N4740 D | 1N4739 D | GLL4735 | ||||
| GLL4737 | SML4740 | 1N4370A | 1N4681 | ||||
| 1N4728A | 1N4733A | 1N5228B | 1N5998B | ||||
| D1N4728A | BZV37 | BZV49-C10 | BZV60-B10 | ||||
| BZV60-B2V4 | BZV85-C10 | BZV90-C10 | 1N5918B |
6. Electronics Workbench-тің көмегімен 3.5. суретте көрсетілген схеманы құрастыру керек. Әр нұсқа үшін стабилитрондар мәні 3.2 – кестеде берілген. Vbx=N+10B арқылы функционалдық генератордағы кернеуді анықта (формасы синусоида). Rn – резистордың кернеуін келесі түрде анықта: Rn= N кОм, N – нұсқа нөмері. Кіріс және шығыс кернеулерінің осцилограммасын сал, шығыс кернеулерінің максимумы мен кернеу шектеуінің деңгеін анықта.
Сурет 3.6 - Стабилитрондағы симметриялы шунтаушы шектеуші
Бақылау сұрақтары:
1. Ығысусыз және ығыспалы тізбектелген шектеушілердегі кернеу шектеушілірінің деңгейлері арасындағы айырмашылықтары қандай?
2. Ығыспалы шектеуіндегі крнеу шектеуінің деңгейін нені анықтайды?
3. Ығыспалы шунттауышы шектеушідегі крнеу шектеуінің деңгейі қалай анықталады?
4. Стабилитрондағы шунттауышы шектеушідегі крнеу шектеуінің оң және теріс деңгейлері немен анықталады?
5. Стабилитрондағы шунттауышы шектеуіші мен стабилитрондағы симметриялы шунттауышы шектеуші арасыңдағы айырмашалық қандай?
Ұсынылатын әдебиет
1. Пасынков В.В., Чиркин Л.К Полупроводниковые приборы. Учебник для вузов СПб.:Лань, 2003
2. Федотов В.И. Основы электроники М.:Высшая школа,1990
3. Герасимов В.Г. Основы промышленной электроники М.: Высшая школа,1986
4. Гальперин М.В. Практическая схемотехника в промышленной автоматике М.: Энерго-атомиздат, 1987
5. Павлов В.Н., Ногин В.Н. Схемотехника аналоговых электронных устройств М.: Радио и Связь, 1997
6. Пароль Н.В. Кайдалов С.А. Фоточувствительные приборы и их применение: Справочник. М.: Радио и Связь, 1991
7. Булычев А.Л., Лямин П.М., Тулинов В.Т. Электронные приборы. Учебник для вузов. М.: Лайт ЛТД, 2000
8. Титше У., Шенк К.Полупроводниковая схемотехника: Справочное руководство. М.: Мир, 1982
Бақылау тапсырмасы СӨЖ [1, 2, 7]
1. Тізбектелген және шунттаушы шектеушелердегі шығыс кернеулерінің айырмашылықтары қандай?
2. Жартылай өткізгіштік диоттардың түрлері қандай?
3. Стабисторлар мен стабилитрондар, олардың қолданылуы және қызметі.
