Контрацепция латын сөзінен аударғанда жүктіліктен сақтану деген ұғымды білдіреді.жүктіліктен сақтану заттарын қолдану арқылы әйелдер арасында шамамен 40-50%жағдайда жасанды түсікті 2есеге төмендетуге мүмкіндік береді.
Комбинирленген оральды контрацептивтердің әсер ету механизімі:
1. Овуляцияны тежейді
2. Цервикалды шырышты қоюландырады
3. Эндометриді жұқартады
4. Жоғары жыныс жолдарында шәуеттің жылжуын төөмендетеді
Комбинирленген оральды контрацептивтердің артықшылықтары:
· Эфективтілігінің жоғары болуы 99.9%
· Жеткілікті зерттелген,қауіпсіз, қолдануға ыңғайлы
· Организм жақсы қабылдайды
· Жыныс актісімен байланыссыз
· Жанама әсері аз,Қол жетімді
Комбинирленген оральды контрацептивтердің кемшілігі:
· Таблетканы күнделікті бір уакытта қабылдау қажет екенін естен шығармау керек
· Дәрмекті ұдайы толықтырып отыру керек
· ЖЖБА, АИВ/ЖИТС қорғамайды
· Егер бір уақытта тырыспаға қарсы және туберкулезге қарсы дәрілерді қабылдаған болса эфективтілігі төмен
Көрсеткіштер:
Послеабортном периодте
Босанудан кейінгі кезеңде(босанудан кейін үш аптадан соң,егер әйел емізбейтін болса)
Анамнезінде эктопиялық жүктілік болса
Кіші жамбас астауының басынан кешкен қабынулық ауруларында
Менометроррагиямен
Теміртапшылықты анемиямен
Эндометриозбен,фиброзно кистозной мастопатиямен(монофазалы КОК үшін)
Предменструальды синдроммен,дисменорреямен,овуляторлық синдроммен.
Акнемен,себореямен,гирсутизммен кез келген жастағы,репродуктивті функциясын шектетуге арналган әйелдерге ДСҰ шешімімен қолдануға болады.
Қарсы көрсеткіш:
Гормон тәуелді қатерлі ісіктер
Бауырдың,бүйректің айқын бұзылысы
Жүктілік
Ауыр ЖҚТ аурулары,ми қантамыр аурулары
Жыныс жолдарынан этиологиясы белгісіз қанкетулер
Ауыр АГ
Мигрень ошақтық неврологиялық симптоматикамен бірге
Терең веналардың жедел тромбозы
Ұзақ иммобилизация
Қуыстық хирургиялық операцияға дейін 4аптаға және кейін 2аптадан
35 жастан жоғары темекі шегетіндерге
ҚД қантамырлық асқынулармен
Семіздік 3 -4 дәрежесі
Лактация
Басқа ауруларга әсері барма жоқпа екендігін индивидуально анықтайды.Бірден тоқтатуды қажет ететін жағдайлар:
Аяқ астынан қатты бас ауруы
Зрениенің,координацияның,сөйлеудің,аяқ қолдағы сезімталдылықтың бұзылысы.
Кеудедгі қатты ауырсыну,ентігу,қантүкіру.
Іштегі өткір ауырсыну,
АҚ көтерілуі
Қышыну,сарғаю
Теріде бөртпелер.
Еңбекке жарамдылықты анықтайтын факторлар. Еңбекке жарамсыздық түрлері. Еңбекке жарамдылықты толық жоғалту. Анықтамасы. Еңбекке жарамсыздықты толық жоғалту кіммен анықталады.
Еңбекке жарамсыздық -Это невозможность вследствие медицинских или социальных противопоказаний продолжать привычную профессиональную деятельность
Тұрақты еңбекке жарамсыздық—созылмалы аурулардың есебінен немесе басқа да түрлі себептерден болатын ұзаққа созылған және үнемі болатын еңбек ете алмау қабілеті. Дәрежесіне байланысты мүгедектік беріледі
Тұрақты еңбекке жарамсыздық экспертизасы—ұзаққа созылған немесе үнемі болатын еңбекке қабілетсіздік немесе созылмалы аурулар есебінен болған (сонымен қатар травма, анатомиялық дефект есебінен) және ағза функциясының бұзылуына алып келген еңбекке қабілетінің төмендеуі. Тұрақты еңбекке қабілетсіздікті МСЭК шешеді.
