Ортаңғы қабат биіктігінде желдің жылдамдығы мен бағытын анықтауға сипаттама беріңіз.

Ортаңғы қабат биіктігінде желдің жылдамдығы мен бағытын анықтау үшін Молчанов шеңбері қолданылады. Молчанов шеңбері негізгі 3 бөліктен тұрады: 1–металды қозғалмайтын шеңбер; 2–қозғалмалы шеңбер; 3–қозғалмалы сызғыш; Шеңбердің ортасы радиолокаторлың орналасу орны болып табылады. Қозғалмайтын шеңбер номограммалардын тұрады. Онда орын бұрышы шкаласы 0–15° – қа дейінгі бұрыш өлшеуіш мәнімен берілген. Қозғалмалы шеңбер мөлдір целлулоидтан жасалған және оның шетінде азимут мәндері 0–60 ° – қа дейінгі бұрыш өлшеуіш мәнімен берілген А–30 Д планшетімен жұмыс келесідей жүргізіледі: қозғалмайтын шеңберден орын бұрышының мәнін тауып, сызғышты келтіреміз. Сызғыштың осы шетіне қозғалмалы бөліктен азимут мәндерін тауып келтіреміз. Қиғаш қашықтықтың мәнін алып, қиылысқан жерге тушьпен нүкте салып, сәйкес минутты жазып қоямыз. Осылайша координаттың барлық мәндерін енгізіп, атмосфера қабаттарындағы желге сәйкес горизонталды кеңістікте қималарын аламыз. Желдің жылдамдығы мен бағыты келесідей анықталады: қозғалмалы шеңберді жылжыту арқылы қажетті қиманы қозғалмайтын бөліктегі номограммадағы сызықтарға параллельді етіп орналастыру керек. Бастапқы нүктені қозғалмайтын шеңбер диаметрінің қиылысу орнына сәйкестендіріп, қозғалмалы шеңбердегі азимут шкалалары арқылы желдің бағытын анықтаймыз. Желдің жылдамдығы екі нүкте аралығындағы тор санына сәйкес келеді. 1 тор 1м/с – қа тең. Қиғаш қашықтықтың мәндері 1000 м – ге дейін әр 100 м сайын, 1000–7000 м дейін әр 200 м сайын, 7000–9000 м сайын әр 500 м сайын орналасқан. Алынған мәліметтерді КАЭ-3 кітапшасының «Жел жылдамдығы және бағыты» графасына жазамыз.

33. Жердің түзу еместігіне және радиотолқындардың рефракциясына түзеті енгізуді түсіндіріңіз.

Бұл түзету коэффициенті орын бұрышы мен қиғаш қашықтықтың қиылысқан мәндері бойынша «жердің түзу еместігіне және сәулелердің рефракциясына пропорционалды түзету коэффициент мәндері» кестесінен алынады. Оны биіктік 20000 м-ден жоғары болғанда анықтаймыз. Ол келесі жолмен анықталады: қиғаш қашықтықтың мәнінен одан төмен және жоғары, айырмашылығы 5 км болатын екі деңгей алынады. Осы деңгейлерге сәйкес кестеден коэффициент міндерін аламыз. Алынған мәндерді бір – бірінен азайтамыз. Оны 5 км-ге бөлеміз. Берілген қиғаш қашықтықтың мәнінен одан төмен орналасқан деңгейдің мәнін азайтамыз. Шыққан мәнді ондық дәлдікпен жуықтаймыз. Сосын осы шыққан мәнді 5 км-ге бөлінген мәнге көбейтеміз. Төменгі деңгейге сәйкес келетін коэффициент мәніне шыққан мәнді қосамыз. Оны бүтін санға дейін жуықтаймыз. Осы анықталған мән бізге жердің түзу еместігіне және сәулелердің рефракциясына пропорционалды түзету коэффициентін береді. Мысалы: орын бұрышы – 8,03; қиғаш қашықтық – 20820 болсын.

