Дар хутба хондан ин чизҳо суннат аст

· Хутбаро ба арабӣ хондан, ки ҳозирин онро шунаванд.

· Бо таҳорати комил дар макони пок ва либоси пок онро бихонад.

· Рўи худро ба сўи мардум намудани имом ҳангоми хутба хондан. Байни хутбаҳо миқдори се тасбеҳ нишастани имом.

· Дар хутбаи аввал, ҳамди Худо ва салавот бар Мустафо ва ояте аз Қуръон хондан.

· Дар хутбаи дуввум, ҳамд ва салавот ва дуъои хайр ва истиғфор барои мўъминон кардан, ҳама аз суннатҳои хутба аст, ки агар яке аз ин суннатҳо тарк шаванд, хутба бо кароҳият дуруст мебошад.

Аз паси ҳар шахси накўкор ва бадкор намоз гузоридан раво аст. Аммо аз паси муҷассима ва мушаббиҳа намоз гузоридан раво нест[5].

Одоби намози Ҷумъа

Дар рӯзи ҷумъа ғусл кардан, либосҳои пок пӯшидан ва ба худ хушбӯиҳо молидан, аз суннати Пайғамбар а лайҳиссалом аст. Аз бегоҳии рӯзи ҷумъа то бегоҳии дигар зикру салавот хондан, мустаҳаб аст.

Дар рӯзи ҷумъа аз ибтидои рӯз ба сӯи масҷид равона шудан, фазли бисёр дорад. Ҳангоми ба масҷид ворид шудан ва пеш аз нишастан, ду ракъат намози нафл гузоридан суннат аст. Баъди он боадаб панду мавъизаи имомро, ки ваъз мегӯяд гӯш карда нишастан аз одоби ҷумъа аст. Вақте, ки азон гуфта мешавад, пас чаҳор ракъат суннати пеш аз ҷумъаро ҳар кас алоҳида мегузорад. Ҳангоме, ки имом барои хутба хондан ба минбар меистад, намоз хондану сухан гуфтан ва мардумро ба ташвиш овардан раво нест. Пас аз он ки имом ду ракъат фарзи намози ҷумъаро оғоз мекунад, муқтадиён аз паси ӯ иқтидо карда, ду ракъат фарзро бо ҷамоъат мегузоранд. Нияти ду ракъат фарзи намози ҷумъа чунин аст:

«Ният кардам бигузорам ду ракъат фарзи намози ҷумъа вақте, ки бар ман аст, рӯй овардам ба қибла, қиблаи ман ҷиҳати каъба иқтидо кардам ба имоми ҳозиристода холисанлиллоҳи таъоло “Аллоҳу акбар” гуфта, ду дастро болои ҳам гузошта, пайравии имомро мекунад. Пас аз адои фарз, боз чаҳор ракъати суннати баъди фарзи ҷумъаро алоҳида хонда мешавад ва сипас ба дуъову дуруд машғул мешаванд.

Намози Таровиҳ

Намози таровиҳро дар шабҳои моҳи мубораки Рамазон баъди адои намози хуфтан бо ҷамоат гузорида мешавад. Гузоридани намози таровиҳ бар мусалмонон суннати муаккада аст. Намози таровиҳро ду ракъат ду ракъат хондан беҳтар аст, ки дар байни ҳар чаҳор ракъат ба миқдори се тасбеҳот истироҳат мекунанд. Ва дар ин вақт тасбеҳ хонанд ё мавъиза кунанд беҳтар аст. Тасбеҳоти намози таровиҳ чунин аст:

Бисмиллаҳир-роҳманир-роҳим.

«Субҳана з ил-мулки вал малакут, Субҳана з ил- и ззати вал- аз амати вал-қудрати вал-кибрия-и вал-ҷабарут. Субҳанал-Маликил-Ҳаййилла з ӣ ла ямут. Суббуҳун Қуддусун роббуна ва роббул-малаикати варру ҳ. Ла илаҳа иллаллоҳу настағфируллоҳ, насъалукал-ҷанната ва наъу з у бика минаннор».

