Маркетингтік ортаның бақыланатын және бақыланбайтын факторлары: олардың өзара байланысы.
Бақыланатын: Фирманың басшылығы, маркетингтік бөлім.
Бақыланбайтын: тұтынушылар, бәсекелестер, экономика, технологиялар және тәуелсіз БАҚ.
Микроорта және оны құраушы факторлар.
Микроорта – кәсіпорынға (фирмаға) және оның тапсырыскерлеріне (жеткізушілер мен тұтынушыларға)‚ бәсекелестерге‚ байланыс аудиториясына‚ яғни кәсіпорынғаықылас білдірген немесе межелі мақсатқа қол жеткізу қабілетіне ықпал ететін топтарға қызмет көрсету жөніндегі мүмкіндіктеріне қатысы бар элементтердің жиынтығы
Ұйым,жабдықтаушылар.бәсекелестер,мар.делдалдар,клиенттер,байланыс аудитория.
Бәсекелік орта түсінігі. Бәсекелестер типі.
Бәсекелестік – бұл өндірушілер арасындағы күрес немесе жабдықтаушылар, кәсіпорындар, фирмалар арасындағы өнім өндіру және өнімді тиімді өткізу үшін күрес. Бәсекелестің негізгі екі түрі бар.
1). Бір сала ішіндегі бәсекелестік – бұл бір саланың тауар өндірушілері арасында болады. Онда ең жоғары еңбек өнімділігі бар, ғылыми-техниканы қолданатын кәсіпорын жоғары табысқа жетеді, ал артта қалған кәсіпорындардың табыстары төмен болады, тіпті күйреуі мүмкін.
2). Салааралық бәсекелестік – бұл халық шаруашылығы салалары аралық күрес. Мұнда төмен деңгейдегі пайда табатын саладан капитал пайда деңгейі жоғары салаға құйылады. Оның қортындысында жаңа сапалы тауарлар көптеп шығарылып, халықтың әл-аухаты жоғарылайды. Ол саладағы пайда деңгейі төмендегенде ғылыми-техникалық жетістіктер негізінен жаңа тауарлар пайда болады, сапасы жоғарылайды, халықтың табысы көбейген сайын сұраныс өседі, осылай жаңа сатыға өсе береді.
15.Делдалдар түсінігі және олардың түрлері: саудалық, маркетингтік қызмет көрсететін агенттіктер, несие-қаржы мекемелері, тауар қозғалысын ұйымдастырушы маман-фирмалар. ауарларды, бағалы қағаздарды сатып алу-сату саласында кәсіби түрде делдалдықпен айналысатын адам;сақтандырумен байланысты мәмілеге қатысатын адам; сақтандыру агентінен айрырмашылығы — Маклер сақтандыру ұйымында жалданып жұмыс істемейді.Келісім-шарттарды өзінің есебінен сатып алушы және сатушы биржа делдалы (оның клиент үшін мәміле жасасатын делдалдан өзгешелігі осында). Биржа қызметкерлерін, сондай-ақ тауар секцияларында сауда-саттық жүргізушілерді және делдалдардың мәміле жасасуға ауызша келісімін реттеушілерді биржa маклері дейді. Шетелдік практикада маклер қор биржасындағы басты тұлғалардың бірі ретінде қаралады. Клиенттің тапсырмасы және соның есебінен әрекет ететін қор, валюта және тауар биржаларында мәміле жасау кезіндегі делдал; биржалық операциялардың белгілі бір түрі не маманданушы; төлем үшін әлдебір делдалдық қызмет көрсететін пысықай.
16.Кәсіпорындағы маркетингтік қызметті ұйымдастыру. Маркетингті басқару бұл табыс табу, күтпеген кездейсоқ өрістер бөлігін жоғарлату сияқты мекеменің алдына қойған мақсаттарына жету үшін, мақсатты сатып алушылармен пайдалы алмастыруды белгілеу, нығайту және қолдау шараларын жолдау, жоспарлау және оларды жүзеге асыруды бақылау.Маркетингті басқару жүйесінің құрылымы функционалдық немесе георафиялық принципке, шығарылатын тауарлар немесе игерілмек нарықтар түріне, тауарлы-нарықтық жобаға және басқа әдістерге сәйкестене қалыптастырылады..
17.Байланыс аудиторияларының түрлері. Байланыс аудиторияларына белгілі бір фирмалармен өзара әрекеттесетін және оның қызметіне ықпал ететін ұйымдар немесе адамдар жатады. Байланыс аудиторияның 3 түрі: Қайырымды, ізделінетін, жағымсыз.
Фирманың әрекет етуінің макроортасы және оның негізгі факторлары.
Макроорта – микроорта элементтерін функциялау шеңберіндегі қоғам дамуының жағдайы мен мінезі.
Макроорта факторларының фирма қызметіне ықпалын зерттеу.
ажеттіліктер түсінігі және олардың жіктелуі.
Адамдардың түрлі қажеттіліктері бар, мүмкіндігінше оның бірін қанағаттандырғаннан кейін келесі деңгейдегі қажеттіліктер п.б. Түрлері: Физиологиялық, өзін – өзі сақтау, сыйластық, әлеуметтік, өзін – өзі таныту.
