Бақылауыштардың аппаратты және бағдарламалық платформасы

ТҮАБЖ орта деңгейде өндірістік бақылауыштары мен компьютерлер орналасқан, олар басқарушы сигналды жіберетін және сандық ақпаратты қабылдайтын басқарушы элементтері үлкен роль атқарады.

Соңғы кезге дейін бақылауыштар болып ТҮАБЖ да PLC тілінде (Programmable Logic Controller – логикалық бақылауыштарды бағдарлайтын) шет елдік және отандық өндірістерінде өнделетін микробақылауыштарды қолданады. Біздің отанымызда кең таңылған PLC және шетелдік өндірушілер, мысалы Allen-Braidly, Siemens, ABB, Modicon, сонымен қатар отандық өндірушілер: «Ломиконт», «Ремиконт», Ш-711, «Микродат», «Эмикон» т.б.

Өндірістің тез ауқымда өсуіне байланысты қазіргі кезде жинақталған РС бірлескен компьютерді бақылауыштардың орнына қолданады.

Олардың бірінші ерекшеліктері өздерінің кең қолданыстылығымен, әр фирмада АБЖ де құрылғылардың түрінде қолдануға болады.Екінші ерекшілігі болып жоғарғы деңгейде компьютердің «туыстық» байланыста болып қызметкерді дайындауда қосымша кететін шығындарын талап етпейді.

Үшінші ерекшілігі – жоғары сенімділігімен. Көбінесе бақылауыштардың физикалық және бағдарламалық сенімділік бағдарламасын ажыратады.

Бақылауыштардың операционды жүйесі өзінің кең тарлған түрімен ғана емес нақты уақытта жұмыс режимімен де, ЕСҚ нан немсе есте сақтау флегтен де жіберілуі қажет.

PC бақылаушының өтпелі жүйесі

Бақылауыштардың операциялық жүйесі өзінің кең таралуымен ерекшелінуі тиіс. Жұмыс тәртібінің шарты бойынша,ОЖ нақты уақытта режимде ұстап тұру қажет, Есте сақтау құрылғысынан тұру қажет.

PC- бақылаушысына көбінесе QNX (фирма QSSL, Канада) операциондық жүйесі келеді. Ең алдымен QNX құрылымы бойынша ЕСҚ ретінде тез жүктеледі.

QNX бұл POSIX стандартымен орындалған, дүниежүзілік нарықта кең таралаған PC-бақылауыштары, ISA, PCI, CompactPCI, PC/104, VME, STD32. Бағдарламалық және аппартаық қамтамасыздандыруда өнімдер жіберіледі.

QNX бұл операционды жүйе үрдісті жоғары сапада жүргізуге кепілдік бере алалды әрідабылдар мен ақпараттарды тез өңдеу алады. Бұл жүйені "қорғаныс режимде" деп атауға болады. Бұдан біз барлық бағдарламалар өз өздерінен қорғалған деп айтуға болады.

Бақылауыштардағы технологиялық бағдарламалау өнімдері

Бақылауыштармен жұмыс істеу барысында қарапайым офистік компьютермен салыстырғанда кіріс- шығыс платаларымен жұмыс істеуі ғана емес, технологиялық бағдарламамалау тілі де үлкен орын алады. Көбінесе, өндіріс салаларында бақылауыштармен программистер емес, технологтар жұмыс істейді, өйткені олар технологиялық үрдіспен басқару нысандарын жақсы меңгерген. Үрдісті сипаттау үшін көбінесе, релейлі-қосылыс сызбасы, функционалды блок, автоматты басқару әдістерінің тілдерін қолданады. Бақылауыштардың 5 бағдарламалық IEC 1131-3 [1] стандартымен тілдері анықталған: SFC - функциональных сызбаның тізбегі, LD – релейлік диаграмма, FBD – функционалды блок диаграмм, ST – мәтінді құру, IL - құрылысы. Мұнда берілген стандарт ашық жүйеде қолданыста ол процессордің түріне, операционды жүйеге, кіріс-шығыс платаларына, нақты құрығыға бағдарламаны жазады. Қазіргі кезде келесі стандартты ұстап тұр: ACCON-Prosys 1131 (фирма DeltaLogic), Open DK (фирма infoteam Software GmbH), Multiprog (фирма KW Software), NAiS Control (Matsushita Automation Controls) т.б.

Бақылауыштардың таралуына мысал

Бақылауыштардың түріне қарай келсі бақылауышты қарастырайық CS104 фирма Steinhoff. Бұл жинақталған PC-компьютермен біріккен бақылауышы, кез келген фирманың құрылғысымен бірге жұмыс істейді, форматы PC/104, қатты жұмсақ дискілері бар, PC-карта, флэш-сақтау т.б. Steinhoff фирмасының базалық кешені: процессорлы модуль, өздігінен қосылатын процессор, 4-Мбайт динамикалық ОЕСҚ операционды есте сақтау, интерфейсы клавиатура, тышқан, екі папалелді IDE/FDD, 128-Kбайт флэш-сақтау, уақыт таймері Ethernet. Желі бойынша жойылған жүктемені қамтамасыз ету ОС QNX. Технологиялық бағдарламалау үшін пакет ISaGRAF қолданады. Мұндай архитектура жұмыс істейтін жүйеде жойылған бағдарламаны негіздеу үшін (технологиялық тілде IL, ST, FB, SFC, LD) қолданады.