Умацаванне антыгітлераўскай кааліцыі. Праблема другога фронту

Вайна значна паўплывала на міжнародную дзейнасць такой арганізацыі, як Камінтэрн. 22 мая 1943 г. газета «Праўда» апублікавала пастанову Прэзідыўма выканкама Камінтэрна аб самароспуску. Гэта было абгрунтавана тым, што кіраваць рабочым рухам з аднаго цэнтра лічылася немагчымым. Сталін у адказах карэспандэнту агенцтва «Рэйтэр» асабліва ўказаў – што Масква гэтым крокам паказала, што не жадае працягваць палітыку «сусветнай рэвалюцыі». Гэта значна аблягчыла адносіны Савецкага ўрада з краінамі Захаду. Але і камінтэрнаўскія структуры не зніклі – яны былі пераведзены пад крыло адзела міжнароднай інфармацыі ЦК УКП(б).

У 1942 г. савецкі ўрад патрабаваў, каб ўзброеныя сілы ЗША і Англіі правялі ў Заходняй Еўропе аперацыі большага размаху і гэтым прымусілі гітлераўскае камандаванне зняць з савецка-германскага фронту не менш 40 дывізій. Урады абедзвюх краін на словах пагаджаліся, але пад рознымі прычынамі адкладвалі адкрыццё другога фронту ў Еўропе. Так, на сумеснай Англа-амерыканскай канферэнцыі ў Касабланцы ў студзені 1943 г. яны вырашылі галоўны накірунак сваёй дзейнасці перанесці ў Міжземнамор’е і захапіць Сіцылію. У пачатку чэрвеня 1943 г. саюзнікі афіцыйна давялі да Масквы тое, што другі фронт у
1943 г. адкрыты не будзе. Сталін адказаў, што давер СССР да саюзнікаў знаходзіцца пад пагрозай. Аднак пасля перамогі пад Курскам Чырвонай Арміі заварушыліся памочнікі Ф.Рузвельта. Яны лічылі, што прэстыж СССР у выніку аднаасобнай перамогі над Германіяй не дазволіць ЗША дыктаваць умовы пасляваеннага светапарадку. На англа-амерыканскай канферэнцыі ў Квэбэке ў жніўні 1943 г. згадзіліся на правядзенне аперацыі «Аверлорд» – фарсіравання Ла-Манша 1 мая 1944 г. А далей, у лістападзе
1943 г. Ф.Рузвельт нават будзе патрабаваць таго, каб штурм Берліна быў праведзены амерыканскімі войскамі.

Вызначанасць з тэрмінамі адкрыцця другога фронту палепшыла адносіны паміж СССР, Англіяй і ЗША. Склаліся магчымасці да сумеснай сустрэчы трох лідэраў кааліцыі.
У кастрычніку 1943 г. у Маскве прайшла канферэнцыя міністраў замежных спраў, на якой быў падпісаны пратакол, пацвярджаючы намеры саюзнікаў адкрыць другі фронт і разгледжаны пытанні, якія выносіліся на сустрэчу кіраўнікоў дзяржаў. Была падпісана «Дэкларацыя чатырох дзяржаў па пытанню аб усеагульнай бяспекі», якую ад імя гаміньданаўскага ўрада падпісаў пасол Кітая ў Маскве. Такім чынам гэтая краіна надзялялася статусам вялікай дзяржавы.

Цегеранская канферэнцыя, на якой упершыню сустрэліся Ф.Рузвельт, У.Чэрчэль і І.Сталін прайшла з 28 лістапада па
1 снежня 1943 г. У 1943 г. ужо бачная была перспектыва перамогі. Для гэтага важна было разам з ЗША і Англіяй прыступіць да падрыхтоўкі планаў пасляваеннага ўрэгулявання.

На канферэнцыі былі прыняты такія важныя рашэнні, як «Дэкларацыя аб сумесных дзеяннях у вайне супраць фашысцкай Германіі і аб пасляваенным супрацоўніцтве», ухвалена дэкларацыя аб прынцыпах «усеагульнай бяспекі». Былі ўхвалены таксама такія важныя рашэнні, як патрабаванне «безагаворачнай капітуляцыі Германіі», аб аднаўленні незалежнасці Аўстрыі, аб адказнасці нямецкіх ваенных злачынцаў і іншыя. Сталін спачатку згадзіўся с прапановай саюзнікаў аб расчляненні Германіі на асобныя дзяржавы, але да 1945 г. змяніў сваё рашэнне. Савецкі лідар паабяцаў уступіць у вайну супраць Японіі пасля капітуляцыі Германіі, але на ўмовах, якія падлягалі вызначэнню ў далейшым.

Канчаткова было прынятае рашэнне пачаць аперацыю «Аверлорд» – адкрыццё другога фронту ў Еўропе ў маі 1944 г. СССР абавязаўся ў момант высадкі саюзнікаў правесці буйнамаштабную наступальную аперацыю.

Шмат крыві савецкаму лідэру папорціла «польскае пытанне». Да гэтага часу адносіны паміж польскім урадам у эміграцыі (дакладней, у Лондане) і Масквой былі разарваныя па прычыне абнародавання немцамі факту расстрэлу савецкімі ўладамі пад Катынью тысяч польскіх афіцэраў. Да гэтага адносіны складваліся адносна добра, на тэрыторыі СССР нават быў створаны з палонных салдатаў польскай арміі корпус генерала Андэрса колькасцю каля 75 тыс.чалавек, які потым змагаўся ў Афрыцы і Італіі. У.Чэрчыль прапанаваў правесці ўсходнюю мяжу Польшчы па лініі Керзана, але далучыць да яе тэрыторыю Усходняй Прусіі – супраць чаго выступіў Сталін. Таму пытанне аб польскай мяжы было перанесена на далейшыя сустрэчы. Гэта яшчэ больш абвастрыла савецка-польскія супярэчнасці.

Цегеранская канферэнцыя мела надзвычай вялікае палітычнае значэнне. Яна знаменавала вышэйшую ступень у развіцці адносін унутры антыфашысцкай кааліцыі – была створана так званая «Вялікая тройка», існаванне якой гаварыла пра блізкія адносіны паміж лідэрамі свету. Цегеранская «Дэкларацыя трох дзяржаў аб сумесных дзеяннях у вайне супраць фашысцкай Германіі і пасляваенным супрацоўніцтве» паказала ўсяму свету паслядоўнасць намераў саюзнікаў на поўную перамогу і абадзёрыла Чырвоную Армію, якая, па словах Сталіна, пачала стамляцца ад аднаасобнай барацьбы з Германіяй.

Вынікі: у канцы 1942 – 1943 гг. канчаткова была парушана мара германскага кіраўніцтва аб сусветным панаванні і аб перамозе над СССР. Вызначальныя перамогі Чырвонай Арміі пад Сталінградам і Курскам, зняцце блакады Ленінграда і пачатак вызвалення Украіны падштурхнулі саюзнікаў да больш актыўных дзеянняў па падрыхтоўцы адкрыцця другога фронту і вымусіла ісці на кантакты з кіраўніцтвам СССР у пытаннях пасляваеннага светапарадку. Гэта гаворыць аб тым, што менавіта СССР з’яўляецца галоўным фактарам дасягнення карэннага пералому ў вайне з гітлераўскай Германіяй і яе саюзнікамі.