Котлет автоматтары туралы жалпы түсінік

МАЗМҰНЫ

Кіріспе...................................................................................................................3

1. Негізгі бөлім.........................................................................................................5

1.1 Котлет жасау технологиясы..............................................................................5

1.2 Котлет автоматтары туралы жалпы түсінік.....................................................9

1.3 АК2М-40 котлетті автомат конструкциясының сипаттамасы мен оның жұмыс істеу принциптері.................................................................................11

1.4 Кинематикалық сұлбаның сипаттамасы........................................................12

1.5 Технологиялық есептеу....................................................................................13

1.6 Кинематикалық есептеу...................................................................................22

1.7Автомат жетегін есептеу..................................................................................29

Қорытынды........................................................................................................30 Қолданылған әдебиеттер..................................................................................31 Қосымшалар.......................................................................................................32

КІРІСПЕ

Елімізде нарықтық экономиканың қалыптасуы өнім сапасын арттыру мәселесін отандық өнім өндірушілердің үйреншікті ыңғайларын толығымен өзгертті. Қазақстанның тәуелсіз мемлекет ретінде қалыптасуы мен дамуы, нарықтық экономикаға кіру болашағы республика экономикасының бәсекеге қабілеттілікке жетуінің обьективті қажеттілігін негіздейді. Әкімшілдік әміршілдік экономикада бәсекеге қабілеттілік мәселесі ішкі нарықта туындамады, себебі өнімді өткізу сұрақтарын әкімшілдік шаруашылықты бұзып, өндірістік звенолар санының өсуіне алып келеді. Қазіргі уақытта Қазақстан экономикасына төніп тұрған қауіп нығайып өсіп бара жатқан халықаралық экономикалық бәсекелестік. Бұл қауіпті алдын алу ұлттық экономикамыздың бәсекеге қабілеттілігін арттыру арқылы қол жеткізуге болады. Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың 2017 жылғы 31 қаңтардағы «Қазақстанның үшінші жаңғыруы: жаһандық бәсекеге қабілеттілік» атты Қазақстан халқына Жолдауында: «Әлемде кезекті, Төртінші өнеркәсіптік революция басталды. Осыған орай, біз елімізде өнеркәсіп салаларының дамуына серпін беруіміз керек. Көптеген позициялар бойынша біз әлемде ірі аграрлық экспорттық өнім өндірушілердің бірі бола аламыз. Бұл, әсіресе, экологиялық таза тағамдарға қатысты. «Made in Kazakhstan» бренді сондай өнімдердің эталоны болуға тиіс»-деген болатын. Сондай–ақ әлеуметтік салаларда еуропалық стандарттарға жету стратегиясын әзірлеуге кірісу керек екендігі айтылған. Сондықтан қазіргі нарықтық экономикада өндірілетін өнімнің сапасына принципалды басқаша талаптар қойылады.

Тамақ өнеркәсібі өнімдері еліміздегі азық - түлік қорының 90% - ын құрайды. Қазіргі кезде тамақ өнімдерін шығаратын кәсіпорындар заман талабына сай жаңа техникамен және технологиямен жабдықталған, ауылшаруашылық шикізаттарынан ұзақ мерзімге сақталатын өнім дайындалады. Ал тез бұзылатын тамақ өнімдер тамақ өндірісі кәсіпорындағы қуаты жоғары тоңазытқыштарда сақталады. Тамақ өнімдерінің қалдықтары қайтадан ауыл шаруашылығында пайдаланады.

Елімізде тамақ индустриясын шикізат көздерін және тұтынушыға жақын орналастыру өнідірісті мамандандыру арқылы жүзегі асырылады. Бұл жағдайда ауылшаруашылық шикізаттарын қайта өңдеу салалары шикізат көздеріне жақын орналастырылады. Технологиялық процесстердің аймақ бойынша бөлуіне шай өнеркәсібі мысал бола алады.

Ет өнеркәсібі – тамақ өнркәсібінің ірі саласы, ол тамақ өнімдерінің 1/4-ін құрайды. Мал өнімдерінің сапасы құрамында жоғары сапалы нәруыз бен басқа да құрауыштардың болуымен анықталады. Еліміздегі ет тағамдарына деген сұраныстың өсуі - халықтардың тұрмыстық деңгейінің жоғарлауын көрсетеді. 2015 жылғы көрсеткіш бойынша ет және ет тағамдарын тұтыну жан басына шаққанда 40,9 кг-ды құрады.