17 – 11 = 6

6: 5 = 1,2

20820 – 20000 = 820 ~ 0,8

1,2 · 0,8 = 1

11 + 1 = 12

Алынған мәнді КАЭ-3 кітапшасындағы «жердің түзу еместігіне және сәулелердің рефракциясына пропорционалды түзету коэффициенті» графасына жазамыз.

34.Молчанов шеңберін суреттеңіз.

шеңбері негізгі 3 бөліктен тұрады: 1–металды қозғалмайтын шеңбер; 2–қозғалмалы шеңбер; 3–қозғалмалы сызғыш; Шеңбердің ортасы радиолокаторлың орналасу орны болып табылады. Қозғалмайтын шеңбер номограммалардын тұрады. Онда орын бұрышы шкаласы 0–15° – қа дейінгі бұрыш өлшеуіш мәнімен берілген. Қозғалмалы шеңбер мөлдір целлулоидтан жасалған және оның шетінде азимут мәндері 0–60 ° – қа дейінгі бұрыш өлшеуіш мәнімен берілген А–30 Д планшетімен жұмыс келесідей жүргізіледі: қозғалмайтын шеңберден орын бұрышының мәнін тауып, сызғышты келтіреміз. Сызғыштың осы шетіне қозғалмалы бөліктен азимут мәндерін тауып келтіреміз. Қиғаш қашықтықтың мәнін алып, қиылысқан жерге тушьпен нүкте салып, сәйкес минутты жазып қоямыз. Осылайша координаттың барлық мәндерін енгізіп, атмосфера қабаттарындағы желге сәйкес горизонталды кеңістікте қималарын аламыз. Желдің жылдамдығы мен бағыты келесідей анықталады: қозғалмалы шеңберді жылжыту арқылы қажетті қиманы қозғалмайтын бөліктегі номограммадағы сызықтарға параллельді етіп орналастыру керек. Бастапқы нүктені қозғалмайтын шеңбер диаметрінің қиылысу орнына сәйкестендіріп, қозғалмалы шеңбердегі азимут шкалалары арқылы желдің бағытын анықтаймыз. Желдің жылдамдығы екі нүкте аралығындағы тор санына сәйкес келеді. 1 тор 1м/с – қа тең. Қиғаш қашықтықтың мәндері 1000 м – ге дейін әр 100 м сайын, 1000–7000 м дейін әр 200 м сайын, 7000–9000 м сайын әр 500 м сайын орналасқан.

35. А-63 планшетін суреттеңіз.

Жер бетінен биіктік А–63 планшетінің көмегімен жүргізіледі. А–63 планшеті – қозғалатын бөлік, қозғалмайтын бөлік және қозғалмалы сызғыштан тұрады. Шеңбердің қозғалатын бөлігіндегі ішкі шкала қиғаш қашықтықты білдіреді. Қозғалмайтын бөлігіндегі сағат тіліне қарама – қарсы мәндер орын бұрышының мәндері болып табылады. А–63 планшетімен жұмыс келесідей жүргізіледі: 1) Қозғалмалы дискіден қиғаш қашықтық мәндерін сызғышпен келтіреміз; 2) Дискіні айналдыра отырып, орын бұрышының мәніне қиылыстырамыз; 3) Ответ стрелкасындағы мән жер бетінен биіктік болып табылады

36.Шарұшақ бақылауларында бақыланатын параметрлерге сипаттама беріңіз.

