тиісті дұрыс жауапты теріңіз:
Рефлекторлық доғаның бөлігі (...) түзілген...
7. афферентті – а) арқалық түйіннің сезімтал нейрондарымен
соматикалық
 РМҚМ «СММА»
| САПА ҮЛГІСІ | ||
| Студенттердің өздік жұмысына арналған әдістемелік нұсқаулар | |||
| G-041.07.01.13-2007 | Рев.02 Ревизияға кіріскен күн 01.08.2007орнына: Рев. 01. 01.06.2005 | беттен | |
8. эфферентті – б) жұлынның ассоциативті нейронымен және
соматикалық вегетативтік түйіннің қозғалтқыш нейронымен
9. афферентті в) жұлынның бүйір мүйіз нейрондарымен
вегетативті
10. эфферентті г) жұлынның мотонейронымен
вегетативті
11. ассоциативті д) сезгіш және қозғалтқыш нейрондармен
вегетативті
Қорытынды білім деңгейін бағалауға арналған бақылау сұрақтары:
1. Нейрондардың физиологиялық регенерациясы қандай тип бойынша жүреді және оның мәні неде?
2. Қарапайым рефлекторлық доғаның күрделі рефлекторлы доғадан қандай айырмашылығы бар?
3. Күрделі және қарапайым рефлекторлық доғада қандай буындарды ажыратады?
4. Нейронды теорины өңдеуге қандай ғалымдар үлес қосты?
Қорытынды білім деңгейін бағалауға арналған тапсырмалар:
1. Науқас адамда паралич (сал) аруы пайда болды. Рефлекторлық доғаның қандай құрылымдары зақымдануы мүмкін?
2. Тәжірибеде жануардың жұлынының артқы түбiрi кесiлген. Түбiрдегi тармақтың миелиндi талшықтарында қандай өзгерiстер болады?3.Жұлынды микроскопиялық зерттеу барысында дорсальді баудың нерв талшықтарының дегенерациясы байқалған. Қандай нерв жасушасы зақымдалғанда мұндай өзгерiстi байқауға болады? Дорсальді баулардың нерв талшықтарының бiлiктi цилиндрiн бұл нерв жасушаларының қандай тармақтары түзедi?
| РМҚМ «СММА»
| САПА ҮЛГІСІ | ||
| Студенттердің өздік жұмысына арналған әдістемелік нұсқаулар | |||
| G-041.07.01.13-2007 | Рев.02 Ревизияға кіріскен күн 01.08.2007орнына: Рев. 01. 01.06.2005 | беттен | |
СЕМЕЙ МЕМЛЕКЕТТІК МЕДИЦИНА КАДЕМИЯСЫ
СТУДЕНТТЕРДІҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСЫНА АРНАЛҒАН
ДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАР
Мамандығы: 051301 «Жалпы медицина»
Пән: Гистология – 1
Кафедра/курс: Гистология
Курс: 2
Тақырыбы № 10. Сезу мүшелері мен анализаторларға жалпы сипаттама. Рецепторлы жасушалар және рецепцияның механизмі. Көздің қосымша аппараты. Дәм сезу мүшесі.
ҚҰРАСТЫРҒАН:
БИОЛОГИЯ ҒЫЛЫМДАРЫНЫҢ КАНДИДАТЫ
АССИСТЕНТ________________ МҰСАЙНОВА Ә.К.
СЕМЕЙ – 2008Ж.
| РМҚМ «СММА»
| САПА ҮЛГІСІ | ||
| Студенттердің өздік жұмысына арналған әдістемелік нұсқаулар | |||
| G-041.07.01.13-2007 | Рев.02 Ревизияға кіріскен күн 01.08.2007орнына: Рев. 01. 01.06.2005 | беттен | |
Бекітілді
курс мәжілісінде
Хаттама № ______
«____» ____________ 2008ж.