$ Намози иди Рамазон ва иди Қурбон $

Дар рӯзи Иди Рамазон, ки пас аз ба охир расидани моҳи мубораки Рамазон меояд, пеш аз ба намозгоҳ рафтан: чизе аз ширинӣ (мисли хурмо) тановул кардан, мисвок кардан, ғусл кардан, ба худ хушбӯӣ молидан, либосҳои беҳтарини худро пӯшидан ва садақаи Фитрро ба фақиру мискинон пеш аз намози Ид адо кардан – мустаҳаб аст. (Аммо пардохтани садақаи фитр бар шахси ғанӣ воҷиб аст).

Барои барпо кардани намози Ид ҳамон шартҳое лозиманд, ки барои барпои намози ҷумъа лозим буданд. Аммо дар намози Ид хутба хондани имом баъд аз адои намози Ид суннат аст, вале гўш додани он бар намозгузорон воҷиб аст. Аввали вақти намози Ид аз баланд шудани офтоб ба миқдори найза аст ва охираш то қиёми офтоб аст. Вақте, ки мардум ба намозгоҳ ҳозир шуданд, намози нафлиро нахонда, ду-ракъат воҷиби намози Идро ҳамроҳи Имом бо ҷамоат мегузоранд, ки нияти намози Ид чунин аст:

“Ният кардам бигузорам 2-ракъат намози Иди Рамазонро (ё Қурбонро) бо ҳамаи такбироташ, ки воҷиби ин вақт аст, вақте ки бар ман аст, рӯй овардам ба қибла, қиблаи ман ба ҷиҳати каъба, иқтидо кардам ба имоми ҳозиристода, холисан лиллоҳи таъоло “Аллоҳу Акбар” (гуфта дастро то гӯш мебардорад ва пас сано мегӯяд ва баъд 3-такбири дигар гуфта мешавад). Ҳамчунин ду ракъат намозро мегузоранд, вале дар ракъати дуввум пеш аз рукӯъ, бори дигар 3-такбири дигар мегӯянд ва пас аз такбири чорум рукӯъ карда, намозро то ба охир адо мекунанд.

Гузоридани намози Иди Қурбон низ мисли Иди Рамазон аст, аммо пеш аз намози Иди Қурбон чизе нахӯрдану дар роҳ такбироти идро баланд гуфтан, мустаҳаб аст. Бар мусалмоне, ки қурбонӣ карданаш воҷиб аст, қурбонияшро баъди намози Ид мекушад.

Такбирҳое, ки дар рўзҳои Ид хонда мешавад, онро такбироти ташриқ меноманд (хондани он воҷиб аст) ва онҳоро баъди ҳар намози ҷамоъати фарзӣ, аз Бомдоди рўзи Арафа то Асри рўзи сеюми ташриқ мехонанд (ва он пас аз 23 намоз) аст, ки чунинанд:

* الله أَكْبَر الله أكبر، لا اله الا الله والله أكبر، الله أكبر ولله الحمد *

«Аллоҳу акбар, Аллоҳу акбар, ла илаҳа иллаллоҳу валлоҳу акбар, Аллоҳу акбар ва лиллоҳил ҳамд”.

 

@@@

Аҳкоми намози Ҷаноза

Гузоридани намози ҷаноза бар маййити мусалмон фарзи кифоя аст. Яъне агар қисме аз мусалмонон онро адо намоянд аз ўҳдаи дигарон соқит мегардад.

Агар кўдак зинда таваллуд шуда бошад ва сипас аз чанд лаҳзае фавтид, барояш ном мегузоранд ва ғусл дода, бар вай намози ҷаноза мегузоранд.

Барои шахси болиғ ва кўдаки муроҳиқ (наврас) кафанро мувофиқи суннат (яъне дар се чодар барои мард ва дар панҷ чодар барои зан) такфин мекунанд.

Ҷасади мусалмонро бо оби пок мешўянд ва бо хушбўӣ ўро хушбўй созанд, вале мазмаза ва истиншоқ намекунанд. Кўдак ва ҷанини мурда бадунёомадаро низ ғусл мекунонанд ва дар матоъе мепечанд ва пас дафн мекунанд, вале намози ҷаноза бар вай намегузоранд.