Атмосфераның негізгі параметрлері болып келесілер табылады: температура, қысым, тығыздық, ылғалдылық, желдің жылдамдығы мен бағыты. Тығыздықты анықтау. Резонансты шашырау эффектісі болмағанда және атмосферадағы аэрозольдердің концентрациясы аз болғанда қабылдағышқа келетін сигналдың қарқындылығы тығыздықпен анықталады. Сондықтан, тығыздықты сәйкес биіктіктен шашыраған сигналдың қарқындылығы бойынша анықтауымызға болады. Тропосферада және төменгі стратосферада кері шашырау қарқындылығы бойынша тығыздықты анықтау бір жиілікті әдісте дәлділігі төмен болады, сол себепті екі жиілікті әдіс қолданылады. Екі жиілікті әдісте бақылаулар ұзын және қысқа толқандарда жүргізіледі. Аэрозольдерде шашырау толқын ұзындығынан аз байланысты болады, ал молекулалық шашыраудың байланыстылығы жоғары. Аэрозольдер болмаған кезде екі жиілікте жиынтық шашыраудың қарқындылығының қатынасы максимальды болады. Егер, оның құрамы жоғары болса, қатынас төмендейді. Ылғалдылықты анықтау. Ылғалдылықты анықтаудың 3 әдісі бар: 1) кері аэрозольдік шашыраудың шамасы бойынша; 2) су молекулаларының лазерлік сәулелер арқылы резонанстық жұтылу бойынша; 3) кездейсоқ комбинациялық шашырау бойынша. Ылғалдылықты кері аэрозольдік шашырау бойынша есептеу барлық желдік температуралық және конденсациялық факторларды ескере отырып жасалынады. Резонанстық жұтылу әдісінде будың жұтылу сызығында және одан тыс жерде сигналдардың кері шашырауы қолданылады. Ол үшін жиі орталығы 0,69438 µ болатын жұтылу сызығы қолданылады. Ол рубинді лазердің термикалық диапазонында орналасады. 3-ші әдіс кездейсоқ комбинациялық шашырауды өлшеуге негізделген. Кездейсоқ комбинациялық шашырау әдісін қолданағанда су буында кері шашырау кездейсоқ комбинациялық шашыраудың азот молекулаларынан шығатын сигналымен салыстырылады. Желді өлшеу. Вертикалды құраушыны қоса есептегенде желдің құраушыларын өлшеу Доплер эффектісін қолдануға негізделген. Вертикалды құраушыны өлшегенде вертикалды жылдамдық үшін аэрозольдердің қозғалысы алынады. Өлшеулер біруақытта аэрозольдің жылдамдығының вертикалды құраушысын анықтауға негізделген. Кері шашырау сиганлының спектрі үлкен конус тәрізді қисықтан тұрады. Бұл сигналды өңдеу арқылы вертикалды жылдамдықты анықтауымызға болады. Температураны өлшеу. Комбинациялық шашырау сигналы өздігінен газ температурасының функциясы болып табылады. Сондықтан қашықтықтан зондылау кезінде қолданылады.

37. Стандартты изобарикалық беткейлер және олардың биіктіктерін анықтаңыз.

Изобаралық беттік, мб	Теңіз деңгейінен биіктік, м

38. Желдік зондылау мәліметтерін өңдеу тәртібін түсіндіріңіз.

