Электр тораптары мен жүйелері
Уелік желілердің құрылымы туралы түсініктеме беріңіз.
Электрлік әуе желілері деп ашық ауада орналасқан, электр энергияны сымдарда тасымалдау және тарату үшін арналған құрылғыны айтады. Әуе желілерінің басты конструкцияны элементтеріне сымдар, оқшаулатқыштар және тіректер жатады. Әуе желілерін орындау үшін көп жағдайда мыстан, алюминийден, болаттан және қоспаларда жасалған сымдар қолданылады. Сымдар бірталсымды және көпталсымды болады.
Әуелік желілерді жүргізу үшін ағаш, темір және темір бетон тіректер қолданылады. Ағаш тіректер қабығы алынған қылқан жапырақты ағаштан жасалады. Кернеуі төмен желілерге басқанда ағаштарды қолдануға болады, мысалы
қылқанжапырақ, шырша, пихта, емен және кедр қолданылады. Ағаш тіректер кернеуі 110 В дейін желілерде қолданылады. Ағаш тіректердің артықшылығы оның дайындалу қарапайымдылығында және басқа материалдардан жасалған тіректерге қарағанда арзандығында. Темір бетон тіректер индустриялық әдісте олардың жасалуы әлде қайда тиімді. Қазіргі жағдайда 6 – 10 кВ және 110 кВ-қа дейінгі кернеуі бар әуе желілерінде барлық жерде темір бетон тіректер қолданылады.
Электрлік әуе желілерде анкерлік, аралық, бұрыштық, және арнайы тіректер қолданылады. Әуелік желінің габариті деп екі тірек арасындағы сымның ең төменгі салбырау нүктесі мен жер немесе су беті аралығындағы вертикаль кашықтықты айтамыз.
Реактивті қуатты компенсациялау туралы айтыңыз.
Тұтынушылардың пайдаланып отрыған және жобаланып жатқан электр құрылғыларындағы реактивті қуатты конпенсациялауға өткізілетін іс-шаралар келесі үш топқа бөлінеді:
∙ Компенсациялауды жүргізетін іс-шаралар:
1) қондырғының энергетикалық режимінің жақсаруына алып келетін технологиялық үрдісті реттеу, ол өз кезегінде қуат коэффицентін арттырады;
2) 1000 В дейінгі кернеудегі асинхронды қозғалтқыштардың статорлық орамаларын үшбұрыштан жұлдызшаға жалғау, егерде олардың жүктемесі 40% аз болса;
3) операциялар арасындағы периодтың ұзақтығы 10 мин. Асатын жағдайда асинхрнды қозғалтқыштар жұмысының жүктемесіз жұмыс істеу режимдерін зая жүрісті шектегіш құрылғылар орнату арқылы жою;
4) өздерінің номиналды қуатынан орташа кем дегенде 30% жүктелген трансформаторларды ауыстыру, қайта қою және өшіру;
5) аз жүктелген қзғалтқыштарды аз қуатты қозғалтқыштармен ауыстыру, герде алынған қуат көлемі энергожүйеде және қозғалтқышта активті қуаттың қосынды шығындарын азайтады деген шартпен;
6) асинхронды қозғалтқыштарды дәл сол қуаттағы синхронды қозғалтқыштармен ауыстыру, олар егерде технико-экономикалық тиімді болса;
7) синхронды қозғалтқыштарды технико- экономикалық тиімді болса;
8) электр қозғалтқышына келетін кернеуді тиристірлік басқаруда реттеу;
9) қозғалтқышты жөндеу сапасын олардың номиналды мәндерін сақтай отырып жоғарлату;
Компенсацияланатын құрылғыларды пайдаланатын іс-шаралар:
1) статикалық конденсаторларды орнату;
2) синхронды қозғалтқыштарды компенсаторлар есебінде пайлалану;
∙ Қуат коэффицентін жоғарлатанын іс-шаралар.
1) кәсіпорында бар синхронды генераторларды компенсаторлар түрінде пайдалану;
2) асинхронды қозғалтқыштарды синхрондау, ол білікке түсетін жүктеменің номиналдыдан 70% аспағанда болатын болады және технико-экономикалық дәлелдеулермен.