Қазақстанда ет өндірісін дамыту бүгінгі күннің басты назарында тұр, өйткені мемлекетіміздің индустриялды – иновациялық бағдарламасының ең бір басты мақсаты - бәсекеге қабілетті және экспортқа шығара алатын өнімдерді өндіру. Республикамызда ет өндірісі ХХ ғасырдың 80-90 жылдары даму қарқыны жоғары болып, Кеңес одағы кезінде жылына 1,6 мың тонна мөлшерінде ет өндіріліп, адам басына шаққанда 95 кг құраса, бүгінгі күні бұл көрсеткіш өкінішке орай екі есе шамасында азайып отыр. Мәселен, 2015 жылғы қаңтар – желтоқсанда мал мен құстың барлық түрлерінің тірідей салмақта шаруашылықта сойылғаны немесе союға өткізілгені 930,3 мың тоннаны құрады, соның ішінде сиыр еті 416,5 мың тонна, бұл өткен жылғы тиісті кезеңмен салыстырғанда 3,4%-ға жоғары ет өндіріліп, адам басына шаққанда 57,3 кг етті құрады, бірақ 2010, 2011 жылдармен салыстырғанда тиісінше 0,8 және 1,0%-ға сәл төмендеген. Бүгінгі күні отандық ет өндірісі ішкі нарықта бірінші орынды 45%-н сиыр еті, екінші орынды шошқа еті 24% мен қой еті 14% және 9% жылқы, құс, басқа да малдар еті құрап отыр.

2011 жылы елімізде ет өндірісін дамыту және импорт мөлшерін азайтып, экспорт көлемін арттыру мақсатында 2011-2020 жылдары ірі қара мал етін экспорттау потенциалын дамыту жоспары бекітіліп, 2016 жылы Ресейге 60 мың тонна сиыр етін шығарып, 2020 жылы экспорт мөлшерін 180 мың тоннаға жеткізу жоспарланған болатын. Осы жоспарды орындау үшін Қазақстан жылына 6,4 мың тонна сиыр етін Ресейге өткізу тиіс. Бұл жобаны жүзеге асыру мақсатымен үкімет «Сыбаға» деп аталатын жобаны енгізді.

Бүгінде елімізде ет және ет өнімдерін өндіретін 30-ға жуық ірі және орта өндіріс орындары бар. Өндіріс орындары жартылай автоматтандырылған деңгейде өнім өндіреді. Халықтық сұранысты қанағаттандырып отырған белгі өндірістер «Апрель» АҚ, «Бакара» ЖШС, «Рубиком» ЖШС, «Семей ет комбинаты» АҚ бәсекеге қабілетті тауар түрлерін ұсынып отыр. Елімізде ет өндірісі бойынша Солтүстік Қазақстан, Батыс Қазақстан және Ақтөбе облыстары алдыңғы қатарда тұр.

Курстық жұмыстың тақырыбына сәйкес, котлет массасын дайындау үшін сиыр мойынды етінің жұмсағын, құрсақ көк етін, шыбынды еттерді, шошқаның шабынды еті пайдаланылады. Бұл мақсатта құрамында 10%-ға жуық майы бар семіз малдың етін пайдалану қолайлы. Себебі мұндай еттен алынған котлет массасының сапасы жақсы болады. Егер шикізат майсыздау болса онда, май немесе табиғи майдан 5-10% қосады. Олардан алынатын котлет түрлері: шабылған ет котлеттері, шабынды ет биточкалары, шабынды ет шницелі, шабылған ет зразасы, тефтельдер, орама.

Курстық жұмыстың мақсаты: АК-2М-40 котлет автоматының құрылысымен танысу, бөлшектер мен жұмысшы органдардың эскезiн орындауға және кинематикалық сұлбаларын құруға дағдылану, қалыптайтын және дозалап-толтыратын машиналардың технологиялық есептеу әдiстерiн меңгеру.