Курс меңгерушісі м.ғ.к., доцент ______________ Темірбеков Д.А.
| РМҚМ «СММА»
| САПА ҮЛГІСІ | ||
| Студенттердің өздік жұмысына арналған әдістемелік нұсқаулар | |||
| G-041.07.01.13-2007 | Рев.02 Ревизияға кіріскен күн 01.08.2007орнына: Рев. 01. 01.06.2005 | беттен | |
Тақырыбы: Сезу мүшелері мен анализаторларға жалпы сипаттама. Рецепторлы жасушалар және рецепцияның механизмі. Көздің қосымша аппараты. Дәм сезу мүшесі.
2. Мақсаты: белгілі жағдайларға организмдердің бейімделуін қамтамасыз ететін сенсорлы жүйелер – ішкі және сыртқы анализаторлар туралы түсінік қалыптастыру;
рецепция механизмдері мен рецепторлық жасушалардың морфофункционалдық ерекшеліктері бойынша білімді бекіту;
көздің қосымша аппараттарының құрылысын оқып үйрену бойынша білімді қалыптастыру;
дәм сезу мүшелерінің құрылысын оқып білу бойынша білімді бекіту.
3. Тапсырма: 10.1. «Анализаторлар жайлы теориялық көзқараста сезім мүшелерінің жалпы сипаттамасы. Рецепторлық жасушалар және рецепция механизмдері» атты тақырыптарға рефераттар жазу. Реферат көлемі – 5 бет.
Тапсырма 10.1. жеке орындалады.
Тапсырма 10.2. Қабақ құрылысын сурет дәптеріне салу. Хаттама құру – тілдің жапырақ тәрізді бүртіктерінің дәм буылтығының гистологиялық препаратын жазбаша түрде сипаттау және элементтерін көрсете отырып, оның суретін салу.
4. Орындалу үлгісі:
тақырыпша 10.1. реферат дайындау;
тақырыпша 10.2. суреттер салу, хаттама құру- гистологиялық арепараттарды жазбаша сипаттау.
5. Орындау белгісі (тапсырманың орындалуына оқытушының талабы): кесте көрсетілген және басқа әдебиет көздеріне негізделіп А4 форматының қағазында орындалады, шрифт Times New Roman; кегль 14, біржарымдық интервал. Сол жақтан – 30 мм, оң жақтан - 10 мм, жоғары, төмен – 20 мм. Әр тапсырманың көлемі – 1 бет. Пәннің аталуын, студенттің аты – жөнін, мамандығын, топты, әдебиетті (негізгі, қосымша) көрсету қажет.
6. Өткізу мерзімі: №3 аралық бақылаудан 1 жұма бұрын.
7. Бағалау белгісі:
Бағалау баллына әсер ететін жағдайлар:
- тапсырманы өткізу мерзімі;
- сараптаманы өткізу тыңғылықтылығы;
- өзінің ойларының нақты айқындығы және анық жеткізілуі;
- қорытындылар мен ұсыныстардың дәлелденуі;
- тапсырылған көлемнен бет сандарының артуы.
Максималдық 4 балл алу үшін тапсырма толығымен орындалып, бағалау белгісіне сәйкес болуы және уақытында өткізілуі қажет. Егер,
1) СӨЖ белгіленген уақыттан кеш өткізілсе, онда баға 1 баллға кемиді;
2) СӨЖ орындалу талабын есепке алмай жасалса, онда баға 1 баллға кемиді;
3) ресімделу талабы сақталмаса, онда баға 0,5 баллға кемиді.
8. Ұсынылатын әдебиеттер:
Негізгі
Қазақ тілінде:
1. Гистология: Оқу құралы төрт бөлімді/ Ж.О.Аяпова. Алматы: «Кітап» баспасы. – 2005. - 285 б.
