Негізгі құралдар есебі мен материалдық емес ативтердің есебі

 

Негізгі құралдар дегеніміз - кәсіпорында өнім өндіру, тауарларды тасымалдау немесе қызмет көрсету үшін, басқа кәсіпорынға жалға беру үшін немесе қызмет көрсету үшін, басқа кәсіпорынға жалға беру үшін немесе әкімшілік мақсаттар үшін пайдаланылған және бір кезеңнен (бір жылдан) артық мерзім ішінде пайдаланылады деп болжанатын материалдық активтер.

Негізгі құралдар түрлері бойынша бөлшектенеді. Негізгі құралдардың түрі – бұл ұйымның қызметінде сипаты және пайдаланылуы жағынан бірдей активтердің бірігуі

«Чингиз-Атырау» ЖШС негізгі құралдардын келіп түсуіне  байланысты шоттарды көрсететін болсақ,

 «Чингиз-Атырау» ЖШСнегізгі құралдар есебі мен материалдық емес ативтердің есебінің корреспонденциясы:

№	Оперциялардың мазмұны	Соммасы	Дебет	Кредит
1	Негізгі құралдарды жөндеуге резерв есептелді	150 000	8410, 7110, 7210	3440
2	Негізгі құралдардың жөндеуін жүргізгені үшін мердігерлер шоты төлемге қабылданды	99 060	3440	3310, 4110
3	ҚҚС сомасына, 12 пайыз	300 000	1420	3310,4110
4	Мердігерлер шоты ағымдағы банктік шоттан төленді	68 000	3310, 4110	1030
5	Шаруашылық тәсілмен орындалған резерв есебінен негізгі құралдарды жөндеу бойынша шығындар қажетсіздендірді	78 000	3440	1310,3350,1250

 

Орлар есебі

 

Қорлар дегеніміз-бұлөндірісте пайдалануға немесе жұмыстар мен қызметтерді атқаруға арналған шикізат қоры, материалдар, сатып алынған шала фабрикаттар және құрастырмалы бұйымдар, құрылғылар мен бөлшектер,отын, ыдыс және ыдыстық материалдар, қосалқы бөлшектер, басқа да матириалда түріндегі активтер;

· аяқталмаған өндірістік түріндегі активтер

· субъектінің шаруашылық қызметі барысында сатып-өткізуге арналған дайын өнім және тауарлар түріндегі активтер.

Өндірілген өнімді сатып - өткізу шаруашылық жүргізуші субьектінің қаражаттары айналымының соңғы сатысы (кезеңі) болып табылады. Өнімді (жұмысты, қызметті) сатып - өткізу Қаржылық есеп берудің Ұлттық стандартына сəйкес транспортпен жабдықтау шығындарының құрамына үстеме бағалар, қосымша жинақталған жиындар, тиеу, түсіру жəне жеткізу шығындары жəне қойма т.б. орындарды жалға алу шығындары, сол материалдарды сатып алу бойынша шыққан командировкалық шығындар т.б. Айталық «Чингиз-Атырау» ЖШС запастар есебі жоспарлы есептеу бағасымен ұйымдастырылса, мысал ретінде ФИФО және де орташа бағасын есептеуін көрсетуге болады:

 

«Чингиз-Атырау»ЖШСқорлар есепкорреспонденциясы:

Тауар аты	Дт	Тасымалдаушы	Кт	Соммасы
Құрылыс заттары	1330	ТОО«КазСтрой»	3310	78 980
Құрылғылар	1330	ТОО «Рэйл S»	3310	45 670
Құралдары	1330	ТОО «Строймаркет»	3310	65 430

Ақша қаражаттарының есебі

 

Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есептілік ақша қаражат-тарының түсуі мен жұмсалуы келесі категорияларға жіктейді: Операция-лық қызмет, Инвестициялық қызмет, Қаржыландыру бойынша қызмет

Ақша қаражаттарының түсу ағыны акцияларды, қысқа және ұзақ мерзімді займдарды шығарудан түскен түсімдерді қамтиды. Ақша қаражат-тарының жұмсалу ағыны иелеріне ақшалай дивиденттерді төлеуді қамтиды.

Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп беру үш категорияға сәйкес үш бөлімнен тұрады. Алғашқы бөлімде операциялық қызметтен түскен ақша ағыны одан кейін инвестициялық қызмет, ең соңғысы – қаржылық қызмет.«Чингиз-Атырау» ЖШС ақша қаражаттарының қозғалысын шаруашылық операция бойынша қарастыратын болсақ:

«Чингиз-Атырау»ЖШСақша қаражатының есепкорреспонденциясы

 

№	Оперциялардың мазмұны	Соммасы	Дебет	Кредит
1	Банктегі шотты толтыру	1 500 000	1040	1010
2	Кассадан жұмысшыға аванс берілді	230 000	1251	1010
3	Кассадан ағымдағы шотқа ақша аударылды	310000	1030	1010
4	Кассадан сатып алушылардан тауарлар мен қызметтер үшін ақша қаражаты келіп түсті	510 000	1010	1210
5	Кассаға жеткізушілерден медігерлердің қарызы төленді	85000	1010	3310

 

Қазақстан Республикасының аймағында ақшаны төлеу мен аударуды жүзеге асыруда келесі әдістері:

· қолма-қолақшаныаударуды;

· төлемтапсырманыұсынуда;

· чектерді беруді;

· вексельдерді немесеолардыңиндоссаменттеріарқылыберуді;

· төлемкарточкасынпайдалануды;