Сальфеджыа” для менеджара-пачаткоўца
Культура і інвестар: грані сацыяльнага партнёрства. Клічаўшчына: дрэс-код формы і рэзерв ініцыятыўнага зместу
Начальнік аддзела культуры Клічаўскага райвыканкама Уладзімір Ваакс яшчэ паўтара года таму кіраваў ДШМ у аграгарадку “Арэхаўка”. Старая любоў не забываецца (а арэхаўскім Заслужаным аматарскім калектывам Рэспублікі Беларусь “Ансамбль народнай музыкі і песні “Жытніца” Ваакс кіруе з поспехам і па сёння), таму і акцэнт у дадзенага артыкула будзе, так бы мовіць, музычны, але — з абавязковай сацыяльна-эканамічнай поліфаніяй. У раёне ўжо распачалі актывізацыю сацыяльнага партнёрства. Апякунскія саветы створаны ва ўсіх пяці ДШМ. Адна з іх, дарэчы, — незвычайная: Дзмітрыеўская дзіцячая традыцыйнай народнай творчасці школа мастацтваў. Адкуль такая, не надта стандартная, шчыра скажам, спецыялізацыя? Ад жадання мясцовага кіраўніцтва захаваць спецыфіку традыцыйнага мастацтва кожнага паселішча Клічаўшчыны. Так у Дзмітрыеўцы з’явілася першая ластаўка гэтага руху. Школа, дзе кожны занятак заснаваны на засваенні менавіта мясцовага этнафальклорнага матэрыялу, шукае магчымасць перабрацца ў новы будынак. І тут, па словах Уладзіміра Ваакса, будуць выкарыстаны, у тым ліку, і інвестыцыі прыватнага бізнесу. Без дзейснага сацыяльнага партнёрства немагчыма будзе зладзіць у раёне і першы — магчыма, міжнародны — Фестываль традыцыйнай народнай творчасці малых гарадоў (праект, які аналагаў на Беларусі пакуль не мае). Ёсць у Клічаве і гэткі правобраз усеагульнага культурнага штаба (самага нефармальнага!) па каардынацыі ўсіх апякунскіх дзеянняў. Раз на месяц раённая інтэлігенцыя, неабыякавая да лёсу мясцовай культуры, збіраецца ў Клічаўскім краязнаўчым музеі на... салонныя вечары камернай музыкі. Урачысты вячэрні дрэс-код пакрысе стаў негалосным правілам такіх сустрэч, у выніку якіх нараджаюцца цікавыя ідэі, а таксама шукаюцца шляхі іх сумеснай рэалізацыі.
Калі акорд — фальшывы
Галоўная праблема рэгіянальнай культуры звязана на Клічаўшчыне не столькі з рамонтам клубных ды бібліятэчных сцен, колькі з пэўным дэфіцытам праяў творчай ініцыятывы на ўзроўні асобных спецыялістаў сельскіх устаноў. Не, пытанні сістэмнага аднаўлення матэрыяльнай базы з парадку дня цалкам не зняты, і лакальны ход іх эфектыўнага вырашэння я паспрабую адсачыць крыху ніжэй. А цяпер самы час паразважаць пра прэстыж прафесіі. І пачаць дазвольце з... грошай.
Сярэднямесячны заробак у такім мясцовым магутным сельгаспрадпрыемстве, як УКСП саўгас “Добраахвотнік”, складае 900 тысяч рублёў, а па аддзеле культуры, па словах Уладзіміра Ваакса, дасягае ўжо паказчыка ў 1 мільён 350 тысяч. Хтосьці запярэчыць: лепшыя даяркі ва УКСП зарабляюць ледзь не па тры мільёны ў месяц. Але ж і лепшыя выкладчыкі ДШМ і работнікі ЦКС ад іх на сёння не адстаюць. Значыць, ёсць усе падставы для гаворкі пра тое, што росту прэстыжнасці прафесіі культработніка велічыня ягонага заробку ўжо ніяк не замінае. У чым жа тады той прэстыж? У прафесійнай годнасці саміх работнікаў культуры. А годнасць найперш — у ініцыятыўнасці. Няма яе — на вялікую прэмію і разлічваць не выпадае.
Дарэчы, працэс прэміравання ў мясцовым аддзеле культуры — галосны і празрысты. Тым не менш, ёсць і незадаволеныя. Натуральна, грошы трэба адпрацоўваць. Натуральна, іншым разам не хапае для гэтага, шчыра кажучы, элементарнага прафесійнага жадання. Чаму? Адказ цудоўна ведае любы начальнік аддзела культуры. Мала спецыялістаў і кіраўнікоў з вышэйшай адукацыяй. На Клічаўшчыне такіх — 22 з агульнай колькасці ў 169 чалавек. Безумоўна, працуюць і пенсіянеры, і тыя, хто мае толькі сярэднюю неспецыяльную адукацыю. Маладых спецыялістаў — 12. Палова — мясцовыя. 26 — завочнікі ВНУ.