2. Гистология, цитология және эмбриология атласы медицина жоғары оқу орындарының студенттеріне арналған. /Р.Б. Абильдинов, Ж.О. Аяпова, Р.И. Юй. – Алматы: «Эффект» баспасы, 2006. – 411 б.
| РМҚМ «СММА»
| САПА ҮЛГІСІ | ||
| Студенттердің өздік жұмысына арналған әдістемелік нұсқаулар | |||
| G-041.07.01.13-2007 | Рев.02 Ревизияға кіріскен күн 01.08.2007орнына: Рев. 01. 01.06.2005 | беттен | |
3. Гистология, цитология және эмбриология атласы: медициналық жоғары оқу орындарының студенттеріне арналған оқу құралы. / П. Қазымбет, М. Рысұлы, Ж.Б. Ахметов. - Астана, 2005. – 400 б.
Қосымша әдебиет:
1. Гистология: Оқу құралы. Ажаев С.А. Төрт бөлімді. Кентау: Еркін и К – ХХI, 2004.
2. Цитология, жалпы эмбриология және гистология негіздері. Рысұлы М., Омаров К. / ҚР БМ Яссауи атындағы халықаралық қазақ-түрік университеті. – Алматы: Ғылым, 1996. – 224 б.
3. Цитология. Нұрышева А., Нұрышев М. Алматы, Карасай, 2006.
4. Гистология және эмбриология негіздері (оқулық). Нұрышев М. – Алматы:Санат, 1998. – 160б.
Орыс тілінде:
Негізгі
1. Гистология, оқулық Афанасьев Ю.И., Кузнецов С.Л., Юрина Н.А. М.: Медицина,-2004.–764 б
2. Атлас по гистологии и эмбриологии. Учебное пособие для студентов мед вузов. /С.Л. Кузнецов, Н.Н. Мушкамбаров, В.Л. Горячкина.–М.: 2005.-400 б.
3. Лабороторные занятия по курсу гистологии, цитологии и эмбриологии, Ю.И. Афанасьев. -М.: «Высшая лига», 2004.–328 б.
4. Гистология, оқулық. Улумбекова Э.Г., Челышев Ю.А. ГЭОТАР-М.: Мед, 2001.
5.Атлас по гистологии и эмбриологии. Алмазов В.Л., Сутулов Л.С.-550б.
6. Гистология, цитология және эмбриология атласы: медициналық жоғарғы оқу орындарының студенттеріне арналған оқу құралы. / П. Қазымбет, М. Рысұлы, Ж.Б. Ахметов. – Астана, 2005. – 400б.
9. Бақылау:
Сұрақтар: 1. Сезім мүшелерінің жалпы сипаттамасы.
2. Рецепция механизмдері және рецепторлы жасушалар.
3. Көздің қосымша аппараты.
4. Дәм сезу мүшесі.
Бастапқы білім деңгейін бағалауға арналған сұрақтар:
1. «Сенсорлы жүйе» ұғымына анықтама беріңіз.
2. Анализаторлардың бөліктерін атаңыз.
3. Көздің қосымша аппаратына қандай элементтер жатады?
4. Дәс сезу бүршігі қайда орналасады?
5. Дәм сезу бүршігінің жасушалық құрамы қандай? Дәм сезу мүшелерінің жасушаларына морфофункционалдық сипаттама беріңіз.