Мүгедектік- денсаулық бұзылысына байланысты ағза қызметінің тұрақты бұзылуының нәтижесінде адам іс-әрекетінің шектелуі.
I-топ мүгедектіктің анықтамасы.
Мүгедектіктің I тобы еңбек жарамсыздығының ең жоғарғы жайылуын сипаттайды. I-топ мүгедектікті негіздеу: тіршілік етудін жарақаттарға, ауруларға, туа біткен ақауларға байланысты айқын шектелуі, олар айқын әлеуметтік дезадаптацияға әкеледі, себебі адамның оқуға, тілдесуге, өз тәртібін қадағалауға, қозғалуға, өзі өзін күтуге мүмкіншілігі болмайды.
Анатомиялық ақауларды немесе ағзаның бұзылған қызметтерін компенсациялау, үйде немесе кәсіп –орында арнайы еңбек жағдайын жасау кейбір еңбек түрлерін жасауға мүмкіндік береді.
II - топ мүгедектіктін анықтамасы.
II -топ мүгедектік – функция бұзылысының айқын дәрежесімен, толық еңбекке жарамсыздықпен сипатталады (тек қана кейбір мүгедектер арнайы жасалған жағдайда еңбек ете алады).ІІ-топ мүгедектері өзі-өздерін күте алады да басқа біреудін көмегін қажет етпейді.
II -топ мүгедектікті негіздеу: тіршілік етудін жарақаттарға, ауруларға, туа біткен ақауларға байланысты айқын шектелуі, олар айқын әлеуметтік дезадаптацияға әкеледі, себебі адамның оқуға, тілдесуге, өз тәртібін қадағалауға, қозғалуға, өзі өзін күтуге мүмкіншілігі болмайды, анатомиялық ақауларды немесе ағзаның бұзылған қызметтерін компенсациялау, үйде немесе кәсіпорында арнайы еңбек жағдайын жасау кейбір еңбек түрлерін жасауға мүмкіндік береді.
III -топ мүгедектіктің анықтамасы
III -топ мүгедектік еңбекке жарамдылықтың жартылай жойылуымен сипатталады. III -топ мүгедектері жұмыс істей алады және жұмыс істеу керек, ал МСЭК оларға ұсыныс береді, оның ішінде мүгедектердің денсаулық жағдайына байланысты еңбек сипаты және еңбек жағдайы туралы мәлімет берілген.
III -топ мүгедектікті негіздеу болып анатомиялық ақаулар немесе созылмалы нәтижесінде болған ағза функциясының бұзылуы табылады, осының нәтижесінде еңбекке жарамдылық төмендейді.
уақытша еңбекке жарамсыздық – науқастың ауруы немесе жарақаты салдарынан белгілі бір уақытта өзінің кәсіби міндеттерін атқара алмау жағдайы және сол уақыт ішінде еңбекке жарамдылығы қалпына келтіріледі немесе мүгедектік бекітіледі. Еңбекке жарамсыздық түрлері: 1.Толық (мүгедектік І, ІІ, ІІІ дәреже) 2.Уақытша (жартылай, толық)
Еңбекке жарамсыздық парағы
форма № 095У
• -уақытша еңбекке жарамсыздығын растайтын арнайы құжат болып табылады, пособие беріледі.
• - уақытша еңбекке жарамсыздық справкасы - бұл да арнайы құжат болып табылады, пособие берілмейді.