 

НЕГІЗГІ БӨЛІМ

Котлет жасау технологиясы

Ет - малдың бүтін ұшасы немесе ұшаның жеке мүшелері: құнды тағамдық өнім. Бұлшық ет, май, сіңір және сүйектіндерінен тұрады. Қоректілігі жағынан ең құнды әрі жұмсақ бұлшық ет тіндері омыртқа, арқа, белдеме, жамбас тұстарында болады. Бұлшық ет тіндерінде орта есеппен 73-77% су, 18-21% ақуыз, 1-3% май, 1,7-2% экстракты азотты заттар, 0,9-1,2% экстракты азотсыз заттар, 0,8-1,0% минералдық тұздар, сонымен бірге Вр В₂ В₆ РР және т.б витаминдер болады. Бұлшық ет тінінің ақуызында адам организміне қажетті амин қышқылдары түгелдей кездеседі. Экстракты заттар етке жағымды хош иіс беріп, ас қорыту бездерінің қызметін жақсартады. Бұлшық ет тіндеріне қарағанда, сіңір тіндерінде қоректік заттар шамалы. Қоректілігі жағынан ең төмені - сүйек тіндері. Еттің калориялылығы май тіндерінің мөлшеріне байланысты. Қоректілігі және дәмдік сапасы бойынша, ең тәуірі, бірінші категориядағы ет, онда ақуыз – 14-19%, май - 12-15%. Майы аз ет дәмсіз болады. Майдың өте көп болуы да еттің қоректілік, дәмдік сапасын төмендетеді. Егер май бұлшық ет тіндерінде белгілі бір қатынаста болса, яғни май етпен қабаттасып бір ет, бір май болып орналасса, онда еттің дәмі мен сапасы жақсарады.

Ет - ет комбинатында сорғыған (ұшаны мүшелеген соң табиғи жағдайда немесе тоңазытқышта 6 сағаттай сақталған және сорғыған), салқындатылған (еттің ішіндегі температура 0—4° С-қа дейін жеткізіледі), мұздатылған (6° С-дан аспайтын температурада тоңазытылған) қалыпта сақталады. Сиыр етінің ұшасы үш сұрыпқа бөлінеді: бірінші сұрыпқа — сан еті, жамбас, белдеме, арқа, жауырын, төс; екінші сұрыпқа - мойын мен төстік; үшінші сұрыпқа - ауыз омыртқа мен кәрі жілік және асықты жіліктің басы жатады. Қой мен ешкі еттері екі сұрыпқа бөлінеді

• біріншісі - жамбас, белдеме, жауырын-арқа;
• екінші сұрыпқа - мойын омыртқа, асықты, кәрі жіліктердің басы жатады.

Котлет - еттен, балықтан, үй құстарының, сондай-ақ аң мен еті жете жарамды жабайы құстардың етінен, ет тартқыштан өткізіп, пияз қосып, қуырып, бұқтырып, су буына пісіретін тағам. Котлеттер қоспасыз таза, жаншылған және туралған еттен жасалған болып бөлінеді. Қоспасыз таза және жаншылған котлет жасау үшін мал ұшасының ең жұмсақ еті, сондай-ақ үй құсының және аң мен жабайы құстың төс еті қолайлы. Туралған еттен котлет жасағанда ірі қара мен қойдың, шошқа ұшасының және құстың жілік етін пайдаланады. Әдетте, балық консервілерін сүйегі аз балықтардың (нәлім, жайын және басқа балықтардың жон еті) етінен жасайды. Көкөніс котлеттерін піскен картоптан, қырыққабат пен сәбізден немесе асханалық қызылшадан, жарма котлеттерін - пісірілген күріштен, сөктен, ұнтақ және арпа жармасынан дайындайды. Қоспасыз таза, жаншылған және туралған еттен жасалған котлеттерге қуырылған немесе қайнатылып пісірілген картоптан, картоп езбенен, көк бұршақтан, макарондардан, сусымалы ботқадан гарнир әзірлейді және көкөністердің әр түрінен құралған гарнирлерді де қосып береді. Ал балық котлеттеріне гарнир қайнатылып пісірілген картоптан, езбеден, буға пісірілген күріштен жасалады. Көкөніс пен жарма котлеттерін дастарқанға гарнирсіз қояды, бірақ соус немесе сары май қосып береді. Жармадан жасалған котлеттерді тәтті тағам ретінде де пайдаланады, ол үшін оған ваниль қосып, көкөністерден жасалған тәтті соустар, кисель мен қайнатпа қосып ұсынады.

Котлет массасын дайындау үшін сиыр мойынды етінің жұмсағын, құрсақ көк етін, шыбынды еттерді, шошқаның шабынды еті пайдаланылады. Бұл мақсатта құрамында 10%-ға жуық майы бар семіз малдың етін пайдалану қолайлы. Себебі мұндай еттен алынған котлет массасының сапасы жақсы болады. Егер шикізат майсыздау болса онда, май немесе табиғи майдан 5-10% қосады. Олардан алынатын котлет түрлері: шабылған ет котлеттері, шабынды ет биточкалары, шабынды ет шницелі, шабылған ет зразасы, тефтельдер, орама.

