Тілші: — Ең алғаш әке болған күнгі көңіл-күйіңізді, сезіміңізді әңгімелеп берсеңіз.

Ә.Н: — Айтайын. Ол кезде мен Семей облыстық "Екпінді" газетінде уақытша қызмет істеп жүргенмін. Шар, Жарма, Көкпекті, Ақсуат аудандары бойынша меншікті тілші болатынмын. Үйіміз Шар ауданының орталығы Шар стансасында еді. Халима екіқабат болатын. Айы-күні жақындап қалған болса керек. Бірақ, біз оны білмейміз. Жас кезіміз ғой.

Сол кезде редакция шұғыл тапсырма беріп, мен алыстағы Ақсуат ауданына жүріп кеттім. Қаперімде түк жоқ. Әйелім күле сөйлеп, мені вокзалға шығарып салды. Пойызбен Жаңғызтөбе стансасына жетіп, одан әрі кездескен көлікке септесіп, Ақсуатқа жетпекшімін.

— Сен сәбиіміздің кім болуын қалайсың? — деп әйелім перронда тұрып сұрады.

— Ұл болғанын ба, қыз болғанын ба?

— Бәрібір, — дедім мен. — Өзің ше?

— Өзім ұл болса екен деймін.

— Неге?

— Сенің әкең де, ағаң да соғыста опат болды. Бір атадан жалғызсың. Сәбиіміз ұл болып, ұрпақтарың жалғасса деймін ғой.

— Айналайын, ақылдым. Бұйырғаны болар, — деп мен жарымды құшақтап бетінен сүйдім.

Редакция тапсырмасын орындап, жол азабын тартып, әрең дегенде қайтадан Шарға жеттім. Келсем, келіншегім босанып қалыпты. Босанғанда өлім аузынан қайтыпты. Оның бәрін артынан білдім.

Ол 1948 жылдың көктемі еді. Аудан басшылары колхоздан бақша салатын жер алған. Бізге де үш сотық жер тиген. Соған картоп отырғызуға жолдастарымыздың әйелдерімен бірге Халима да барады. Жыртылған жерге картоп отырғызып жүргенде толғақ басталады. Әйелдер оны он бес шақырым жердегі Шар стансасына қалай жеткіземіз деп сасады. Сирек жүретін машиналардың жолын тосады. Бір машина тоқтамай кетеді. Екінші машина көрінгенде он бес әйел қол ұстасып, машинаның жолында: "Осылай да осылай, мына екіқабат әйелді стансаға жеткізбесең, қазір машинаңның күл-талқанын шығарамыз" деп, күрек, тесе, ломдарын кезеп тұрып алған екен. Шофер амалсыздан екі жолдасымен екіқабат әйелді машинаға отырғызып, үйге жеткізеді. Үйге кіре бергенде шар етіп сәби жерге түседі.

Әйелдер дер кезінде жеткіздік-ау деп қуанып кетеді. Бірақ, баланың жолдасы түспейді. Түн ортасы болады. Халиманы аудандық ауруханаға жеткізу керек дейді бірі. Оған көлік керек. Түн ішінде кім көлігін бере қояды. Ақыры біреудің өгіз арбасын жалдап, таң ата әйелдер Халиманы ауруханаға жеткізеді. Дәрігерлер аман-есен баланың жолдасын түсіреді.

Міне, осы хабарды естігенде менің жаным түршікті. Әйелім босанғалы отырғанда жолаушы кеткеніме қиналдым. Білмегендік, әрине. Әйелімнің қашан босанатынын мен де білгенім жоқ, ол да болжай алмаған.

Әйелім ауруханада екі күн жатып, бөпесін алып үйге келген екен. Төсекте бөпесін қасына алып жантайып, жатыр. Менің кіріп келгенімді көріп күліп сала берді. Мен оның жүзінен бұрын көрмеген ерекше бір жылылықты аңғардым. Тостағандай көздері шүңірейіп жүдеп қалса да, екі езуінен нұр шашырап жатқандай әсер етті. Шүңірек көзің түбінен әлдебір өзгеше бақыттың ұшқындары жарқылдайды. Ол аналық бақыттың асқақ ұшқыны екен ғой.

Бұрын қызымыз болса атын Жанна деп қоямыз деуші едік. Бұл француздың қаһарман қызы "Жанна Д. Арк" аты, кітапты көп оқыған Халиманың жадында жүреді екен.

— Қыз болса, мен осылай деп қоямын. Ал, ұл болса оның атын сен қой, — дейтін маған.

— Жарайды, мен ойланайын, — деуші едім. Осы жолы Ақсуат сапарынан қайтқанша ойлап, лайықты атты әлі таппағанмын.