Қабри маййити мусалмонро ба андозае канда шавад, ки хавфи кофтани ҳайвоне намонад, (яъне ба миқдори аксар аз нисфи қомати мард ё ба қадри қомати мард) ва дар он аз ҷониби қибла лаҳад мекованд, агар имкон бошад ва агар имкони лаҳад кандан нест, пас мобайни қабрро бикованд ва болояшро бо чизе устувор пўшонида, сипас хокро бирезанд. Ҳангоми маййитро дар лаҳад гузоштан, чунин дуъо хондан суннат аст: “Бисмиллоҳи ва а ло миллати расулиллоҳ”. Ҳангоме, ки маййитро дар қабр гузоштанд, гиреҳҳои кафанро боз кунанд ва рўи маййитро ба тарафи қибла мувоҷеҳ гузоранд.

Сипас даҳони лаҳадро устувор мебанданд ва хокро бияндозанд. Баъд аз он ки аз дафн фориғ шаванд, дар сари қабр истода, барои маййити мусалмон истиғфор ва дуъои хайр ва қироъати қуръон кардан, мустаҳаб аст.

Инчунин назди аҳли суннат бахшидани савоби амалҳои нек ва садақот барои маййит раво ва нофеъ аст.

Аммо дар сари қабр чароғ афрўхтан, об гузоштан, ва болои онро бо ашёи масолеҳи бино (монанди хишти пухта санги хоро ва ғайра...) зинат додан макрўҳ аст.

Дар намози ҷаноза низ шартҳое аст, ки бояд ба ҷо оранд.

Шартҳои намози ҷаноза

1). Маййите, ки бар вай намози ҷаноза мехонанд, бояд мусалмон бошад. Бинобарин, бар шахси бедин ва муртад намози ҷаноза хондан дуруст нест.

2). Маййитро бояд ғусл додашуда бошад, (магар дар ҳолати зарурат).

3). Бояд маййит дар пеши имом ва мардум дар замин ниҳодашуда бошад, (яъне ғоиб набошад, ё ҷасади вай хокшуда набошад).

4). Ҳамон шартҳое, ки барои гузоридани намози ҷамоат шарт аст, дар намози ҷаноза низ шарт аст (яъне аз ҷумлаи таҳорати бадан, макон, истиқболи қибла...)

 

 

Тариқи гузоридани намози Ҷаноза.

Нияти намози Ҷаноза: «Ният кардам бигузорам чаҳор такбироти намози ҷанозаро ва савобаш мар ин маййити ҳозирбударо, руй овардам ба қибла, қиблаи ман ҷиҳати каъба, иқтидо кардам бар имоми ҳозиристода, холисан лиллоҳи таъоло «Аллоҳу Акбар» (гуфта дастонашро то ба гӯш бардорад ва сипас поён кунад ва болои ҳам гузорад) ва сипас сано мехонад: «Субҳонака аллаҳумма ва биҳамдика ва таборокасмука ва таъоло ҷаддука ва ло илоҳа ғайрук».

Пас такбири дуввум мегўяд (Аллоҳу акбар) ва «Салавот» мехонад, яъне: “Аллоҳумма с олли а ло Му ҳ аммадин ва а ло оли Му ҳ аммад....” (то охир).

Ва пас такбири сеюм гӯяд (Аллоҳу акбар) ва дар ҳаққи мурда дуъо хонад, яъне:

«Аллоҳуммағфир ли ҳ аййино ва маййитино ва шоҳидино ва ғоибино ва с ағирино ва кабирино ва закарино ва унсоно. Аллоҳумма ман а ҳ яйтаҳу минно, фаа ҳ йиҳи алалислом ва ман таваффайтаҳу минно, фатаваффиҳӣ алалимон».

Сипас такбири чаҳорумро гуфта мешавад (Аллоҳу акбар) ва ба ду ҷониб “Ассалому а лайкум” мегӯянд ва аз намоз фориғ мешаванд.

(Дар намози ҷаноза мувофиқи фармудаи уламои мо дастонро танҳо дар такбири аввал мебардоранд, на дар такбироти боқӣ).