Бастапқы білім деңгейін бағалауға арналған тестілер:
1. Көздің қосымша аппаратына жатады:
1) торлы қабық
2) нұрлы қабық, кірпікшелі дене
3) ақ қабық, көздің қасаң қабығы
4) көздің қасаң қабағы
5) көздің бұлшық еті, қабақ, жас аппараты
2. Жас бездері құрылысы бойынша болады:
1) күрделі түтікшелі
2) қарапайым түтікті
3) күрделі альвеолярлы
4) күрделі альвеолярлы түтікті
| РМҚМ «СММА»
| САПА ҮЛГІСІ | ||
| Студенттердің өздік жұмысына арналған әдістемелік нұсқаулар | |||
| G-041.07.01.13-2007 | Рев.02 Ревизияға кіріскен күн 01.08.2007орнына: Рев. 01. 01.06.2005 | беттен | |
5) қарапайым альвеолярлы
3. Жас бездері секретінің құрамына кіреді:
Код бойынша дұрыс жауапты таңдаңыз: 1-АБВ, 2 – АВ, 3 – БГ, 4 – Г, 5 – АБВГ
А. натрий хлориды
Б. альбумин
В. шырыш
Г. лизоцим
4. Жас аппараты құрамна кіреді:
Код бойынша дұрыс жауапты таңдаңыз: 1-АБВ, 2 – АВ, 3 – БГ, 4 – Г, 5 – АБВГ
А. жас бездері
Б. жас қапшығығы
В. жас – мұрын өзегі
Г. қабақ
5. Дәм сезу бүршігі бар құрылымды атаңыз:
А. тіл
Б. ерін
В. өңеш
Г. жұтқыншақ
6. Дәм сезу бүршігі түзілген:
Код бойынша дұрыс жауапты таңдаңыз: 1-АБВ, 2 – АВ, 3 – БГ, 4 – Г, 5 – АБВГ
А. базальді жасушалардан
Б. сенсорлы эпителиоциттерден
В. қолдаушы эпителиоциттерден
Г. нейросенсорлы жасушалардан
7. Дәм сезу бүршігіне тән:
А. эпителиалды пластың қабатына олрналасқан
Б. нейромедиатор – серотанин
В. рецепторлы белоктар микробүрлер мембранасына орналасқан
Г. жасушалар жаңарады
8. Тілдің артқы бетіндегі дәм сезу бүршігінде қандай рецепторлы белок табылған?
1) тәтті сезуші
2) қышқыл сезуші
3) ашщы сезуші
4) ашты сезуші
5) тәтті және ашты сезуші
9. Дәм сезу бүртігінің элементтері регенерациясына қандай жасушалар қатысады:
1) сенсорлы
2) қолдаушы
3) сенсорлы және қолдаушы
4) базальді
5) сенсорлы және базальді
10. Тілдің алдыңғы бетіндегі дәм сезу бүршігінде қандай рецепторлы белок табылған?
1) тәтті сезуші
2) қышқыл сезуші
3) ашщы сезуші
4) ашты сезуші
5) тәтті және ашты сезуші
Қорытынды білім деңгейін бағалауға арналған бақылау сұрақтары:
1. Сезу мүшелері қандай қызмет атқарады?
| РМҚМ «СММА»
| САПА ҮЛГІСІ | ||
| Студенттердің өздік жұмысына арналған әдістемелік нұсқаулар | |||
| G-041.07.01.13-2007 | Рев.02 Ревизияға кіріскен күн 01.08.2007орнына: Рев. 01. 01.06.2005 | беттен | |
2. Фотоқабылдаушы механизмі мен дыбыс рецепцияларын түсіндіріңіз.
3. Жас бездері құрылысы бойынша қандай болады?
4. Дәм сезу бүршігінің көбі қайда орналақан?
5. Дәм сезу бүршігінің даму көзі.
6. Дәм сезу бүртігінің регенерациясы қалай жүреді?
Қорытынды білім деңгейін бағалауға арналған тапсырмалар:
1. Тілдің артқы және бүйірінде орналасқан дәм сезу бүршіктері зақымданғанда тағамның қандай ингредиенттерінің қабылдануы бұзылуы мүмкін?
2. Асқазан – ішек жолдары жұмысы бұзылғандағы белгілердің бірі – тілдің ақ жұқа қабаты. Бұл кезде дәм сезу бұзылатынын қалай түсіндіруге болады?
3. Адамда тілдің түбінде дәм сезу бүршігі бұзылған. Қандай дәмді сезу бұзылады?
4. Адамда тілдің ұшында дәм сезу бүршігі бұзылған. Қандай дәмді сезу бұзылады?