Мен есіктен кіріп келгенде ол орнынан ептеп тұрып:

— Міне, Жаннан! — деп кішкене сәбиді қолыма ұстатты.

Беті бір-ақ уыс болып, кішкентай сәби пыс-пыс етеді. Көзін тарс жұмып алған. Оны қолыммен ептеп ұстап, титімдей маңдайынан иіскеп қалғанымда бір тәтті иіс бұрқ етіп мұрныма келді. "Сәби иісі осы екен ғой!" деп ойлауым-ақ мұң екен, өнебойым шымырлап, көңілім иіп қоя берді.

Баламыздың туғанына жеті күн толғаннан кейін оған Жанна деген атын жаздырып, туу туралы куәлік алайық деп аудандық ЗАГС-ке бардық.

— Бізге метрика керек! — деп мақтанышпен сәбиімізді әлпештей жоғары көтеріп қоямын. Есіктің кішкентай тесігінің ар жағында отырған әйел бірдеңе деп бізге қарай қолын созады. Көкірегімді кернеген қуаныш құлағымды тарс бітеп тастағандай, әйел сөзін ести алмаймын. Баланың аты кім деп сұраған екен деп:

— Жанна, аты Жанна! — деп айқайлаймын арғы жаққа. Халима күліп мені иығымнан тартады.

— Атын сұрап тұрған жоқ, неке куәліктеріңді көрсет деп тұр, – дейді.

Біз бірімізге-біріміз қараймыз. Ол не нәрсе деп бірімізден біріміз көзімізбен сұраймыз.

— Ол не нәрсе? — деймін әйелге.

— Неке куәлігі дегеннің не екенін білмейсіздер ме?

— Жоқ. Бізге ешкім берген жоқ.

— Ендеше біз сіздерге алдымен неке куәлігін толтырайық, метриканы содан кейін береміз, — деді әйел.

— Сөйтіңізші, тілеуіңізді берейін. Аты Жанна, — деймін әйел сәбиіміздің атын ұмытып қалмасын деп.

Сөйтіп біз өзіміздің неке куәлігіміз бен Жаннаның метрикасын қатар алғанбыз. Біз бір-бірімізге қалай қосылуды армандап жүріп, қосылған адамдарда неке куәлігі болатынын білмеппіз ғой. Қосылдық — бітті, енді біздің құшағымызды кім айырады деп шаттанып жүре беріппіз, Жаннамыз жарық дүниеге келгенде ғана куәлік қажет екенін біліппіз.

"Көзімді ашып көргенім, аузымды ашып сүйгенім" дейтін ұрпағымыз, анасының өзегін жарып шығып, әкесінің кеудесін қуанышқа толтырған асыл сәбиміз қырық-ақ күн өмір сүрді. Туғанына отыз жеті күн толғанда қызымыз қатты ауырып, шырқырап шықты. Үш күн бойы жақ жаппастан шырқырады да, үзіліп, үнсіз қалды. Оны апарып Шар стансасының оңтүстік-шығысындағы зират ішіндегі төрт құлақты ақ бейіттің қасына кішкене қабір қазып жайғастырдық. Халима үн шығармай егіліп жылады. Менің қолқа-жүрегім кішкентай қабірдің ішіндегі Жаннамен қоса көмілгендей болып, кеудем қаңырап бос қалды.

Содан бір ай кейін Халима екеуміз Алматыға аттандық. Мен университетке жазғы емтихан тапсырып, оқуымды жалғастырмақпын. Халима ЖенПИ-ге оқуға түспек.

Пойыз Шар стансаның вокзалынан шыққаннан кейін Халима екеуміз вагонның күншығыс жақ терезесіне жабыстық. Алдымен зираттың шеті, одан кейін төрт құлағы серейген, ақ бейіт көрінді. Оның қасындағы кішкентай қабір көзге әрең-әрең ілінгендей болды. Халиманың көзінен жас моншақ-моншақ болып төгіліп тұрды. Мен "Хош, жаным Жанна!" деп терезенің қалың шынысына басымды соқтым.

Пойыз доңғалақтары рельс қосындыларына сарт-сұрт соғылып, бесікте жатқан баланы тербеткен тәрізденіп, бізді әлдилей шайқап, Алматыға қарай тартты. "Бесік" теңеуінің ассоциациясынан Жаннаның жан тапсырардағы шырылы менің құлағыма келді.

Мінеки, менің алғаш әке болғанда көңіл-күйім, сезімім осындай, шырағым.

Іргесінде тұла бойы тұңғышымыздың томпайған титімдей қабірі қалған төрт құлақты ақ бейіт күні бүгінге дейін көз алдыма елестейді.