Дербес компьютердің (ДК) архитектурасы дегеніміз аппараттық құрылғылардың жəне программалық жабдықтардың жиынтығы, сол сияқты олардың өзара қатынасы мен дербес компьютерде жұмыс істеу кезіндегі өзара байланыс жүйелері. Дербес компьютер бір-бірімен байланысты екі бөлімнен тұрады: аппараттық құрылғылар (Нагdwаге), жəне (Sоftwаге) программалық жабдықтар.
Аппараттық құрылғылар: жүйелік блок пен шеткері құрылғылардан тұрады.
Жүйелік блок – процессор, жад, адаптер (бақылаушы), жүйелік шина, таймер, қоректену блогы мен енгізу-шығару порттары орналастырылған компьютердің негізгі бөлімі. Олар орналасқан тақшаны аналық тақша немесе жүйелік тақша деп аталады. Жүйелік блоктың ішіне орналасқан құрылғылар компьютердің ішкі құрылғылары деп, ал басқа құрылғылар (пернетақта, монитор, принтер, т.б.) шеткері құрылғылар деп аталады.
Процессор – компьютерді басқару құрылғысы. Ол жадта орналасқан жүйелік программалар арқылы компьютер жұмысын автоматты түрде басқарады. Компьютердің жылдамдығы (жұмыс өнімділігі) процессордың бір секунтта орындай алатын қарапайым операция санымен өлшенеді.
Микропроцессор - компьютердің негізгі компоненті. Арифметикалық жəне логикалық операцияларды орындайды, қажетті программалық есептерді басқарады. Микропроцессор екілік разрядтармен ғана жұмыс істейді.
Жады - деректерді алу, сақтау, шығаруға арналған компьютердің функционалдық бөлігі. Компьютер жадысы мен адрестеу жүйесін ұйымдастыру.
Кэш – жад – Қойма сияқты, оған аралық деректер мен командалар келіп түседі. Көп мəліметтерді кэш –жадтан алу əрекеті процессордың мəліметтерді алуына жеңілдік келтіріп, оның жылдамдығын арттыруға жəрдемдеседі. Яғни кэш – жады компьютердің жұмыс өнімділігін арттыруға арналған.
Жүйелік шина. Процессор мен жадта ақпараттық кеңарна н\е ішінде басқа шиналар: деректер беру кеңарнасы мен адрес беру кеңарнасы бар шина жалғастырады. Олардың әрқайсысы 8, 16 н\е32 сымнан тұратын жинақ б\т.
Барлық блоктар, оның ішінде енгізу-шығару порттары шинаға ағытпалар арқылы тікелей н\е адаптерлер арқылы қосылады. Адаптер - əр түрлі құрылғылардың жұмысын басқаратын құрылғы.
Таймер – кәдімгі сағат рөлін атқаратын интегралды схема. Қызметі – монитор эқранында кескіндерді қалпына келтірудің уақытша аралықтарын бөлу.
ДК–ның шеткері құрылғылары көмекші операторларды орындауға арналған Олар:
· Мәліметтерді енгізу құрылғысы: Сканер, пернетақта, графикалық планшеттер, манипулятор, сенсорлық экран
· М–ді шығару құрылғысы:принтер, плоттер, колонка
· м–ді алмастыру құрылғысы: Желілік адаптер, Модемдер
Развитие индустрии информатизации началось в середине XX в., когда были изобретены компьютеры, транзисторы, электронные интегральные схемы и микропроцессоры. Первые компьютеры использовались главным образом в военных целях. Например, без компьютера UNIVAC США едва ли смогли разработать и изготовить первые атомные бомбы. В начале 1960-х гг. началось расширение использования компьютеров для невоенных применений - в промышленности, в бизнесе, в науке и других сферах деятельности. Но подлинный компьютерный бум начался в конце 1970-х гг. после изобретения микропроцессоров и появления персональных компьютеров. Компьютерная (а несколько позднее и средств информатизации) индустрия превратилась в один из ведущих секторов экономики, с головокружительной динамикой развития и огромными оборотами.
Микросхемы и микропроцессоры.
Электронный блок, размещенный внутри миниатюрного корпуса, получил в нашей стране название микросхемы, а за рубежом - чипа. Процессор компьютера - основное устройство обработки данных, - расположенный на одной микросхеме, получил название микропроцессор. Фирма Intel, США, которая изобрела микропроцессор, и поныне является крупнейшим их производителем в мире. Только компьютеров с микропроцессорами этой фирмы произведено сотни миллионов штук, количество транзисторов в одном кристалле насчитывает сотни тысяч, а быстродействие составляет десятки гигагерц.
На Intel приходится около 80 % всех произведенных в мире персональных компьютеров. Эта компания является законодателем правил построения микропроцессоров или их архитектуры. Помимо фирмы Intel производством Intel-совместимых микропроцессоров занимаются некоторые другие компании, наиболее крупной из которых является AMD (Advanced Micro Devices).
Архитектура Intel не является единственной. Второй микропроцессорной архитектурой, на которой строятся персональные компьютеры, является архитектура, предложенная фирмой Apple (компьютеры Macintosh или сокращенно Мае). Компьютеры Macintosh применяются в основном для обработки изображений, в полиграфии и издательской деятельности. Для некоторых специализированных систем разрабатываются и производятся относительно небольшими партиями самые быстрые микропроцессоры серии Alpha (разработанные фирмой Digital) и ряд других, используемых в основном для построения быстродействующих серверов.
Компьютеры. Ядром любой информационной системы или системы обработки и передачи данных являются компьютеры. Иерархия современных компьютеров приведена ниже.
Мультипроцессорные системы, в том числе для параллельной обработки. Виды компов:
Суперкомпьютеры.
Большие компьютеры (mainframes).
Мини-компьютеры.
Серверы:
• многопроцессорные;
• однопроцессорные.
• Персональные компьютеры:
• IBM-совместимые;
• компьютеры фирмы Apple Computer.
• Рабочие станции и автоматизированные рабочие места:
• графические станции;
• бездисковые станции.
• Портативные компьютеры (класса Notebook) и миниатюрные компьютеры.
• Отказоустойчивые компьютеры (промышленные компьютеры, бортовые ЭВМ) и специализированные вычислительные устройства.
Наиболее распространенными в информационных системах предприятий являются персональные компьютеры и серверы. Персональные компьютеры - компьютеры массового применения, настольные, миниатюрные и носимые устройства. Помимо производительности (или быстродействия микропроцессора) компьютеры характеризуются объемом оперативной и постоянной (дисковой) памяти.
3 сұрақ