Метеорит РКЗ жүйесінің көмегімен бақылау жүргізгенде қиғаш қашықтық, вертикалды (орын бұрышы), горизонталды (азимут) бұрыштар бойынша желдің жылдамдығы мен бағыты анықталады. Азимут дегеніміз – берілген нысан мен солтүстік бағыт арасындағы бұрыш. Орын бұрышы дегеніміз – берілген нысан мен көкжиек арасындағы бұрыш. Қиғаш қашықтық дегеніміз – бақылау орны мен соңғы биіктікті қосатын түзу. Ол ұшақ–шардың ұшу уақыты мен оның вертикалды жылдамдығының көбейтісіне тең болады: Д_Қ = t·W; Шар–ұшақ мәліметтерін өңдеу келесі тәртіппен жүргізіледі: 1) Шар–ұшақтың вертикалды жылдамдығын анықтайды; 2) Шар–ұшақтың Жер бетінен және теңіз деңгейінен биіктігін анықтайды; 3) Бұлттардың биіктігін есептейді; 4) А–30 Д планшетіне шардың проекциясын түсіреді; 5) Шар–ұшақ проекциялары аралығындағы желдің жылдамдығы мен бағыты анықталады; 6) Стандартты деңгейлер үшін желдің жылдамдығы мен бағытын есептейді; Өңдеуге келесі уақыттың координаталары енгізіледі: 3 минутқа дейін – әр 0,5 мин бақылаулар; 3–10 минутқа дейін – әр 1 мин бақылаулар; 10–40 минутқа дейін – әр 2 мин бақылаулар; 40 минуттан соңына дейін – әр 4 мин бақылаулар; Тіркеу лентасының сипаттамасы. Атмосфераны зондылау процесінде радиозонд көмегімен жасалынған радиолокациялық бақылаулар температура мен ылғалдылық жиіліктерінің шамалары туралы, тірек жиілік туралы мәліметтер уақыт бойынша қағаз лентаға түсіріледі. Лентадағы 1–ші топтағы цифрлар – радиозондтың ұшырылғаннан бастапқы уақыт. (–) – минуттың бүтін саны; (+) – берілген санға 30 секунд қосу керек. 2–ші топтағы цифрлар – радиозондтың орын бұрышының шамасы. Мұндағы 1–ші сан – ондықтар, 2–ші сан – бұрыш өлшеуіштің үлкен бөлгішінің бірліктері; 3–ші сан – бұрыш өлшеуіштің үлкен бөлгішінің ондықтары; 3–ші топтағы цифрлар – бұрыш өлшеуіш азимут шамасын береді. Ол – орын бұрышы сияқты тіркеледі. 4–ші топтағы цифрлар – қиғаш қашықтық шамасын анықтайды (жүздік метр шамасында). Жел бақылауларын өңдеуге арналған планшеттерді суреттеу. Молчанов шеңбері негізгі 3 бөліктен тұрады: 1–металды қозғалмайтын шеңбер; 2–қозғалмалы шеңбер; 3–қозғалмалы сызғыш; Шеңбердің ортасы радиолокаторлың орналасу орны болып табылады. Қозғалмайтын шеңбер номограммалардын тұрады. Онда орын бұрышы шкаласы 0–15° – қа дейінгі бұрыш өлшеуіш мәнімен берілген. Қозғалмалы шеңбер мөлдір целлулоидтан жасалған және оның шетінде азимут мәндері 0–60 ° – қа дейінгі бұрыш өлшеуіш мәнімен берілген А–30 Д планшетімен жұмыс келесідей жүргізіледі: қозғалмайтын шеңберден орын бұрышының мәнін тауып, сызғышты келтіреміз. Сызғыштың осы шетіне қозғалмалы бөліктен азимут мәндерін тауып келтіреміз. Қиғаш қашықтықтың мәнін алып, қиылысқан жерге тушьпен нүкте салып, сәйкес минутты жазып қоямыз. Осылайша координаттың барлық мәндерін енгізіп, атмосфера қабаттарындағы желге сәйкес горизонталды кеңістікте қималарын аламыз. Желдің жылдамдығы мен бағыты келесідей анықталады: қозғалмалы шеңберді жылжыту арқылы қажетті қиманы қозғалмайтын бөліктегі номограммадағы сызықтарға параллельді етіп орналастыру керек. Бастапқы нүктені қозғалмайтын шеңбер диаметрінің қиылысу орнына сәйкестендіріп, қозғалмалы шеңбердегі азимут шкалалары арқылы желдің бағытын анықтаймыз. Желдің жылдамдығы екі нүкте аралығындағы тор санына сәйкес келеді. 1 тор 1м/с – қа тең. Қиғаш қашықтықтың мәндері 1000 м – ге дейін әр 100 м сайын, 1000–7000 м дейін әр 200 м сайын, 7000–9000 м сайын әр 500 м сайын орналасқан. Жер бетінен биіктік А–63 планшетінің көмегімен жүргізіледі. А–63 планшеті – қозғалатын бөлік, қозғалмайтын бөлік және қозғалмалы сызғыштан тұрады. Шеңбердің қозғалатын бөлігіндегі ішкі шкала қиғаш қашықтықты білдіреді. Қозғалмайтын бөлігіндегі сағат тіліне қарама – қарсы мәндер орын бұрышының мәндері болып табылады. А–63 планшетімен жұмыс келесідей жүргізіледі: 1) Қозғалмалы дискіден қиғаш қашықтық мәндерін сызғышпен келтіреміз; 2) Дискіні айналдыра отырып, орын бұрышының мәніне қиылыстырамыз; 3) Ответ стрелкасындағы мән жер бетінен биіктік болып табылады. Температура, ылғалдылық жиіліктері және тірек жиіліктері туралы мәліметтер лентаның оң жағында беріледі. КАЭ–3 кітапшасының сипаттамасы. Уақыт мәндері КАЭ–3 кітапшасының бірінші графасында берілген. Екінші графаға горизонталды бұрыш, яғни азимут мәндерін лентадан алып жазамыз. Үшінші графаға вертикалды бұрыш, яғни орын бұрышының мәні жазылады. Төртінші графаға лентада берілген қиғаш қашықтық мәндері жазылады. Келесі бесінші графаға жер бетінен биіктік жазылады. Оны біз А–30 Д планшетінің көмегімен анықтаймыз. Алтыншы графаға жердің түзу еместігіне және сәулелердің рефракциясына пропорционалды түзету коэффициент мәндері жазылады. Бұл түзету коэффициенті орын бұрышы мен қиғаш қашықтықтың қиылысқан мәндері бойынша «жердің түзу еместігіне және сәулелердің рефракциясына пропорционалды түзету коэффициент мәндері» кестесінен алынады. Оны биіктік 20000 м-ден жоғары болғанда анықтаймыз. Ол келесі жолмен анықталады: қиғаш қашықтықтың мәнінен одан төмен және жоғары, айырмашылығы 5 км болатын екі деңгей алынады. Осы деңгейлерге сәйкес кестеден коэффициент міндерін аламыз. Алынған мәндерді бір – бірінен азайтамыз. Оны 5 км-ге бөлеміз. Берілген қиғаш қашықтықтың мәнінен одан төмен орналасқан деңгейдің мәнін азайтамыз. Шыққан мәнді ондық дәлдікпен жуықтаймыз. Сосын осы шыққан мәнді 5 км-ге бөлінген мәнге көбейтеміз. Төменгі деңгейге сәйкес келетін коэффициент мәніне шыққан мәнді қосамыз. Оны бүтін санға дейін жуықтаймыз. Осы анықталған мән бізге жердің түзу еместігіне және сәулелердің рефракциясына пропорционалды түзету коэффициентін береді. Мысалы: орын бұрышы – 8,03; қиғаш қашықтық – 20820 болсын.