Так, сітуацыя выпраўляецца за кошт павелічэння колькасці завочнікаў і мэтавікаў, але такі працэс падрыхтоўкі кадраў — няхуткі, і той, хто спазніўся з прафарыентацыяй учора, ніякіх шанцаў на сённяшні поспех ужо не мае. Вось такі сумны акорд, які безнадзейна псуе мажорнае гучанне культурнага хору. І з песні яго выкінуць не выпадае. Тым больш, на сённяшні імклівы інфармацыйна-камунікацыйны час брак творчай ініцыятывы — гэта якраз няўменне ці нежаданне бібліятэкара ды клубніка наладзіць менавіта сацыяльнае партнёрства, давесці на справе, і літаральна кожнаму, што твая ўстанова — самая лепшая і дзейсная ў раёне. Але хопіць “хормайстарскіх” тэорый...
“Нясята”: усё як па нотах 
Нясяцкі СДК — адзін з лепшых у Клічаўскай цэнтралізаванай клубнай сістэме. Кіраўнік установы Таццяна Барысёнак нядаўна скончыла завочна БДУКіМ, па спецыяльнасці яна — менеджар сацыякультурнай дзейнасці.
— Дык з кім, Таццяна, супрацоўнічаеце ў штодзённай дзейнасці?
— З кіраўніцтвам мясцовай школы, сельсавета, дзіцячага садка, ДШМ, СВК “Калгас “Нясята”, з участковым міліцыянерам. Нас гэтым стасункам вельмі добра вучылі ва ўніверсітэце...
Колькі слоў пра сам СДК. “Нясята” — апошні аграгарадок Клічаўшчыны. І пазалетась раённыя ўлады зрабілі ўсё магчымае, каб фінансаванне названага аб’екта засталося годным. У выніку СДК займеў самую лепшую ў раёне канцэртную залу (з поспехам выкарыстоўваецца як філарманічная пляцоўка), шыкоўнае электрапіяніна, самую сучасную музычную і светлавую апаратуру, якой і ў РДК пакуль няма…
Вядома, такім матэрыяльным багаццем кіраваць трэба з розумам, і без сапраўды эфектыўнага сацыяльнага партнёрства тут не абысціся. Методыка дзяржаўна-прыватнага партёрства для Нясяцкага СДК распрацоўвалася на ўзроўні раённага метадычнага цэнтра. І калі надалей выкарыстоўваць музычную тэрміналогію, дык “хору” клубных супрацоўнікаў “ставілі голас”. Так, спатрэбіліся Таццяне Барысёнак і тэарэтычныя веды, атрыманыя ў БДУКіМ. Але, адна справа — уяўляць, як складаць і рэалізоўваць аўтарскія праекты, як наладжваць фандрайзінг ды займацца піярам будучых заказчыкаў тэматычных карпаратываў… Іншая ж — займацца ўсім гэтым практычна. Маладой Барысёнак у пэўнай ступені дапамагае дасведчаны мастацкі кіраўнік СДК Тамара Дзятлава. Дарэчы, абедзве з камп’ютарам — “на ты”, таму навучанне не спыняецца ні на дзень: Інтэрнэт — багаты на самы разнастайны творчы крэатыў.
Карацей, усенавуч па наладжванні сацыяльнага партнёрства працягваецца. “Сальфеджыа” для менеджара-пачаткоўца ад культуры наступнае: рэпутацыю для ўстановы неабходна напрацоўваць паступова і карпатліва. Для гэтага ў планах — устаноўка сістэмы відэаназірання на дыскатэках, якія штораз наведвае па 180 юнакоў і дзяўчат. З’явіцца такая сістэма — паменее клопату для ўчастковага дый бацькі за лёс дзяцей не так будуць хвалявацца… Далей. У мясцовай агульнаадукацыйнай школе — без малога сто вучняў, ледзь не кожны — клубны ды бібліятэчны гуртковец. Значыць, іхнія бацькі з культасветнікамі — аднадумцы і патэнцыйныя інвестары творчых праектаў. Яшчэ. Стаўка робіцца і на мясцовую інтэлігенцыю, рабочых СВК: клубныя падвальныя памяшканні плануецца праз час пераабсталяваць пад боўлінг. І тут павінна дапамагчы талака: і мясцовыя прыватныя прадпрымальнікі, і кіраўніцтва ўсіх арганізацый, размешчаных на сельсаветаўскай зямлі.