• УЕЖП беріледі:Жедел және созылмалы аурулар болса
• Жарақат, улануларда
• Жасанды түсік кезінде
• Ауру баланы күту керек болса
• Жүктілік пен босану
• Жаңа туған баланы асырап алу кезінде
• Санаторлы-курортты ем керек болса
• Карантин
• Протездеу
• Уақытша еңбекке жарамсыздық парағы жүктілікті және босануды, сондай-ақ "Уақытша еңбекке жарамсыздық мерзімін екі айдан артық белгілеуге болатын аурулар түрлерінің тізбесін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007 жылғы 4 желтоқсандағы N 1171 қаулысымен белгіленген жағдайларды қоспағанда кемінде екі ай мерзімге беріледі. Көрсетілген еңбекке жарамсыздық мерзімдері аяқталғаннан кейін азаматтар еңбекке жарамдылықты анықтау үшін ДКК-ға жіберіледі.
Вар
1. Қант диабеті – инсулин бөлінуінің,ісер етуінің бұзылысы нәтижесінде пайда болатын созылмалы гипергликемиямен көрінетін,метоликалық аурулар тобына жатады.
Классификация:Диабеттің негізгі топтары: ҚД 1 типті және ҚД 2 типті.
1 типті ҚД (ҚД 1) – көмірсу және басқа метаболизм бұзылыстарына алып келетін,инсулин жетіспеушілігімен көрінетін,полиэтиологиялық синдром.ҚД 1 кезінде инсулин өндіруші клеткалардың бұзылысы жүреді,соның нәтижесінде инсулин өндірілуі тоқтайды.Сондықтан 1 ҚД науқастар инсулин қабылдайды.Инсулинді уақытында салмау немесе бас тарту науқас өліміне алып келеді.Ауру 30 жасқа дейінгілерде кездеседі. (20-25% жағдайда кейінірек).
ҚД 2 типті (ҚД 2) көп жағдайда 35-40 жастан асқан адамдарда кездеседі,бірақ соңғы жылдары балалардада жиі кездесіп жүр.Бұл кезде ауру инсулинннен бұзылады. Науқастарға таблеткалы қант түсіруші препараттар тағайындалады.Кей жағдайларда инсулин тағайындалады.
Қауіп факторы:
1 типті ҚД қауіп факторы: 1 ҚД тұқымқуалаушылықтың болуы,кейбір инфекциялық аурулар(қызамық, грипп ж.т.б.)
2 ҚД қауіп факторы:2 ҚД бойынша тұқымқуалаушылық,семіздік,АГ,гестационды 2ҚД анамнезінде, 4 кг одан жоғары массада туылған балалар,әйелдер анамнезінде түсік тастаған және өлі туған.
Диагностикалық критерийлар:
1типті ҚД айқын манифестті басталады:шөлдеу,полиурия, салмақ төмендеуі,әлсіздік т.б..Бұл тип жас балаларға тән.
1 ҚД қарағанда 2 ҚД дәрігер мен науқас үшін кенеттен басталады. Басталуы спецификалық емес және басқа ауруларда кездесуі мүмкін:әлсіздік,мәңгүру,жұмыс істеуінің төмендеуі,апатия.2 ҚД көп жағдайда артық массасы бар егде кісілерде кездеседі. 2 ҚД басы жасырын түрде өткесін қауіп факторы бар барлық адамдарды жылына 1 рет (шағым жоқ болса) қандағы қант мөлшерін анықтау,ал көрсеткіш бойынша дәрігер глюкозага толеранттылық анықтайды.
Көмірсулық алмасуды тексеруге көрсеткіштер:
. Жақын туыстарында қант диабетінің болуы
. семіздік
. 4 кг және жоғары массамен туылған балалар
. 4 кг және жоғары массамен туылған балалар туған әйелдер
. Анамнезінде гестационды ҚД бар әйелдер
. Анамнезінде түсік тастау және баланы өлу туу бар әйелдер
. АД. 140/90 мм. рт. ст. көтерілуі
. Анамнезінде гипергликемия барлар
. кардиоваскулярлы бұзылыстары бар
. мына белгелер болса: (шөлдеу, полиурия, жүдеу,асқынған іріңді-қабынулы аурулар) дәрігерге жіберу керек.