Зиёрати қабристон

Бидон, ки Уламои аҳли суннат ва ҷамоат зиёрати қабри пайғамбарон ва авлиёу бузургон ва мусалмононро мустаҳаб гуфтаанд. Мусалмоне, ки барои зиёрати қабристон медарояд, аввал салом гӯяд, яъне: «Ассалому а лайкум ё аҳлал қубури антум собиқуна ва на ҳ нулло ҳ иқун» (яъне Ассалому а лайкум эй аҳли қабристон, шумоён гузаштагонеду моён азпас равандагон).

Пас аз он ки вориди қабристон шуд, ба ҷониби қибла руй оварда, аз Қуръони Карим сура ё оятеро тиловат кунад, масалан сураи «Фотиҳа» ва охири сураи «Бақара» ё сураи “Мулк”-ро (тиловат кардани инҳо мустаҳаб аст). Пас, савоби қироъатро ба аҳли ин қабристон ва гузаштагони онҷо бахшад, раво аст.

 

❁❁❁

s Дар баёни рӯза ва масоили он g

Маънии рӯза – худдорӣ кардан аст. Ва дар шариъат: худдорӣ кардан аз хӯрдан, ошомидан ва ҷимоъ (заношӯӣ) кардан аст, бо нияти рӯзадорӣ аз субҳи содиқ то фурӯ рафтани офтоб.

Рўза панҷ навъ аст.

1. Рўзаи фарзи муайян, ки ин рўзаи моҳи Рама з он аст.

2. Рўзаи фарзи ғайри муайян, ки ин рўзаи қазогӣ ё каффорати рўзаи Рамазон аст.

3. Рўзаи воҷиби муайян, ки ин рўзаи назри муайян аст.

4. Рўзаи воҷиби ғайри муайян, ки ин рўзаи назри ғайри муайян аст.

5. Рўзаи нафлӣ, ки тамоми рўзаҳои ғайри мазкур аст.

Бинобарин, рўзаи моҳи шарифи Рама з он - рўзаи фарзи муайян аст, чунки вақти онро ва фарзияти онро шариъат муайян кардааст.

Доштани рўзаи Рама з он бар ҳар як мусалмони оқилу болиғ ва тандуруст ва покиза аз ҳайзу нифос фар з аст. Бинобарин, тарки он маъсият ва хорӣ аст ва доштани он савоб ва иззат аст ва инкори вай куфр ва гумроҳӣ аст.

Аммо дар баъзе ҳолатҳои узрнок, доштани рўза бар шахсони узрдошта фарз набуда, рухсати надоштани онро доранд. Ҳолатҳое, ки ба сабаби онҳо рухсати надоштани рўза аст, чунинанд:

1). Беморие, ки ба сабаби нахӯрдан, вазнинтар мешуда бошад, (мисли бемории шикам, ки бо маслиҳати табиби ҳозиқ бошад) рухсати хӯрдан дорад.

2). Мусалмоне, ки дар сафар бошад, рухсати хӯрдан дорад, вале чун дар сафар низ рӯза бидорад, рўзааш дуруст аст.

3). Барои занҳои ҳомила, ки агар ба сабаби рӯзадорияшон аз ҳоли саломатии худ ё кӯдак битарсанд, дар надоштани рўза рухсат доранд.

4). Занҳое, ки дар ҳолати нопокианд, (дар ҳолати ҳайз ё нифос) рӯза доштанашон раво нест.

5). Пири барҷомондае, ки барои доштани рўза оҷиз мондааст ва тавони рўзадорӣ надорад, рухсати хўрдани онро дорад, вале бояд ба қадри ҳар рўзи хўрдааш як мискинеро таъом бидиҳад.

Чунин аст узрҳое, ки шариъат ба сабаби онҳо рӯзадориро фарз накардааст. Аммо баъди гузаштани ин узрҳо, қазогии ин рӯзаҳоро доштан бар маъзуронаш фар з мебошад.

Дар рӯзадорӣ аз субҳи содиқ то фурӯ рафтани офтоб, чаҳор чиз фарз аст, ки онҳоро бояд риоя кард.