17 – 11 = 6

6: 5 = 1,2

20820 – 20000 = 820 ~ 0,8

1,2 · 0,8 = 1

11 + 1 = 12

Келесі жетінші графаға теңіз деңгейінен радиопилоттың түзетілген биіктігі, шартты жылдамдығы жазылады. Оны анықтау үшін жердің түзу еместігіне және сәулелердің рефракциясына пропорционалды түзету коэффициент мәніне жер бетінің биіктігі мәнін және станцияның теңіз деңгейінен биіктік мәнін қосамыз. Келесі 2 графада ортаңғы қабаттың биіктігі анықталады. Бірінші теңіз деңгейінін биіктігі анықталады. Оны графиктегі әр минутқа сәйкес түзумен қиылысқан нүктелер бойынша анықтаймыз. Ал жер бетінен биіктікті теңіз деңгейінен анықталған биіктікті гПа – ға айнылдыру арқылы анықтаймыз. Келесі 2 графада жел туралы мәліметтер беріледі. Оны Молчанов шеңберінің көмегімен анықтаймыз. Миллиметрлік қағазға абцисса осьі бойынша уақыт мәндерін, ал ордината оьсі бойынша 200 м сайын биіктік жазылады. Уақыт пен биіктік мәндерін сәйкестендіре отырып қиылыстырамыз. Келесі графикке абцисса осьі бойынша жел сипаттамалары, ал ордината осьі бойынша биіктік мәндері түсіріледі. Сәйкес мәндері арқылы нүктелерді қиылыстырып, түзумен қосамыз. Жел сипаттамаларының ерекше нүктелерін анықтаймыз. Осы мәліметтерді қолдана отырып КН–03 кодын құрастырамыз.