2.Созылмалы тассыз холецистит. СТХ-өт қабы қабырғасының қабыну ауруы, АІТ ең кең тараған ауруы,моторлы-тоникалық бұзылыстармен көрінеді.Ауру 1000 тұрғанға 6-7ден келеді.Әйел адамдар ер адамдарға қарағанда 3-4 есе жиі ауырады.Барлық жастағы адамдар ауырады,бірақ жиірек орта жастағы 40-60 жас аралығындағы адамдар ауырады.Ауырлық дәрежесі бойынша: жеңіл дәрежесінде жылына 1-2 рет асқыну;орташа дәрежесінде асқыну жылына 3 рет немесе одан көп;ауыр дәрежесінде асқыну айына 1-2 рет немесе одан көп.Бақылау: - жиі өршумен созылмалы тассыз холецистіті барлар-терапевт,гастроэнтеролог қарауы жылына 2-3 рет,хирург көрсеткіш бойынша қарайды.Қанның клиникалық талдамасы,көрсеткіш бойынша-холецистография,ұйқы безінің ферменттері,қанның биохимиялық талдамасы тағайындалады. – жиі емес өршумен-терапевт жылына 1 рет; гастроэнтереолог,хирург-көрсеткіш бойынша тексереді.
Өт айдайтын препараттар: хофетол 2-3 таб күніне 3рет тамаққа дейін. Полиферментті препараттар фестал, креон-тамаққа дейін 1-2 таблеткадан.
ИБВДВ бойынша ЖРИ.
К өп жағдайда бактериялармен шықырылады.Клиникалық ағымы бойынша өте ауыр,ауыр,жеңіл түрлерін ажыратады.Барлық жағдайда антибиотикпен емдеу керек.Ауыр және өте ауыр түрінде кислородотерапия керек. Пневмонияның ауырлық дәрежесінің классификациясы:
| Көріністері | Классификациясы | Емі | |
| -центральды цианоз -ауыр тыныс жеткіліксіздігі -баланың анасын еме алмауы | Өте ауыр пневм | -госпитализация -антибиотикотерапия -кислородотерапия -тыныс жолы өткізгіштігін қадағалау -көрсеткіш бойынша дене температурасын төмендететеін шараларды қолдану | |
| -дем алғанда кейде клеткасының кіруі | Ауыр пневмония | -госпитализация -антибиотик тағайындау - тыныс жолы өткізгіштігін қадағалау -көрсеткіш бойынша дене температурасын | |
| -ТА жиілеуі »60/мин 2айдан жоғары балаларда »50/мин 2-11 айда »40/мин 2-5 жас аралығында -айқын ылғалды сырылдар аускультацияда | пневмония | -үй жағдайында емдеу -5 күнге сәйкес келетін антибиотик тағайындау -жөтелді жеңілдету және тамақты жібіту қауіпсіз жолмен -анасына қай кезде дәрігерге көріну керек екенін түсіндіру -кезекті қаралу 2 күннен кейін | |
| -пневмония белгілері жоқ | Пневмония жоқ. Жөтел немесе суықтау | -уйде күтім - жөтелді жеңілдету және тамақты жібіту қауіпсіз жолмен -анасына қай кезде дәрігерге көріну керек екенін түсіндіру - кезекті қаралу 5 күннен кейін,жағдайы жақсармаса ауыр жөтел инструкциясына көшу | |
Өте ауыр пневмония.Диагноз: жөтел немесе қиын дем алу+ келесілер:
-центриалды цианоз; -пассивті емеді,ішпейді; -ұстамалар,есеңгіреу немесе есінен тану; -ауыр ТЖ. Келесі белгілер болуы мүмкін:- ТАЖ»60/мин 2айдан жоғары балаларда»,50/мин 2-11 айда,»40/мин 2-5 жас аралығында;- мұрын үрленуі;-ТА әлсіреуі;-бронхиалды тыныс;- ылғалды сырылдар. Емі: -госпитализация; -ампициллин 50 мг/кг әрбір 6 сағат сайын және гентамицин 7,5 мг/кг в/м 1 рет 5 күн. Одан кейін перорально амоксициллин 125 мг/кг 2рет күніне+в/м гентамицин 1 рет күніне 5 күн.үй жағдайында алуға болады.
Басқа вариант:цефтриаксон 80 мг/кг в/м немесе в/в 1 рет,10 күн.
