30.
94. . , , , . .
, - , (. . 203). , , - .
95. . (vetustas).
, , .
(. 217):
In summa tria sunt per quae inferior locus superiori servit, lex, natura loci, vetustas: quae semper pro lege habetur (D. 39. 3. 2. pr.).
( , : , , , .)
, . , , . vetustas : , vetustas , , iure facti.
Scaevola respondit solere eos qui iuri dicundo praesunt tueri ductus aguae quibus auctoritatem vetustas daret, tametsi ius non probaretur (D. 39. 3. 26).
( , , , .)
96. . : ) , , , - (.. ); ) , , : , .
: ) computatio naturalis, , , . , maior aetas (25-) , ; ) computatio civilis, , .
( ); ; , . 365 , - , 30 .
|
|
, , , , ( ). , , . , , tempos utile, , tempus continuum.
31.
97. . , .
, .. , . . , ; , ( , . . 445) , . , , . , , , .
V . - . actiones perpetuae, 30 , actiones temporales, , , .
Nae autem actiones annis triginta continuis extinguantur, quae perpetuae videbantur, non illae quae antiquitus fixis temporibus limitantur (C. 7. 39. 3. 2).
( 30 , , , .)
98. . , . , :
(1) - - .
(2) - - , .
(3) - - .
30 , . : , . , ; . , - ; , , , (. 267). , .
|
|
99. . . , . :
(1) , ; .
(2) .
, , , , condictio indebiti; , , (D. 44. 2. 29).
100. . ( , ), , , .
III
9
32.
101. . , , - , (, , ) - .
, , , , . , . , , , - ( ), , , , , .
, .
, .
102. . persona. caput. caput habere.
, : ) : , ; ) : , ; ) : (patria potestas).
, caput : ) - status libertatis; ) - status civitatis; ) , status familiae, . , capitis deminutio .
, , : ) ius conubii - , , ) ius commercii - .
|
|
, , .
, , , .
Qui in utero est, perinde ac si in rebus humanis esset custoditur, quotiens de commodis ipsius partus quaeritur (D. 1. 5. 7).
( , .)
, XII , , , (D. 38. 16. 3. 9).
, , (" ") " " - hereditas iacens sustinet personam defuncti, (. D. 41. 1. 34). ex persona defuncti, .
103. . , . , . - servi res sunt (Ulpianus, Regulae. 19.1).
: " " , , , , . . ( , . . 117). " " , , iuris gentium, .. , , , . :
Quod attinet ad ius civile servi pro nullis habentur; non tamen et iure naturali, quia quod ad ius naturale attinet omnes homines aequales sunt (D. 50. 17. 32).
( . , , , .)
, , .
Servitus est constitutio iuris gentium qua quis dominio alieno contra naturam subiicitur (D. 1. 5. 4. 1).
( , , , .)
, persona servi, : summa... divisio de iure personarum haec est, quod omnes homines aut liberi sunt aut servi - - .
; , , . , , , - .
|
|
104. . ; .
, - cives romani Quirites ( ) <*>. , : , . , , hostis, , . , .
--------------------------------
<*> , Quirites , .
, , , .., .
, , hospitium privatum. , , , , , , .. , , . : : - sacer esto, .
, latini, .. , IV . .. (latini veteres, latini prisci); , ius conubii, ius commercii, , .
, Julia Plautia Papiria I . .. , latini (latini coloniarii), latinitas, ius latini . , latini Iuniani (. 109).
, 212 . .. , latini coloniarii; latini Juniani , , .
, , , latini, hostes peregrini, .. , , , .
, peregrinus , , , mancipatio .., . praetor urbanus . - praetor peregrinus. , , ius gentium , (. . 11 - 12). peregrini civitates foederatae, .. , ( ) . peregrini dediticii, , - .
Julia Platia Papiria , 212 . : , , , .. , , , VI . .. , .
|
|
, , , peregrinitas .
iuris gentium . , , , , . , , . , , , - , status civitatis .
105. . , .
, (. 133), , , - paterfamilias.
paterfamilias - persona sui iuris; , paterfamilias (personae alieni iuris), . , , paterfamilias, , , .
, : , , , , paterfamilias . iure naturali paterfamilias , paterfamilias (. 117).
, , 100 , , , , , , paterfamilias . Patria potestas (. . 145). personae sue iuris.
33.
106. . :
(1) , , , , , , , . , , , , , , . , , , . I . .. , , , , .
, , , , . , , , , , .
(2) (. 118).
(3) .
(4) , , .
107. . : ) , ingenui, ) , , libertini, .
(1) , , . : ) ; ) (ius suffragii); ) (ius honorum).
. : ) praenomen - ; ) nomen - , ; ) ( : -); ) , , , ; ) , .
, , , : Marcus (praenomen) Tullius (nomen) M (arci) f (ilius) Corneliana (triba) Cicero (cognomen).
, : , , , , : -.
ius conubii ius commercii, testamenti factio, (testamenti factio activa) (testamenti factio passiva).
(2) , , libertini, , . .
, , I . .. ius suffragii, , ius honorum, , , .
, , restitutio natalium, (ius aureorum).
, , . , , : , I . . , , : , . - - - , , .
, , : ) obsequium - , , ( .); ) operae - (. 447); ) bona - , ; , .
: praenomen nomen , cognomen. , : Marcus Tullius Marci libertus Hermodorus.
, , , , , operae.
restitutio natalium , .
108. . (capitis deminutio maxima). , . , , , postliminium, ius postliminii, , , .