39. Ортаңғы қабаттың жер бетінен биіктігі мен теңіз деңгейінен биіктігін анықтау тәсілдерін салыстырыңыз.

Бірінші теңіз деңгейінен биіктігі анықталады. Оны графиктегі әр минутқа сәйкес түзу мен қиылысқан нүктелер бойынша анықтамыз.

Ал жер бетінен биіктікті теңіз деңгейінен алынған биіктікті гПа айналдыру арқылы анықтаймыз. Оның 2 әдісі бар: интерполяциялық әдіс және графиктік әдіс.

40.КАЭ-3 кестесін толтырудың қалай жүргізілетінін түсіндіріңіз.

Уақыт мәндері КАЭ–3 кітапшасының бірінші графасында берілген. Екінші графаға горизонталды бұрыш, яғни азимут мәндерін лентадан алып жазамыз. Үшінші графаға вертикалды бұрыш, яғни орын бұрышының мәні жазылады. Төртінші графаға лентада берілген қиғаш қашықтық мәндері жазылады. Келесі бесінші графаға жер бетінен биіктік жазылады. Оны біз А–30 Д планшетінің көмегімен анықтаймыз. Алтыншы графаға жердің түзу еместігіне және сәулелердің рефракциясына пропорционалды түзету коэффициент мәндері жазылады. Бұл түзету коэффициенті орын бұрышы мен қиғаш қашықтықтың қиылысқан мәндері бойынша «жердің түзу еместігіне және сәулелердің рефракциясына пропорционалды түзету коэффициент мәндері» кестесінен алынады. Оны биіктік 20000 м-ден жоғары болғанда анықтаймыз. Ол келесі жолмен анықталады: қиғаш қашықтықтың мәнінен одан төмен және жоғары, айырмашылығы 5 км болатын екі деңгей алынады. Осы деңгейлерге сәйкес кестеден коэффициент міндерін аламыз. Алынған мәндерді бір – бірінен азайтамыз. Оны 5 км-ге бөлеміз. Берілген қиғаш қашықтықтың мәнінен одан төмен орналасқан деңгейдің мәнін азайтамыз. Шыққан мәнді ондық дәлдікпен жуықтаймыз. Сосын осы шыққан мәнді 5 км-ге бөлінген мәнге көбейтеміз. Төменгі деңгейге сәйкес келетін коэффициент мәніне шыққан мәнді қосамыз. Оны бүтін санға дейін жуықтаймыз. Осы анықталған мән бізге жердің түзу еместігіне және сәулелердің рефракциясына пропорционалды түзету коэффициентін береді. Мысалы: орын бұрышы – 8,03; қиғаш қашықтық – 20820 болсын.