-48 са,атта бала жағдайы жақсармаса:гентамицин 7,5 мг/кг в/м 1 рет және клоксациллинмен 50 мг/кг в/м немесе в/в әр 6 сағат сайын. Жағдайы жақсарғаннан кейін клоксациллин пер ос күніне 4 рет 3 аптаға дейін.
-кислородотерапия
Қосымша: -егер дене температурасы»38,5 парацетамол; -астмоидты тыныс –тез әсер ететін бронхолитик; -тыныс жолын тазарту;-сұйықтықты көп мөлшерде қабылдау.
Қарау:мейірбике әрбір 3 сағ сайын,дәрігер күніне 2рет. Асқынуы: -плевроэмпиема;-туберкулез.
Ауыр пневмония. Диагноз: жөтел немесе қиын дем алу+ келесілердің біреуі:
-кеуде клеткасының төменгі бөлігінің ішке тартылуы;-мұрын қанаттарының үрленуі;-кряхтящее дыхание; -өте ауыр пневмонияның жоғарыда аталған белгілерін жоққа шығару.Сонымен қатар келесі белгілер болуы мүмкін:-тахипное;- аускультацияда пневмония белгілері:-ТА әлсіреуі –бронхиалды тыныс –ылғалды сырыл –плевра үйкеліс шуы. Емі: -госпитализация. –антибиотико терапия: бензилпенициллин 150мың ед/кг в/м немесе в/в 6 сағ.сайын 3күн немесе цефалоспориндер:цефтриаксон 80 мг/кг в/м н/е в/в 1рет. –жағдайы жақсарғанда,амоксициллин пер ос 25 мг/кг 2рет 5 күн. -48 сағатта жағдайы жақсармаса ауырлау ретінде қарап,соған сай емдеу керек. Кислородотерапия. ТАЖ 70 жоғары. Қосымша: -егер дене температурасы»38,5 парацетамол; -астмоидты тыныс –тез әсер ететін бронхолитик; -тыныс жолын тазарту;-сұйықтықты көп мөлшерде қабылдау.
Қарау:мейірбике әрбір 3 сағ сайын,дәрігер күніне 2рет.
Пневмония. Диагноз: жөтел н/е ауыр және жиі тыныс:- 2-12 айда»50/мин. -12 айдан-5жас»40/мин. –балада ауыр,өте ауыр пневмония жоқтығын тексеру. –аускультацияда белгілер болуы мүмкін:ылғалды сырылджар,әлсіз н/е бронхиалды тыныс. Емі: -амбулаторлы. –ВИЧ инф.болмаса амоксициллин 25 мг/кг 2рет 3күн.ВИЧ инф болса 5 күн.Бақылау:баланы төспен емізуді анасына айту.2 күннен кейін алып келуді айту. –жақсармаса 2 топ антибиотик тағайындап 2 күннен кейін келуін өтінеміз. –ауыр,өте ауыр пневмония көрінсе госпитализация жасаймыз.
4,,, Жүкті әйелдердің жүрек айнуы құсуы – басқа физиологиялық себептермен байланыссыз гестационды процесс кезінде байқалатын симптомдар. Эпидемиология: 70-95% әйелдерде жүктіліктің бірінші триместрында көрінетін симптомдар. 17% әйелдерде ол тек таңертеңгілік көрінеді,ал 13%-20 аптадан кейінде сақталады.
Жүрек айну – кеуде тұсындағы немесе эпигастрий аймағындағы жағымсыз сезім,ол құсуды шақырады.
Құсу – асқазандағы заттың ауыз арқылы еріксіз экспульсиясы.
Жүкті әйелдердің шектен тыс құсуы - 20 аптаға дейін сақталатын жүрек айну мен құсу,ол ауыр дәрежелі,дене салмағының жоғалуына,дегидратацияға,дисбалансқа және өлімге алып келеді.
8. Диагностикалық критерий:
Жүрек айну,құсу,сілекей ағу, 5% көп дене салмағын жоғалту,дегидратация белгілері.