, , trans Tiberim, , . , , , , - .
, , . , , aquae et ignis interdictio; - , .
, (capitis deminutio media), , , , , , ..
, . -, . Papia (, , ) .
, , .
ingenui libertini actio praeiudicialis.
Visellea 24 . .. , .
34. latini
109. latini. , latini - , latini veteres, latini prisci. latini - latinitas, . latini . 1 . .. , latini , latinitas .
, latini. , -, Lex Iunia Norbana (19 . ..) , , , . , latini :
) , , : , , ; , , , ;
) ;
) latini , ;
) - - , Iunia Norbana.
110. latini . latini , , latini veteres, latini coloniarii latini Iuniani.
, , ius honorum, , , , , .
, , , ius suffragii , .
latini veteres, , , ius conubii, ius commercii. , ius conubii, ius commercii, , , latini Iuniani. : " , " - vivunt ut liberi, moriuntur ut servi; , : , latini Iuniani, , , (iure peculii) (. . 117), . , .
111. . . ) , , ) , . , latini veteres, . , . I . .. latini veteres, , , . , . Latini Iuniani , , ..
latini coloniarii III . .. . latini Iuniani .
35.
111-. . , , , . . : ) ; ) aquae et ignis interdictio ; ) .
112. . . , , , hostes, - . : cognomen ; .
. leges provinciae, .
, , , , . praetor peregrinus ius gentium (. . 11 12).
113. . ) , , , ) , ( cives sine suffragio). , , , , . , (vicesima hereditatis), , .
36.
114. . . . , , (servi publici), , , . .
, , , . . , , , , .
, , , , , , , , , . . , , , , , , , , , , servi pro nullis habentur . , , .. favor libertatis, , - , - . , , , .
115. . (1) , , . , , , , , , .
(2) -: , , , . , , . , infans conceptus pro nato habetur (. 102), , . favor libertatis.
(3) , , .
, , , , (pretii participandi gratia), .
, - trans Tiberim, , , : (. 108).
. (servi poenae). , , (in ferrum, ad bestias) , (in metallum). 52 . .. , , , .
116. . servi res sunt ( - ) , , . - ; , pro nullis habentur ( ).
, - , . , , , , . , , .
, . , matrimonium. - contubernium, .
, (. 221), (. 406). : -, .. , , , , , - , . . : servus Marci servus Tullii - -, - servus nullius, " ", , , , .
, , , . , , in dominica potestate , patria potestate , . . .
. Petronia ( ..) ; I . .. , , . II . .. sine causa , , .
, , , , : , . , . , .
117. . , , , , . , , , , . , . " " - instrumentum vocale, , , . ex persona domini, . , . , . , , , "", II . :
Melior condicio nostra per servos fieri potest, deterior fieri non potest (D. 50. 17. 133).
( , .)
, "" .
, - , , , , . . , , , , , iure naturali , . , , , , . .
, obligatio naturalis . , , , , . , ex contractibus... naturaliter et obligantur et obligant (D. 44. 7. 14; . . 283).
, , , , . , , .
, - , , . , , - actiones adiecticiae qualitatis. :
(1) Actio institoria, , (institor - ).
(2) Actio exercitoria, - (exercitoria - ; - magister navis).
(3) Actio quod iussu ( ), , , , .
(4) Actio de in rem verso, , , - (in rem domini versum est).
, - , , .
, , . : , , (servi vicarii) , . , peculium, , peculium . , , peculium.
, , . obligato naturalis - actio de peculio (D. 15. 1. 5. 1. 4).
extra ordinem . , praefectus urbi , , , . , , .
. , (Ulp. Regulae, 20. 16).
118. . (manumissio). . -, manumissio testamento, .. . , issus populi, , . (. 240).
Manumissio testamente : ) : servus meus Stichus liber esto, ispo iure , .. ; ) - , ; ) () (. 398) - (, , ..).
manumissio censu: , (. 108), . .
, . manumissio vindicta - , vindicatio in libertatem, legisactio per sacramentum.
, (, ), , assertor in libertatem, , vindicta : hunc hominem ex iure Quirtium liberum esse aio. , ( ), , ( ). . : assertor'a , , vindicatio in libertatem .
: (manumissio inter amicos), (manumissio per epistolam). iure civili. - " ", in libertate morari. , , , .
Junia Norbana in libertate morari latinitas, latinitas . latini Iuniani, (. 110) , , , .
: , , , , 20 - . (D. 40. 8; C. 7. 22); , .
IV . .. .
, .
, . , "" , , . I . ..
- lex Aelia Sentia (4 . ..) - :
(1) , 30 , , 20 , de causis liberalibus .
(2) , , peregrini dediticii .
(3) , in fraudem creditorum, .. , , .
- lex Fufia Caninia , : , 3- , 2-, 10 - ; 30 - 1/3, 100 - 1/4, 500 - 1/5; 100 .
Fufia Caninia , Aelia Sentia , 20 , in fraudem creditorum.
(. 107).
, (revocatio in servitutem propter ingratitudinem).
37.
119. . - . , . , , . -, , . , , , .
, colonus . , colonus - , , - .
colonus .
, , - , , (colonia partiaria), . , , , .
. . , , , capitatio terrena, . . ; , .
, , 322 ., . , , 357 , . - , , , ; servi terrae ipsius, glaebae adscripti. , vindicatio . , , .
120. . : ) , ; ) , ; ) 30 , .
, , .
121. . : .
, -