Етті сіңірінен, қан ұлпаларынан және ірі дәнекерлеуші қабықтарынан ажыратып, бөліктерге бөліп, еттартқыштан өткізеді. Бірінші сортты бидай ұнын сумен немесе сүтпен араластырады. Ұсақталған етті ұннан жасалған сұйықтықпен араластырып, еттартқыштан өткізіп, дәміне қарай тұз, бұрыш және түрлі қоспалар қосады. Бұл ретте масса ауамен толығып, біртектілене түседі де өнімге балғындық береді. Дайын болған өнімді ұзақ уақыт ұстауға болмайды, себебі май бөлініп өнімнің дәмі мен балғындығы жоғалуы мүмкін.

Әдетте котлет қалыңдығы 1,2-2см, қалыпы сопақша-домалық формалы болып келеді. Реңі біркелкі, сыртқы көрінісінде ойықтар мен жыралар жоқ, түсі біркелкі қоңыр болу қажет. Масса ауытқуы жекелей бөліктерді ±5% болуы рұқсат етіледі, бірақ 10 дана котлетте масса ауытқуы болмауы тиіс.

Котлет құрамындағы құрғақ заттар, сиыр еті, қой еті және шошқа еті 35%-дан, телятина 30%-дан кем болмауы керек. Нан мөлшері 18% және тұз 1,5-2,5 көлемінде болуы қажет. Қышқылдығы 3,5-тен аспауы керек. Құрамында поли микробтар тобы, параколи, протея және сальмонелл қоздырғыштары кездесуі рұқсат етілмейді. Сонымен қоса микробиологиялық зерттеу кезіне грамм-теріс микробтары кездесеуі қажет.

Котлет тағамдарын ыстық күйінде 30 минуттан артық ұстауға болмайды, ұзақ сақтау уақыты төмен температурада 48 сағаттан асауы қажет.

Жылумен өңдеу:

Кесте-1

Атауы	Жылумен өңдеу тәсілі	Температурасы	Уақыты
Ет котлеті	Жылумен өңдеудің негізгі тәсілі	160	10
Ет котлеті	Қуыру аппараттарымен өңдеу	250	5-7

 

Котлет жасау технологясы келесідей опперациялардан тұрады: шикізатты дайындау, фарш жасау, жартылай фабрикаттарды қалыптау, сақтау және жүзеге асыру.

Шикізат дайындау: етті еттартқыштан өткізіп бірінші сортты бидай ұнын сумен немесе сүтпен араластырады. Ұсақталған етті ұннан жасалған сұйықтықпен араластырып, еттартқыштан өткізіп, дәміне қарай тұз, бұрыш және түрлі қоспалар қосады. Котлет түрлеріне байланысты құрамы және қоспалары өзгереді.

Фарш жасау: алдын-ала дайындалған шикізатты фаршараластырғышқа салып рецептураға сәйкес үстіне тұз, қоспалар, бұрыш, су қосып мұқият 4-6 минут араластырады. Жартылай фабрикаттарды дайындау кезінде фаршты аздап араластарып қолмен буып-түйеді. Араластыру барысында фарш компоненттері біркелкі бола түседі, құрамындағы су ет талшықтарымен және ұнмен байланысқа түседі.

Фарш құрамы: фарштың дисперсионды жүйесі күрді болып келеді, себебі құрамында судың ақуызбен бөлінуі, органикалық және бейорганикалық заттар, май талшықтарының байланысы, сонымен қоса су және ұнның басқа заттармен байланысы түзіледі. Фарш бөлшектері бір-бірімен молекулалар күштері арқылы байланысқа түсіп, бүтін үлкен тор немесе өзіндік кеңістіктік каркас түзеді.

Фарштың құрылымы мен сипаты химиялық құрамы, биохимиялық көрсеткіштері, температурасы, дисперстілігі, агрегатты жағдайы және бірқатар технологиялық факторларына байланысты анықталады.

Шикі фарштың маңызды сипаттамасы жабысқақтығындай болып табылады, ол су фазасында ерітілген ақуыз санымен негізделеді. Жабысқақтық дайын фарштың байланысы мен құрылымын анықтайды. Фарштың қасиеті оның құрамы мен ұсақталуы, табиғатына, концепциясына, судың басқа заттармен байланысы мен фарштың субайланыстырғыштығына байланысты болады. Ұсақтау дәрежесі ет шикізатын белгілейді, қирау сипаты жасушалық құрылымы мен көшуі қоршаған ортаға құрылымдық элементтерін, сондай-ақ шамасы дисперсті бөлшектерге байланысты.