Госпитализацияға көрсеткіш: дегидратациябелгілерімен көрінетін персистирленген жүктілердің құсуы (ацетоннның болуы, кетонды денелердің зәрде болуы;
Қанда мочевина,азот қалдығының,креатинин,билирубиннің жоғарылауы).
9. Негізгі диагностикалық шаралардың тізімі:
1. Жалпы зәр анализі
2. Тәуліктік диурезді бағалау.
3. Зәрде кетонды денелермен ацетонды анықтау.
4. БХ қаннын (мочевина, креатинин, билирубин,жалпы белоктың көлемі).
Қосымша диагностикалық шаралар: жоқ
Емі: Физикалық күштемені төмендету,демалу уақытын көбейту.Ол жүрек айну мен құсуды төмендетеді.Құрамында имбирь бар тағам қосындыларын тағайындау.
• пиридоксин (витамин В6) 10 мг per os әрбір 8сағат2-3 күн.
• доксиламинді 10 мг пиридоксинмен 10 мг 4 таблетка күніне(2 таблетка түнде,1 таб танертен біреуі түсте);
• симптомдар персистенциясында емге прометазин в/м 12,5-25 мг әрбір 4-
6 сағаттан кейін немесе метоклопрамид в/м 5-10 мг 8 сағаттан кейін;
• дегидратация белгілері қосылғанда стационарға госпитализациялау.
11.Негізгі дәрілер тізімі:1. *Пиридоксин 10 мг, 20 мг табл 2. Доксиламин 10 мг табл
3. *Прометазин ерітінді инъекцияға арналған ампулада 50 мг/2 мл 4. *Метоклопрамид ерітінді ампулада 2 мл.
Қосымша дәрілер тізімі: жоқ
5. УЕЖП беріледі:Жедел және созылмалы аурулар болса
• Жарақат, улануларда
• Жасанды түсік кезінде
• Ауру баланы күту керек болса
• Жүктілік пен босану
• Жаңа туған баланы асырап алу кезінде
• Санаторлы-курортты ем керек болса
• Карантин
• Протездеу
• уақытша еңбекке жарамсыздық – науқастың ауруы немесе жарақаты салдарынан белгілі бір уақытта өзінің кәсіби міндеттерін атқара алмау жағдайы және сол уақыт ішінде еңбекке жарамдылығы қалпына келтіріледі немесе мүгедектік бекітіледі. Еңбекке жарамсыздық түрлері: 1.Толық (мүгедектік І, ІІ, ІІІ дәреже) 2.Уақытша (жартылай, толық)
• Еңбекке жарамсыздық парағы
форма № 095Уө
• -уақытша еңбекке жарамсыздығын растайтын арнайы құжат болып табылады, пособие беріледі.
- уақытша еңбекке жарамсыздық справкасы - бұл да арнайы құжат болып табылады, пособие берілмейді. Медико-социальді экспертиза – ағза функцияларының бұзылуы салдарынан өмір сүруінің шектелуі негізінде социальді қорғау, реабилитация шегінде науқастың қажеттіліктерін анықтайды. Дәрігерлік-консультация комиссиясын (ВКК - ДКК) құрайды. ВКК құрамына кіретін мүшелер:Бас дәрігер немесе МСЭ орынбасары;Сол бөлімше меңгерушісі. Емдеуші дәрігер. Қажет болса арнайы бөлмелер қосылуы керек. Комиссияның нақты мүшелері медициналық мекеменің басшысы тағайындайды. Уақытша еңбекке жарамсыздық парағы жүктілікті және босануды, сондай-ақ "Уақытша еңбекке жарамсыздық мерзімін екі айдан артық белгілеуге болатын аурулар түрлерінің тізбесін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007 жылғы 4 желтоқсандағы N 1171 қаулысымен белгіленген жағдайларды қоспағанда кемінде екі ай мерзімге беріледі. Көрсетілген еңбекке жарамсыздық мерзімдері аяқталғаннан кейін азаматтар еңбекке жарамдылықты анықтау үшін ДКК-ға жіберіледі.