Түпкі тұтынушылардың сатып алушылық мінез-құлқының ерекшеліктері. Түпкі тұтынушылардың сатып алушылық мінез-құлқы үрдісіне ықпал ететін факторлар.
Түпкі тұтынушылар – тауарларды өздері жеке қолдану үшін алатын тұтынушылар, яғни жеке тұлғалар, отбасылар, үй шаруашылықтары. Факторлар: психологиялық, әлеуметтік – мәдени, жеке тұлғалық, жағдайлық. Тұтынушы-ұйымдар мен түпкі тұтынушылардың айырмашылығы – өздері сатып алатын тауарлары мен оларды пайдалану ерекшеліктерінде. Кәсіпорындар мен ұйымдар шикізатты, материалдарды, құрал-жабдықтарды және басқадай тауарларды өз өндірісіне немесе басқаларға қайта сату үшін алады. Ал түпкі тұтынушылар тауарды өздері жеке тұтыну үшін сатып алады. Тұтынушы-ұйымдар сатып алу туралы шешімді алқада ақылдасып, жабдықтаушыларды және олардың тауарларының сапасын талдау негізінде қабылдайды, сондықтан ұжым – өздеріне жауапкершілікті жүктейді.
Түпкі тұтынушылардың сатып алу туралы шешім қабылдау үрдісі: қажеттілікті түсіну, ақпарат іздеу, ақпаратты бағалау, сатып алу туралы шешім қабылдау, сатып алғаннан кейінгі реакция.
Қажеттілікті түсінуге сыртқы факторлар мен құрамына адамдардың қажеттілігі, мінез –құлық себептері кіретін ішкі ынталандыру әсер етеді. Сатып алу туралы шешім қабылдаудың келесі қадамы – ақпаратты іздеу. Бұл жүйелеген ақпаратты қажет етеді. Оның барлығы сатып алумен байланысты. Сатып алу туралы шешім қабылдауға дейінгі тәуекелді азайту үшін тұтынушы ақпараттың бірнеше түрін қолданады. Ақпараттарды бағалау кезеңінде әр түрлі баламасының варианты оларды сатып алу мақсатымен талданады. Сатып алу туралы шешім қабылдау үрдісін жасау кезінде тұтынушы санасындағы «қара жәшік» түсінігі сатып алу туралы шешім қабылдауға әсер ететін белгілі ынталандыруларды таңдау ретінде қарастырылады. Сатып алу үдерісінің соңғы кезеңі – тұтынушылардың тауарды дұрыс таңдауын бағалау. Тұтынушылар алғаш сатып алғанда тауармен қанағаттансы, кейіннен осы тауарды тағы да сатып алуға ұмтылады, қанағаттанбаса, сол тауарды қайта алмайды. Сондықтан тұтынушы көңілінен шығу үшін, тауар мен қызмет көрсету сапасын көтеру қажет.
Тұтынушы ұйымдардың сатып алушылық мінез-құлқының ерекшеліктері. Сатып алулардың типтері. Тұтынушы ұйымдардың мінез-құлқына ықпал ететін негізгі факторлар.
Тұтынушы ұйымдардың мінез – құлқы түпкі тұтынушылардан мыналармен ерекшеленеді:
− тауарларды сатып алу мақсаттарымен;
− алу себептермен;
− сатып алу туралы шешім қабылдау әдістермен;
− тауарды сатып алғаннан кейінгі қызмет көрсетуге қойылатын талаптармен;
− сатып алу жиілігімен елеулі түрде ерекшеленеді.
Әсер ететін факторлар: 4Р элементтері, психологиялық, әлеуметтік – мәдени, жеке тұлғалық, жағдайлық, тұтынушының шешім қабылдау үдерісі.
Ндірістік мақсаттағы тауарларды сатып алу туралы шешім қабылдау үрдісі: қажеттілікті түсіну және оны сипаттау, жабдықтаушыларды іздеу, ұсыныстарды қарау, жабдықтаушы таңдау, тапсырыс беру, жабдықтаушылардың жұмысын бағалау.
Бірінші кезеңде өндірістік бағдарлама негізінде материалдық-техникалық ресурстарға деген қажеттілік анықталады. Тұтынушы ұйымдардың үміті көптеген факторларға байланысты. Оларға қызметкерлердің жалпы дайындық деңгейі, көп таңдалатын ақпарат көздерінің барлығы, бұрынғы сатып алуларға қанағаттану дәрежесі жатады. Сатып алу процесінің келесі кезеңі – туындаған қажеттілікті қанағаттандыратын тауар параметрлерін анықтау. Жабдықтаушыларды зерттеу мен іздеуді жабдықтау бөлімі жүргізеді. Бұл кезеңде қолда бар және болуы ықтимал жабдықтаушылардың толық тізімі анықталады. Осы мақсатта жабдықтау шарттары, тауарлар сапасы, қызмет көрсету және баға деңгейлері салыстырылып, талданады. Өндірістік мақсатқа арналған тауарларды сатып алу туралы шешім қабылдаудың соңғы кезеңі – жабдықтаушыларды таңдау.