Ұлғайту кезінде ұсақтау өсуде дисперсиялығы бөлшектердің үлесі еріген ақуыз дисперсиялық ортада фарштың субайланыстырғыш қабілетін арттырады. Сондай-ақ байланысты сапа бастапқы шикі ет және бірінші кезекте, оның рН. Еттің жоғары мәні рН (6,2) су ұстап қалуға қабілет едәуір. Енгізу кезінде тартылған нан, басқа да крахмалды өнімдер (жарма, крахмал және т. б.), ақуыз өнімдері (изоляттарды белоктар, жұмыртқа және т. б.) субайланыстырғыш қабілетін арттырады. Үлесін ұлғайту су әкеледі өсу беріктік қасиеттерін жүйесі, бұл орынсыз. Сондықтан судың мөлшері қосылатын кезде шикі фарш жақсы қалыпталған болуы тиіс, дайын бұйым нәзік және шырынды болады. Әзірлеу кезінде ұсақ ет жартылай фабрикаттар судың мөлшері анықталатын рецептураға сай болуы керек.

Жартылай фабрикаттарды қалыптау. Дайын фаршты автоматтарда (АК-2М-40, МФК-2240 және т. б.) немесе қолмен қалыптайды. Автоматтарда дайындалған жартылайфабрикаттар дөңгелек қалыпты, ал қолмен қалыпталғандары сопақша тәрізді қалыпта болып келеді.

Дайын өнімнің екі жағын ыстық майға бірқалыпты қоңыр түске енгенше қуырады.

Технологиялық картасы:

Кесте-2

Атауы	1 бөлік өнімнің нормасы, г		1 бөліктегі саны
	брутто	Нетто	100	30	10
			Өнім саны, кг (нетто)
Сиыр еті	76	56	5,6	1,7	0,56
Шошқа еті	66	56	5,6	1,7	0,56
Бидай наны	14	14	1,4	0,42	0,14
Қытырлақ нан	8	8	0,8	0,24	0,08
Масса п/ф	-	93	-	-	-
Жануар майы	5	5	0,5	0,15	0,05
Қуырылған котлет массасы	-	75	-	-	-

 

Котлет дайындау кезіндегі техника қауіпсіздігі:

1. Барлық жұмыс істейтеуге арналған жабдықтарда электр тогы болуы тиіс, сонымен қоса олар жерге тұйықталуы қажет;

2. Жұмыс машинасының жанында оның жұмыс жасау реттілігі көретілген плакат ілініп тұруы тиіс;

3. Машиналар маңайында резиналық төсеніштер болуы керек;

4. Еттартқышпен жұмыс жасар алдында оның бос берілісін тексеріп алу керек;

5. Сақтандырғыш сақинасы жоқ еттертқышпен жұмыс жасауға тыйым салынады;

6. Етті тек ағаш пексикпен итеру қажет;

7. Өндіріс үстелдері мен ванналары дөнгелек формалы болуы қажет;

8. Пышықпен жұмыс жасау уақытында өте мұқият болу керек;

9. Плиткалар беті тегіс болуы тиіс, ойықсыз және саңылауларсыз. Айналасында тұтқалары болуы қажет;

10.  Плиткада қайнатуға арналған ыдыстардың ұстағыш тұтқалары мықты болуы керек;

 

Ет котлетін дайындауға қажетті жабдықтар:

· Электрлі еттартқыш

· Электр плитасы

· Қуыруға арналған камера

· Мұздатқыш камера

· Үстелге арналған цифрлік таразы

· Өндіріс үсел

 

Котлет қалыптайтын автоматтың технологиялық сұлбасы 1-суретте көрсетілген. Жұмыс жасайтын қондырғылар саны жағынан 1-данадан орналасқан.

Сурет-1, Технологиялық сұлба.

 

1-еттартқыш машина; 2-фарш араластырғыш; 3-фарш тасымалдығыш; 4-котлет қалыптағыш автомат; 5-дәмді қоспаларды мөлшерлегіш; 6-нан массасын дайындауға арналған ванна; 7-еттартқыш машина; 8-су мөлшерлегіш.