Сёлетні план па аказанні платных паслуг для СДК — 25 мільёнаў рублёў. План, па словах кіраўніка Дома культуры, цалкам выканальны. Але для гэтага без стомы трэба крэатывіць: і на карпаратывах, і на дыскатэках з канцэртамі… Таму рабочы план як песня складаецца. Толькі не сфальшывіць бы пры выкананні…
Партытура інавацый
А цяпер — адзін прыклад вырашэння праблемы паляпшэння матэрыяльнай базы, заснаваны на партнёрстве мясцовых улад і аддзела культуры. Ініцыятар пераўтварэння будынка колішняй паліклінікі ў новую ДШМ — старшыня Клічаўскага райвыканкама Францішак Вашчыла. Праектна-каштарысная дакументацыя будучай рэканструкцыі коштам у сто мільёнаў рублёў ужо зроблена. Сёння галоўная школа мастацтваў раёна месціцца ў састарэлым будынку, узведзеным яшчэ ў 1950-я. Уладзімір Ваакс плануе праз час размясціць у новай ДШМ не толькі навучальныя класы, але і салон-краму Дома рамёстваў. Цяпер у ДШМ — 223 вучні. Пасля рэканструкцыі, натуральна, колькасць юных прыхільнікаў мастацтваў значна павялічыцца. Хацелася б, каб кіраўніцтва Магілёўшчыны падтрымала фінансава рэалізацыю праекта. Са свайго боку, раённыя інвестары абяцаюць не спаць у шапку. Між тым, у фае новай ДШМ запланаваны вялізны… акварыум — як дзейсны складнік шматграннага працэсу эстэтычнага выхавання. Чым не інавацыя? А стары будынак ДШМ стане інтэрнатам для работнікаў культуры.
Чарговы інавацыйны праект — “ажыўленне” мемарыяльнага комплексу ў вёсцы Усакіна, дзе рэканструяваны партызанскія зямлянкі часу Вялікай Айчыннай вайны. Для таго, каб ажыццявіць тэатралізацыю прарыву народных мсціўцаў праз фашысцкую блакаду, аддзел культуры звярнуўся да творчай моладзі раёна. У тэатралізацыі задзейнічаны цяпер дзясяткі маладых людзей… Дадамо, праект гэты інавацыйны хіба што для Клічаўскага раёна: аналагічныя музеі пад адкрытым небам з платнай анімацыйнай рэканструкцыяй дзейнічаюць на Расоншчыне і Гродзеншчыне. Але хто сказаў, што ў межах рэгіёна нельга выкарыстоўваць міжабласны досвед? Тым больш, для такой дзеі на Клічаўшчыне — самыя спрыяльныя ўмовы.
Пра інавацыі ў вёсцы Дзмітраўка і пра намер зладзіць у раёне першы на Беларусі этнічны фестываль малых гарадоў я ўжо казаў на пачатку артыкула..
Так, цікавых праектаў у перспектыўнай творчай “скарбонцы” клічаўскіх культработнікаў не так і шмат. І збольшага іх аўтарамі з’яўляюцца кіраўнікі раённых структур (да прыкладу, “Этнічны фестываль малых гарадоў” — тэма дыпломнага праекта Уладзіміра Ваакса, які нядаўна скончыў завочнае аддзяленне Смаленскага інстытута мастацтваў). Усё так, ініцыятывы “знізу” яшчэ недастаткова. Але, будзем лічыць, партытура агульнага гучання ўжо створана. А ў харавым сугуччы і салісты павінны праявіцца. Прынамсі, той, хто без песні жыцця не ўяўляе, заўжды шукае індывідуальны выканальніцкі стыль. І, напэўна, толькі тады творчы праект мае права называцца “аўтарскім”.
Галерэя спонсараў ад “К”
Логіка "прафесійнай" публікі
Адна з неадкладных і досыць амбіцыйных задач кіраўніка УКСП “Саўгас “Добраахвотнік” Алега Портніка — прыраўнаваць культуру вёскі Арэхаўка да гарадскіх стандартаў. Таму канцэрты ў мясцовым СДК — лепшыя ў раёне.
За апошні час тут пабывалі Нацыянальны канцэртны аркестр пад кіраўніцтвам Міхаіла Фінберга, Гюнэш, Іскуі Абалян... Выступленні зорак аплачвае з прыбытку “Добраахвотнік”, а раённы аддзел культуры выступае ў ролі прадзюсара.
Колькі гадоў таму я пісаў пра Алега Портніка, пра яго сцвярджэнне, што клопат аб культуры — найпершы абавязак любога сумленнага гаспадарніка. Зыходзячы з гэтага прынцыпу, кіраўнік УКСП і дзейнічае: укладвае грашовыя сродкі ў набыццё музычных інструментаў для ДШМ, прызначае стыпендыі для маладых спецыялістаў, выдаткоўвае работнікам культуры камфортнае жытло, нястомна займаецца добраўпарадкаваннем сельскіх вуліц...