В
1. Семіздік – артық май жиналуымен сипатталатын созылмалы жағдай. Классификация:
Семіздіктің ең кең тараған түрлері (этиологиясы бойынша): экзогенді-
конституциональды, гипоталамикалық, эндокринды формалары (Иценко-Кушинг ауруы мен синдромында,гипотиреозде, гипогонадизмде,аналық без поликистозында ж.т.б.).Майдың жиналу жеріне байланысты:жоғарғы типті(кушингоидты), абдоминальды (тағыда атайды: андроидты, орталықтық, висцеральды, «алма» типтес), төменгі типті (гиноидты, «алмұрт»типті).
Қауіп факторлары:
- генетикалық бейімділік
- гиподинамия
-ретсіз тамақтану(майлы,жеңіл сіңірілетін өмірсулы тағамдарды жиі қолдану)
- кейбір дәрілер тобын қолдану(кортикостероидты препараттар ж.т.б.)
- нейроэндокринді аурулар (Иценко-Кушинг ауруы синдормы,гипотиреоз,гипогонадизм, кезінде.)
Диагностикалық критерийлер:
1. Семіздікті қою үшін көрсеткіш қолданылады– дене массасының индексы (ИМТ).
ИМТ = дене массасы (кг), бойға бөлу (метр),квадраттау
Анықтама ИМТ 18 -65 жас аралығандағыларға есептеледі.Балалар мен жасөспірімдерге арнайы перцентиальды таблицалар қолданылады. ИМТ жүктілерде,емізушілерде және атлеттерде есептелмейді. Дене массасын танертең аш қарынға есептейді. Бойын арнайы бой өлшегішпен аяқ иімсіз өлшенеді.
ИМТ 25 - 29 – артық масса.ИМТ 30 жоғары – семіздік.
2. Бел және жамбас өлшемдерін өлшеген маңызды.Ол үшін бел өлшемін (БӨ – соңғы қабырға мен таздың ұшының арасы,жоғарғы мықын сүйек кыры бойынша) жамбас өлшеміне бөлеміз(ЖӨ – жамбастығ ең жалпақ бөлімі үлкен вертел бойынша). ЖӨ мен БӨ сантиметрлі лентамен өлшенеді. Нормада БӨ/ЖӨ: әйелдерде 0,85 кем, ер адамдарда- 0,95 кем.егер индекс нормадан жоғары болса науқаста висцеральды семіздік (сонымен қатар: андроидты, центральды, абдоминальды, «алма»типтес). Бұл семіздік кезінде майлар іш аймағында жиналады және семіздіктің ең зияын түрі болып табылады себебі ол ЖИА,АГ,ҚД алып келуі мүмкін және ИМ мен инсульттан өлім қаупін жоғарылатады.
3. Семіздікті анықтағаннан кейін науқасты дәрігерге жолдау керек (терапевтке, көрсеткіш бойынша –невропатологқа және эндокринологқа) семіздікпен біріккен ауруды,этиологиясын,липидті алмасуды анықтау үшін. Ол үшін поликлиникада келесі зерттеулер жүргізіледі: қаннан триглицеридтер, жалпы холестерин, ТЖЛП мөлшерін, ашқарынға және тамақтан кейін гликемияны анықтау (пероральды глюкозаға толеранттылық тесті),көрсеткіш бойынша– КТ немесе МРТ бас миына,УДЗ және КТ бүб, кіші жамбас астауының мүшелерінің УДЗ, қаннан гормондарлы анықтау(кортизол, ТТГ, ФСГ, ЛГ,эстроген, тестостерон).
Жара ауруы.
Жара ауруы –морфологиялық субстраты асқазандағы, 12 елі ішектегі немесе жіңішке ішектің проксимальды бөлігіндегі жаралық дефет болып табылатын созылмалы өршімелі ауру.
Негізгі дигностикалық тексерулер тізімі:
1. ЖҚА.
2. Қан сарысуында темірді анықтау.
3. Нәжісті жасырын қанға зерттеу.
4.ЖЗА.
5. ЭГДС биопсиямен (көрсеткіш бойынша).
6. Биоптатты гистологиялық зерттеу.
7. Биоптатты цитологиялық зерттеу.
8. Нр-ға тест.