17 – 11 = 6

6: 5 = 1,2

20820 – 20000 = 820 ~ 0,8

1,2 · 0,8 = 1

11 + 1 = 12

Келесі жетінші графаға теңіз деңгейінен радиопилоттың түзетілген биіктігі, шартты жылдамдығы жазылады. Оны анықтау үшін жердің түзу еместігіне және сәулелердің рефракциясына пропорционалды түзету коэффициент мәніне жер бетінің биіктігі мәнін және станцияның теңіз деңгейінен биіктік мәнін қосамыз. Келесі 2 графада ортаңғы қабаттың биіктігі анықталады. Бірінші теңіз деңгейінін биіктігі анықталады. Оны графиктегі әр минутқа сәйкес түзумен қиылысқан нүктелер бойынша анықтаймыз. Ал жер бетінен биіктікті теңіз деңгейінен анықталған биіктікті гПа – ға айнылдыру арқылы анықтаймыз. Келесі 2 графада жел туралы мәліметтер беріледі. Оны Молчанов шеңберінің көмегімен анықтаймыз. Миллиметрлік қағазға абцисса осьі бойынша уақыт мәндерін, ал ордината оьсі бойынша 200 м сайын биіктік жазылады. Уақыт пен биіктік мәндерін сәйкестендіре отырып қиылыстырамыз. Келесі графикке абцисса осьі бойынша жел сипаттамалары, ал ордината осьі бойынша биіктік мәндері түсіріледі. Сәйкес мәндері арқылы нүктелерді қиылыстырып, түзумен қосамыз. Жел сипаттамаларының ерекше нүктелерін анықтаймыз.

41. Желдік бақылауларды графикалық өңдеу үшін қолданылатын планшеттерді суреттеңіз.

Жел бақылауларын графикалық өңдеу үшін келелі планшеттер қолданылады: Молчанов шеңбері және А-63 планшеті. Молчанов шеңбері негізгі 3 бөліктен тұрады: 1–металды қозғалмайтын шеңбер; 2–қозғалмалы шеңбер; 3–қозғалмалы сызғыш; Шеңбердің ортасы радиолокаторлың орналасу орны болып табылады. Қозғалмайтын шеңбер номограммалардын тұрады. Онда орын бұрышы шкаласы 0–15° – қа дейінгі бұрыш өлшеуіш мәнімен берілген. Қозғалмалы шеңбер мөлдір целлулоидтан жасалған және оның шетінде азимут мәндері 0–60 ° – қа дейінгі бұрыш өлшеуіш мәнімен берілген А–30 Д планшетімен жұмыс келесідей жүргізіледі: қозғалмайтын шеңберден орын бұрышының мәнін тауып, сызғышты келтіреміз. Сызғыштың осы шетіне қозғалмалы бөліктен азимут мәндерін тауып келтіреміз. Қиғаш қашықтықтың мәнін алып, қиылысқан жерге тушьпен нүкте салып, сәйкес минутты жазып қоямыз. Осылайша координаттың барлық мәндерін енгізіп, атмосфера қабаттарындағы желге сәйкес горизонталды кеңістікте қималарын аламыз. Желдің жылдамдығы мен бағыты келесідей анықталады: қозғалмалы шеңберді жылжыту арқылы қажетті қиманы қозғалмайтын бөліктегі номограммадағы сызықтарға параллельді етіп орналастыру керек. Бастапқы нүктені қозғалмайтын шеңбер диаметрінің қиылысу орнына сәйкестендіріп, қозғалмалы шеңбердегі азимут шкалалары арқылы желдің бағытын анықтаймыз. Желдің жылдамдығы екі нүкте аралығындағы тор санына сәйкес келеді. 1 тор 1м/с – қа тең. Қиғаш қашықтықтың мәндері 1000 м – ге дейін әр 100 м сайын, 1000–7000 м дейін әр 200 м сайын, 7000–9000 м сайын әр 500 м сайын орналасқан. Жер бетінен биіктік А–63 планшетінің көмегімен жүргізіледі. А–63 планшеті – қозғалатын бөлік, қозғалмайтын бөлік және қозғалмалы сызғыштан тұрады. Шеңбердің қозғалатын бөлігіндегі ішкі шкала қиғаш қашықтықты білдіреді. Қозғалмайтын бөлігіндегі сағат тіліне қарама – қарсы мәндер орын бұрышының мәндері болып табылады. А–63 планшетімен жұмыс келесідей жүргізіледі: 1) Қозғалмалы дискіден қиғаш қашықтық мәндерін сызғышпен келтіреміз; 2) Дискіні айналдыра отырып, орын бұрышының мәніне қиылыстырамыз; 3) Ответ стрелкасындағы мән жер бетінен биіктік болып табылады.