 

 

Котлет автоматтары туралы жалпы түсінік

Котлет өндіруге арналған автоматтар дозалы-толтырғыш машиналарға жатады және берілген салмақта тартылған етке нақты пішін беру принципінде құрастырылған. Бұл машиналарды қолдану аймағы-өнімдік сауда аясы мен қоғамдық тамақтану және ет өнеркәсібі болып табылады.

Котлет жасайтын және котлет формалайтын машиналар өнімділігі бойынша ұсақ, орта, ірі өнімділікті машиналарға бөлінеді.

Бірінші топқа (4000 котлет/сағ дейін) АК-2М-40 маркалы автоматтар жатады,

Екінші топқа (20000 дейін) Полтаваның Продмаш заводының машиналары жатады, 3-топқа (100000 дейін) инженер Елиничтің машиналары жатады.

Терезе арқылы бункер түбіндегі фарш бұранда әсеріне үстелдегі тесікті толтырады.

Үстел ары қарай айналу кезіндегі піспек шаригі көтеретін бағыттаушы бойынша сырғанап отырып, піспекті формаланған котлетпен бірге көтеріледі. Котлет үстел жазықтығы деңгейіне дейін көтеріледі. 3-ші тік білік пышақты дискіні (n_д = 69 айн/мин) айналдырады. Котлет асты дискіге жақындау кезінде үстел деңгейінде болады.

Сондықтан үстелдің ары қарай айналу кезінде, котлеттер дискімен кесіледі де оның бетіне түседі.

Дискінің астынғы беті мен үстел беті арасындағы саңылау 0,2мм болуы керек. Дискіден ортааралық күш арқылы котлеттер қойылған бетке лақтырылады.

Пісектің осьтік жүріс өлшемі реттегішпен реттеледі, ол бөлгіш шкалаларымен қамтамасыз етілген. Котлет массасын өзгерту үшін реттегіш дискісін айналдыру керек. Бұл кезде г-тәрізді екілікті рычаг білік үстелін көтереді, одан өз кезегінде арнайы шайба қатысуымен піспек белдемшелері көтеріледі, нәтижесінде піспек жүрісі өзгереді.

Котлет қалыптайтын автомат негізгі мынадай тораптардан тұрады: құйма шойынды тұрақтан, тот баспайтын болатты цилиндр тәрізді жүктеме шанақтан, силуминді қалақшалы қоректендіргіштен араластырғыштан, шойыннан құйылған алты дөңгелекті ұяшықтары бар айнымалы қалыптаушы үстелден, бес поршеннен, ұяшықтың ішінде котлеттің мөлшерін қадағалап тұратын өлшеуіш дискілі құрылғыданғ пышақты дискадан және буынтықты, цилиндрлі шестерналы берілу жетегі бар механизмінен тұрады. Жұмыс органдарының барлық біліктері тік орналасқан.

Котлет қалыптайтын автоматтың жұмыс істеу принципі келесідей: беріліс электроқозғалтқыштан буынтықты беріліске беріледі, буынтықты берілістер арқылы цилиндрлі тісті жұптасқан берілістер арқылы қалақты араластырғыш қорегі мен қалыптаушы үстелге одан пышақты дискіге тізбекті жүйемен қозғалысқа келеді. Фарш шанаққа жүктеліп қалақты шанақтың ішіндегі қалақшалы араластырғыш айналмалы қозғалыс жасау арқылы шанақтың астында орналасқан тірегінің саңылауы арқылы қалыптаушы үстелдің ұяшық тесіктерге фаршты тасымалдайды. Қалыптаушы үстелдің ұяшықтарында орналасқан поршен ұяшыққа толтырылған фаршты итергіш арқылы жоғары көтереді. Поршень жоғары қалыптаушы үстелдің бетінің деңгейіне жеткенде дискілі пышақ ортадан тепкіш күш арқылы котлетті жұмысшының ұстап тұрған ыдысына түсіреді. Поршеннің қайту жүрісі серппе арқылы іске асырылады. Поршеннің жүрісін реттегіш арқылы реттеледі. Котлеттің массасын осы реттеуіш арқылы қажетті массаны алуға болады. Котлеттің массасын өзгерту үшін дискілі реттегішті бұрау керек. Масса мөлшері бөлгіш шкала арқылы көтеріледі. Г тәрізді жасалған рычагты сырық арқылы үстелдің білігін көтеруге болады. Арнаулы жасалған шайба поршеннің етек жағынан көтереді, осы арқылы поршеннің жүрісін өзгертуге болады.

Котлет қалыптаушы автоматтарды асханалар мен зауыттарда пайдалануға болады.