42. КН-03 кодының құрылымын сипаттаңыз.

КН-03 коды A,B,C,D топтарынан тұрады. А және В кодында 100 мбар-ға дейінгі мәндері беріледі. C және D тобында 100 мбардан жоғары деңгейдегі мәндер алынады.

А коды. 850,700,500,300,250,200,150,100 мбар стандартты деңгейлер және максималды жел жылдамдығын қамтиды.

В коды. Стандартты деңгейлер үшін яғни биіктік бойынша және ерекше нүктелерді қамтиды.

С коды. 70,50,30,20,10 мбар стандартты деңгейлер және желдің максималды мәндерін қамтиды.

D коды. стандартты биіктіктер мен ерекше нүктелерді қамтиды.

43. КН-04 (TEMP) кодының құрылымын сипаттаңыз.

КН-03 коды A,B,C,D топтарынан тұрады. А және В кодында 100 мбар-ға дейінгі мәндері беріледі. C және D тобында 100 мбардан жоғары деңгейдегі мәндер алынады.

А коды. Жер беті және 850,700,500,300,250,200,150,100 мбар стандартты деңгейлер және жер бетіндегі қысым,стандарты деңгейлердегі температура,шық нүктесі, жел жылдамдығы мен бағыты,максималды жел жылдамдығын қамтиды.

В коды. Стандартты деңгейлер үшін,яғни биіктік бойынша температура,шық нүктесі, олардың ерекше нүктелерін,жел жылдамдығы мен бағытының ерекше нүктелерін, бұлттылықты,оның түрлерін қамтиды.

С коды. 70,50,30,20,10 мбар стандартты деңгейлер және желдің максималды мәндерін қамтиды.

D коды. 100 мб – дан жоғары стандартты биіктіктер мен ерекше нүктелерді қамтиды.

44.КН-20 (CLIMAT TEMP) кодының құрылымын сипаттаңыз.

Бір айғы мәліметтердің коды болып табылады. Онда қысым, биіктік,температура, шық нүкте тапшылығы, жел жылдамдығы мен бағытының бір айлық орташаланған мәліметтері кодталады.

MM JJJ gP₀P₀P₀T₀ T₀ T₀ D ₀D ₀D₀

H₁ H₁ H₁ H₁n_T1 n_T1 T₁ T₁ T₁ D₁ D₁ D₁n_v1r₁r₁ d_v1 d_v1 d_v1f_v1 f_v1

MM- ай, узлымен берілсе 50 қосылады. JJJ- жылдың соңғы 3 цифры.

g- қандай срокта бақылау жүргізілгені.

P₀P₀P₀ – жер бетіндегі қысым, T₀T₀ T₀- жер бетіндегі температура.

D ₀D ₀D₀ - жер бетіндегі шық нүкте тапшылығы.

H₁ H₁ H₁ H₁- изобаралық беткейлердің биіктік саны.

n_T1 n_T1- температураға бақылау жүргілімеген,яғни температура мәліметтері жоқ күндер саны,температура мәні жоқ күндер 10-нан төмен болса 0-1 түрінде жазылады, одан жоғары болса сол сандар өздері жазылады,мысалы:15 болса 1-5.

T₁ T₁ T₁- изобаралық беткейлердегі температура мәні.

D₁ D₁ D₁- изобаралық беткейлердегі шық нүктесі мәні.

n_v1- жел жылдамдығы мен бағыты мәліметі жоқ күндер саны,9- дан төмен болса 0арқылы,9-дан жоғары болса 9 арқылы кодталады.

r₁r₁- изобаралық беткейлердегі тұрақтылық коэффициенті.

d_v1 d_v1 d_v1f_v1 f_v1- изобаралық беткейлердегі жел жылдамдығы мен бағыты.

 

 

Мазмұны: