Yel: 1888 äblinon Vpe glori äkün benoseka okik. Istäänükon oki in voled kulivik lölik, inüdranon ini Yapän e Tsyinän, igo ini Frikop zänik. El Kniele‛ ätäxetom slopanefi ona mö balions bal e lafik jüesa balions tel. In Vpagaseds anik num slopanas pänunädon mö balions tel jüesa balions kil. Sukoyös oke ito numi verätik slopanas ettimik bai nun tefik ela Lott‛ (posä no plu islopom Vpi) u bai nunod tefik ela Academia pro Interlingua‛, kels klüliko no gönons Vpi: nunons dö slopanef Vpa mö balion bal (leigodovös kapiti XI). Alo äkanoy bo cedön Vpi püki labü fütür sefik.
I volf klubas e literata äblöfons benoseki gretik Vpa. Tefü klubs mödik uts, kels ädavedons ün yel: 1888, kanobs klüliko mänitön is te klubis veütikün. Ädaedons in tops sökik: Bern‛, San Francisco, Málaga, Méjico, Banbury, Buxton, Göttingen, Fürth, Amberg, Eichstätt, Rothenburg, Remis, Charlottenburg, Basel, Upsala, Firenze, Hof, Zittau, Udine, Venezia, Salzburg, Würzburg, Kassel, Graz, Melbourne, Linz, Fulda, Hannover, Königsberg, Bayreuth, Milano, Plainfield, Walla Walla‛ e Aguas Calientes‛.
Finü yel: 1888 Vpaklubs 257 ädabinons. Pö leod onas bai läns lised sökik ädavedon: in Deutän Vpaklubs 107 äbinons (Badän mö 4, Vürtän mö 10, Bayän mö 47, e Deutän retik mö klubs: 46). Lösterän-Macarän älabon klubis: 21, Litaliyän klubis: 23, Spanyän e Portugän klubis: 9 Fransän klubis: 5, Jveizän klubis: 17, Belgän klubis: 3, Nedän klubis: 19, Linglän klubis: 4 Danän klubis: 9, Svedän e Norgän klubis: 15, Rusän klubis: 3, Lamerikän klubis: 13, Brasilän klubis: 2 Mexikän, Largäntän, Cilän, Kanadän, Tsyinän e Stralop älabons klubi a bali. Dub mödikumam Vpaklubas ün yel: 1888 länafeds ädavedons i in Lösterän, in Jveizän ed in Fransän.
Ettimo stad Vpa äbinon pato gönik in Deutän, Jveizän, Litaliyän ed in Fransän; täno Spanyän, Lösterän e läns nolüdik Yuropa äsökons onis.
Tidodems Vpik päjenükons ün yel: 1888 in tops: 1485. Is nuns anik tefü lärnölans sökons: in Comegliana‛ mö 1000, in Wien‛ (in tidodems leigüpik: 4) mö 2000 in Darmstadt‛ ed in Nürnberg‛ mö a 2000, in Bern‛ ed in Alexandria‛ mö lärnölans: 150 tefädo: 110. In tops mödik tidodems at päjenükons in juls e gümnads, (pato in Spanyän e Litaliyän) ed in juls privatik as tidajäfüds nomik. Spikäds notidik e mäniots Vpa in gaseds Yuropik e Meropiks äjenons mö tumats mödik.
|
|
|
Vö! ün ettim äkanoy niludön, das Vpamuf, kel ädavedükon äsvo vefi lanäla, suno üdageton levikodi lonädik oka. Zän Vpamufa äbinädon mö profäsorans e dokans za: 600 gümnadas e niveras, mö tidans e klerans plu: 1000 mö pösods vemo benorepütiks mödiks se jäfüds teda, dustoda, lekana e bolita e mö pösods noubik mödik se läns kulivik valik. Nu Vpamuf valöpo päträiton fefiko as jenöf veütik.
Benosek vemik Vpa äjonon oki i dub mödikumam süpädik Vpagasedas. Bü gaseds votik valik mutobs is mäniotön gasedi Zi vol lölik‛, (redakan dokan Lederer‛) kel äpubon in Berlin‛ as Vpagased veütik gretik labü redak gudikün ünü yels Vpamufa balid. Ün yel: 1888 plä on nog Vpagaseds veütik votik: 6 ädavedons: el Vpan nolik e nepaletik‛, (redakan dokan Weiss‛) in München‛ el Volaspodel‛ in Litaliyän, el Vpaflen jveizik‛ in Jveizän, el Vpabled tälik‛ in Litaliyän el Nunel valemik‛ in Linglän, ed el Vpabled cinänik‛ in Tsyinän. Vpagaseds sökik: 5 no ädegetons veüti patik, bi no äpubons dü tim lunik: el Bevünetiks nuns konfidik‛ in Svedän, el Musam‛ in Deutän el The Vp Herald‛ in Tsyinän, el Vpel nedänik‛ in Nedän ed el The Vp. Journal‛ in Linglän. Gaseds u periodagaseds sökiks äninädons näibledis u dilädis Vpikis; päleodükons bai veüt okas: el, L‛arte stenografica‛ ed el La Sicilia stenografica‛, (bofiks in Litaliyän) el Yomi Uri Jimbun‛ in Yapän, el The Amoy Gazette‛ in Tsyinän el Schweizer Verkehrszeitung‛ in Jveizän, el The Voice‛ in Lamerikän el L‛étincelle électrique‛ in Fransän, el The English Mechanic‛, el Il Giovedi‛ ed el Phonographie Magazine‛. Zuo nunods mödik Vpaklubas gretik äpubons nenomädiko.
Tidabuks u buks gramatik pälautons fa els: van Aalst‛ (3), Amoretti‛, Beale‛ (2), Belé, Bertolini‛ (2), Braakman‛ (2), Brandowski, Brügel, Colling, Deller, Devidé, Enna, Eseriche, Fieweger, Foulques, Gebaur (2), Giani, Gil, Gortner, Hain Hansen, Harrison, Hein, von der Heyden‛, e Hoffmann‛. Mäniot nemas retik no kanon fovön is, bi in tef at penäds plu: 100 äpubons.
Propagidapenäds pälautons fa els: Bauer, Braun, Crovato, Ellis, Furlani, Gutensohn, Hain, Jasiewicz, Knuth Krüger, Licherdopol, Masoero, Schefer, Scheyrer, Schmutz, Ukoy, Iparraguirre, Sortario‛ e fa el Lesed bevünetik Vpa‛. (I lised at no binon lölöfik.)
Vödabuks gretik pälautons fa Actis‛ (Litaliyänapükik), fa van der Heyden-Sasasaki‛ (Yapänapükik) fa Linderfeld‛ (Linglänapükik), fa Pflaumer‛ (Deutänapükik), fa Poletti‛ (Tsyinänapükik), fa Ye yü lin‛ (Tsyinänapükik) fa Walther‛ (Deutänapükik) e fa Schleyer‛ (Deutänapükik).
|
|
|
Ün yel: 1888 penäds sökik labü ninäd muadik u tidodik äpubons: Tävaventürs‛ hiela Karl May‛ fa Baumann‛, el Divina comedia‛, hiela Dante‛ in Vp., el Fiedafonad‛ fa Feretti‛, el Natamilags tel‛ fa Gebaur‛, el Cögs nepölik‛ fa Pfundeis‛, el Dö bükav‛ fa Guigues‛ el Vomagledom‛ fa Gunert‛, el Koneds e konils‛ fa Hansen‛, el Konlet konedas‛ fa Hansen‛ el Kaen güma‛ fa Herbst‛, el Literat Vpik‛ fa Iparraguirre‛, el Plekabukil‛ fa Koglgruber‛ el Märs popa Deutik‛ fa Lederer‛, el Demag kapabomas‛ fa dokan Miess‛ el Nök Phönix‛ fa Pallier‛, el Kriton de Plato‛ fa Pozder‛, el Kanitabuk Vpik‛ fa Ruffert‛, el Böf pölamas‛ fa von Rylksi‛, el Pened balid gospelela‛ fa Schleyer‛, el Festonam fitas‛ fa Winkler‛ el El gleböb‛ fa Priazi‛, el Lied‛ (jiela Carmen Sylvia‛) fa Lederer‛, el In välasälun‛ fa Schwarz‛, el Ven ta‛ fa Poletti‛, el Vinamaf gletik‛ fa Pozder‛, el Un oncle au Vp.‛ fa Denizot‛, el Jigam viena‛ fa Devidé‛ el Nef as nök‛ (hiela Lessing‛) fa Fieweger‛, el Kaled Vpa.‛ fa Kniele‛, el Lekaled Vpa‛ fa Spielmann‛ el Bericht über die Vp.-Ausstellung‛ fa Vpaklub in Leipzig‛, el Yelanunod‛ fa Vpaklub kademik in München‛ el Tidabuk stenografa‛ fa de Isola‛, el Yelabuk pedipedelas‛ fa Kerckhoffs‛, el Libro de imagini‛ fa Villani‛ el Le fortunate disgracio‛ fa Foulques‛, el Agenda spécial des Vpistes‛ fa Chéré, el Tedaspod Vpik‛ fa Liedbeck‛.
Literaliseds Vpik päpübons fa fiams bukatedik sökik: els Jäger‛ in Frankfurt‛, Sigismond‛ in Berlin‛ Hasselbrink‛ in St. Gallen‛, Caspar‛ in Milwaukee‛, Löw‛ in Wien‛ e fa fiam Lindauer‛ in München‛.
Noateds Vpik pro kanit u danüd pänoatädons fa els: Champ-Rigot‛, Enna‛ e Komzak‛. I lisedil at no binon lölöfik kodü def nunas tefik pö noateds anik.
Tefü Vp.l yel 1888 äbinon vemo jenotaliegik. Dilo jenots äbinon gudiks, samo fün ela Internationale Weltsprache-Mission‛ (Lesed bevünetik Vpa). Fed at ekeyufon vemo pro stäänikam e proged Vpa.
Jenots votik anik ye ädämükons vemo Vpi. Ün yel: 1888 sevabo krisid balid Vpa äjenon in Bayän, eboi n län et labü benosek gretikün Vpamufa. Jenavans nemödik ut, kels üjüfons latikumo ko jenotem Vpa, eninükons krisidi at ya ini konflit elas Schleyer‛ e Kerckhoffs‛. Atos no äbinon verätik. Nebenikam Vpa in Bayän ädevedon te dub feits vü Vpaklubs in München‛ ed in Nürnberg‛. Feits at äkodons, das limans klubas bofik dilo älüvons klubis at, u das äfünons klubis nulik. Pötü daväl cifa Vpik pro Bayän imoboy profäsorani Schnepper‛ pro cal at. Ven slopans ela Schnepper‛ e taans moba at äreafons ini teläl, dinäds miik löpo pemäniotöls päninükons ini disput. Dub atos feitapenäds ela Gutensohn‛, ela Kniele‛, ela Löw‛ ed ela Klub kademik‛ in München‛ ädavedons. Fino klub nulik in Nürnberg‛, kel idavedon pos teil de Vpaklub usik, älüvon Vpamufi ed äslopon cifamü el Einstein‛ eli Esperanto‛, ün ettim nog smaliki. (Leigodoyös penädi ela Lott‛, tiädü: Ist Vp. die beste Lösung?‛ --, Vp. binon-li as disin gudikün?‛ e gespiki ela Kniele‛ in penäd oka, tiädü: Herr Einstein und La lingua internacia‛.)
|
|
|
Mödiks Vpaklubas: 47 in Bayän äfinükons dabinin okas kodü feits e säspetikams ats; klubs: 16, kels äfomons länafedi Bayänik, älaibinons ye ze gudiko dü yels krisida at jüesa yel: 1892.
Ün yel: 1888 tatak gretik taanas Vpa u taanas yufapüka alik äprimon. Penäds sökik: 11 tatakapenadas valodo: 12 pälautons in Deutän: el Offenes Sendschreiben‛ (Sirkülapenäd notidik) fa Steiner‛ el Die reaktionär Tendenz‛ fa Hamel‛, el Das Phantom der Weltsprache‛ fa dokan E. Müller‛ el Vp. und deutsche Professoren‛ fa Römer‛, el Darf Vp. die Weltsprache werden?‛ el el Kosmos‛ (bofiks fa Moser‛ el Über Weltsprache und Vp.‛ fa Stempfl‛, el Der Weltsprache-Schwindel‛ fa Feyerabend‛ el Sprache ohne Worte‛ fa Kleinpaul‛ e penäds votik: 2. Lautans at ud äpropagidoms nen plän pükavik alik eli Pasilingua‛, eli Myrana‛, eli Kosmos‛ ud ätatakoms biedäliko yufapüki mekavik alik. Fe pükinolan sevädik Schuchardt‛ in Graz‛ ätablöfädom tatakis at me penäds süperik kil; teläl ye äsvo pisovon in Deutän, ed äneleton dü degyels anik lanäli e vilöfi büätikis pro disin yufapükik alik.
In läns votik mödik Vp. ai og ädageton benosekis. Us u no äsevoy bosi dö feits elas Schleyer‛ e Kerckhoffs‛, ud üfo äsevoy feiti manas bofik, no äkudoy vemo tefü on ed äpropagidoy laidäliko e ko benosek laidiko Vpi. I finü yel: 1888 Vpans äspetons nog konfidiko vikodi fütürik püka okas.
Buk jenavik ela Kniele‛ äfinükon nunodi oka tü fin yela: 1888 e jenavabuk votik nonik kanon yufön obi dese prim yela: 1889. Ab leigod rezipik Vpagasedas ettimik, kels ninädons nunis vemo kuratikis ä prolidiks dö jen fovik in Vpamuf, mögükons fövoti kuratik Vpajenotema.
Nebenikam Vpa in Deutän, kel iprimon ün yel: 1888, us älaidulon. Plä els Einstein‛ e Lott‛ nu i el Lenze‛, balan Vpanas balid, ilüvom Vpi, ed äpropagidom in periodagased oka in el Interpetor‛, disini nulik, fa om it pijaföli. Yufapüks nulik votik stabü Vp, samo el Bopal‛ ed el Spelin‛ ipubons ed äkodons kofudi e säkurodükami in keds slopanas Deutänik. Propagid Vpa äläsikon vemo, e milats mödik slopanas nulik älüvons Vpamufi klubs mödik äfinükons dabini okas.
Benoseks Vpa in läns votik no äkanons plaädön peri somik slopanas in Deutän. Kod nebenikama balid iprimon dub teläl Vpanas in Bayän teläl at ye no nog älabon yumedi vemik ko feits tefü kadäm. Kanoy bo täxetön, das ya dub nebenikam at Vp iperon fildili bal slopanefa oka.
|
|
|
Ropobs nu nunodi at, kel voiko tefü tim oka duton lü fin yela: 1889. Ven vilobs suimön jeni fovik, mutobs balido jäfön ko klubs. Ün yel: 1889 Vpaklubs nulik: 40 päfünons, sevabo in els, Arnstadt, Bergen, Boston, Bayreuth, Barup, Breda, Chelsea, Dülmen, Ehingen, Eisenach, Erlangen, Hard, Klippinge, Kulmbach, Lauda, Lauingen, Linz-Urfahr, London, Miesbach, Passau, Pinerola, Rödby, Rohr, Röskilde, San Francisco, San Louis, Seifhennersdorf Solothurn, Stuttgart, Thoreby, Treviso, Thurnaux, Trapani, Urach, Vaalse, Valtellina‛ ed in Wien (3).
Länafed balik bal päfünon ün yel: 1889, el Reichsverband der deutschen Volapükans‛, (Netafed Vpanas Deutänik). Mäniot teik füna at no saidon, bi jenots bü e pö fün at jonons boes kuratiko stadi kofuda. Kel idavedon ün yel: 1888 in Bayän, e kel usao istäänükon oki in Vpamuf valodik Deutäna. In kapit at dinäds tefü el Reichsverband‛ pomäniotons kludo nog mö naeds tel.
Ün yel: 1889 Vpagaseds nulik sökik ädavedons, kels peleodükons bai veüt okas: el Timapenäd Vpik‛ in Danän, el Nunal‛ in Litaliyän, el Nogan Vpik‛ in Belgän, el Volapük‛ in Lamerikän el Internationale Correspondenz‛ in Deutän (as Vpagased yudik balik bal, kel äsevädikon) el Volabled‛ in Litaliyän, el Vpabled Däna‛ in Danän, e Vpagaseds tel sökiks, kels äpubons te dü brefüp: el Vpabled Lienzik‛ in Lösterän ed el Volapük‛ in Danän. Näibleds Vpik äpubons in el Flensburger Nachrichten‛ (tiädü Nuns Vpik‛), in el Hamburger Corespondent‛ (tiädü Spodel Vpik‛), in el De Maasbode‛ (tiädü Volapük‛) ed in el The Altruist‛ (tiädü Vpabled de San Louis‛). Vpadilädis älabons: el Nieuws van den Dag‛ (tiädü Volapük‛), el El Instructor‛ in Mexikän ed el The Office‛ in Linglän.
Ün yel: 1889 Vp ai nog ädalabon gasedis lönik: 23 e näibledis za: 12 in gaseds ud in periodagaseds votiks. In Deutän Vpagaseds benorepütik: 7 e näibleds: 4 äpubons. Leigodü Vp ai nog yufapüks votik älabons slopanefi vemo püliki.
Ab läsikam vemik Vpapropagida äjonon oki ya kleiliko pö penäds tefik ün yel: 1889. Lised brefik ninädon penädis fa els: Adriaanse, Belli, Elk, Arce Bodega, Lederer Ugarto Vpaklub in ‛Wien‛ e fa el Internationale Weltsprache-Mission‛. Vödabuks gretik pälautons fa: Aaen‛ (Danänapükik), fa Tommasi‛ (Litaliyänapükik) e fa Wood‛ (Linglänapükik). Penäds gramatik u tidabuks pälautons fa els: Bassi, Bertolini, Blanc, Brokenshire, Culik, Forti, Guerra, Hansen Korwina, Krause, Plocek, Säterstrand, Schleyer (3), Tommasi, Völker‛ e Weissell‛.
Ün yel: 1889 Vp. pätatakon vemo in penäds sokik: el Drei Weltsprache-Systeme‛ (pro el Pasilingua‛) fa Steiner‛ el Weltsprachliche Zeit- und Streitfragen‛ (pro el Esperanto‛) fa Einstein‛, ed in el Spelin‛ (pro el Spelin‛) fa Strauss‛. Penäd labü krüts valemik pälauton fa Pietzker‛. Fino penäd fa profäsoran Winkler‛ äpubon tiädü Opstellen over de Wereldtaal‛ kel äninädon mobis tefü gudükumam vödabuka Vpik. Jelodapenäds tefik pälautons fa sanan Kniele‛ (el Kongef bevünetik‛), e fa dokan Müller‛ (el Erklärungen eines alten Vpans‛), (Stets Vpana bäldädik). El Feretti‛ ätradutom penädis fol se Vp. ini Litaliyänapük, (els La comedia‛, Dona Sol‛, Il Masso‛, ed el Il Dolore‛). Yelanunods, yelabuks u kaleds Vpiks päpübons fa Vpafed Litaliyänik, fa Länafed Bayänik fa Vpafed Belgänik, fa el Vpaklub kademik in München‛, fa el Kerckhoffs‛ e fa el Spielmann‛. Lised Vpaklubas, lised Vpanas e lised dajonäda Vpik pälautons fa els Lederer‛, Rosenberger‛ e Leiner‛.
Lised penädas muadik e tidodikas äbinon dönu vemo gretik. Äninädon penädis sökik: el Svanavilgin‛ fa Scheyrer‛, el Declaration of Independence‛ fa Huebsch‛, el Läkel de Kolmar‛ fa Baron‛, el Eine Probe auf die Leistungsfähigkeit des Vp.‛ fa Börger‛, el Liko leson Filedor päkdiom fa Devidé‛, el Fatas tid‛ (se talmud) fa Elk‛, el Plekabukil‛ fa Gireme‛, el Pükeds de Salomon‛ fa Huebsch‛,el Kaled Vpik‛ ed el Das erste Jahrzehnt des Vp.‛ (bofiks fa Kniele‛) el Konils tum‛ fa Koglgruber‛, el Lofüdänatäv‛, (lebuk vemo nitedik) fa dokan Lederer‛, el Flolemils‛, (poedots) fa tatakonsälal, Madarassy‛, e Roland vutafulik‛ fa Neymon de Neyfeldt‛ el Tacitus dö seit‛ fa Pflaumer‛, el Fabs in Vp. ed in püks zül‛ fa Rasch‛, en Munadaeg‛ fa Rosenberger‛ el Bibikos‛ fa Schleyer‛, el Da vol‛ fa Schwarz‛, el Konils Vpik‛ fa Urquijo‛ ed el Vp. e medinav‛ fa profäsoran Winkler‛.
|
|
|
Tefü Vpajenotem yel: 1889 äbinon vemo veütik. Nebaläl rezipik elas Schleyer‛ e Kerckhoffs‛ pänotükom primo te in el Vpabled zenodik‛ ela Schleyer‛ ed in Vpagaseds votik anik. Palets bofik in Vpamuf ädavälons nu te limanis somik ini Vpakadäm, kels äslopons paleti tefik. Ven fino el Kerckhoffs‛ äpreparom Vpakongredi kilid, kel ösötom pojenükön in zif Paris‛ mans bofik äreafoms ini neflenam notik. El Schleyer‛ ästetom nelonöfiki kongredi fütürik at sa sludis usik. Täno älevüdom kadämanis paleta lönik oma pro kobikam in el Allmendingen‛ tü 1889, mayul 12id. Kobikam at äzepon te dili pülik votükamas ut, kels piflagons fa slopans ela Kerckhoffs‛ e kels ya pigebädons in penäds ela Kerckhoffs‛, ela Pflaumer‛, ela Walther‛ ed in gased Le Volapük‛.
Kongred kilid Vpa kludo päjenükon ta vil ela Schleyer‛ tü 1889, gustul 19id jüesa 21id in Paris‛. Leigoäs pötü kongred telid in München‛, i in Paris‛ Vp. dönu pägebädon as kosädapük kongreda. Ta spet valemik Vpanas kongred at no äsludon votükamis staböfik sunädik. Dub atos hiel Sprague‛: liman Lamerikänik kongreda äplöpom nogna, ad neletön neflenami cifas bofik Vpamufa, tefädo ad zögädön oni.
Flag ad jenükön votastidis nu ye itonon, e dil gretik slopanefa äspeton nemu votükami no püliki (samo: moükami fomas ömik se püks germik, pato pö vödidefomams, e moükami dinas sümik votik. Negöniko el Kerckhoffs‛ ämutom jäfön kom obs e sluds mödiks kadämanas e dun at äflagon timi mödik. Palet ela Schleyer‛ valiko no ädemon duni e sludis kadäma, ed äpropagidon laidäliko Vpi rigik. kodü spet votastidas propagid at ye aiplu äläsikon. Dub atos Vp. pädämükon vemo i in läns no-Deutäniks.
Mal stada miik Vpamufa ettimik in Deutän palofon dub jenots bü e pö fün ela Netafed Vpik‛ in Deutän. Ya ün yel: 1888 grups flunilabik in Deutän, cifamü dokan Thiessen‛ ijäfons leziliko pro fün feda at. Kodü feits tefü profäsoran Schnepper‛ (as cif Vpik pro Bayän) el Schleyer‛ äslopom paleti taanas ela Schnepper‛ e dub atos fün netafeda Deutänik ai dönu päzögon. Fino fün at ga päjenükon in Leipzig‛ ün: 1889, dekul 29id. Ün tim at nog Vpaklubs: 79 ädabinons in Deutän; ün tim balid ye Vpaklubs te: 17 äbalons okis in el Netafed‛. Nunod dö fün feda at no pänotükon in el Vpabled zenodik‛ ela Schleyer‛ bi profäsoran Schnepper‛ pidavälom ini cifef ela Netafed Vpik‛.
Dub jenots at kanoy kludön, das ettimo ya Vp. iperon dili gretik slopanefa oka e das pato luslopans ti valiks ya dönu ilüvons Vpamufi finü yel: 1889.
Yel: 1890 äblinon Vpamufe fovo nebenikami vemik, kel jonon oki in lised klubas nulik, ed in literataliseds yela at. Vpaklubs te: 15 päfünons in els: Amsterdam, Boonsboro, Brussel, Gent, Heidelberg, Heilbronn, Hildesheim, Reichenhall Reutlingen, Roma, St. Blasien, Steyr, Stuttgart, Tilburg‛ ed in Trattenbach‛. Zu nog el Länafed Vpik pro Lamerikän nolüdik‛ ed el Länafed Vpik Nedäna‛ päfünons.
Propagidapenäds pälautons fa els Erat‛ e Heyligers‛. Penäds gramatik e tidabuks pälautons fa els Czernuchenko, Klemm, Post, Barazia, Theuerner‛ e fa Vpaklub Nedänik. Pö vödabuks gretik tuvobs lautanis: Lepik‛ (Suomiyänapükik), ed eli Mattei‛ (Litaliyänapükik).
Lised literata votik äbinon ye ai nog gretik. Yelanunods e yelabuks päulautons fa el Haastert‛, fa el Vpaklub in München‛, fa el Colling‛ ed el Inklaar‛. Penäds poedik tel pälautons fa el de Madarassy‛, (els Löfamagabs‛ e Zübimableds‛). Penäds smalikum kils päpübons fa Schleyer‛, (el Nobälik men‛, el Bukil deviedas‛ ed el Bukil tumabledik‛). Penäds tel dokana Hermann‛ äninädons leigo poedotis, (el Sonetas festun ed el Flolemil kanitas‛). Penäds votik sökik nog päpübons: el Rab‛ (hiela E. A. Poe‛) fa Davis‛, el Musamef musigälik‛ fa Schmitt‛ el Glulonadoküm‛ fa Wood‛, el Poedots‛ fa Dabelstein‛, el Koyulot ela Katilina‛ fa dokan Hermann‛ el Jön blägik‛ fa Benton‛, el Gudikos tefü vom‛ fa Zampelli‛, el Lad pepölädöl‛ fa Devidé‛ el Konlet fotogafotas‛ fa Hansen‛, el La fontana‛ fa Bertolini‛, el Bumastöf‛ fa Winkler‛ ed el Schleyer-Biographie‛ fa Hartmann‛ e Hauck.‛
Jelodapenäds pälautons fa Bernhaupt‛ e fa Madarassy‛. As penäd veütik el Glamat nomik‛ päpübon ed äkodon neflenami notik rezipik elas Schleyer‛ e Kerckhoffs‛. Fino dokan Beermann‛ äpübon eli Studien zu Schleyers Weltsprache‛ oka, in kel fe ädeimom Vpi; el Beermann‛ äbitom vemo jäfüdisevik ä nen lukrüts kösömik lautanas votik.
Tefü jenots patik ün yel veütik at mutob mäniotön das el Schleyer‛ pos pub ela Glamat nomik‛ änotükom ün: 1890, febul steti ta kadäm. Ün: 1890, mayul ädavedükon kadämi lölöfiko nuliki, kel tü: 1890, gustul: 18 äjenükon ün zif Konstanz‛ kobikami balid oka. Suno pos kobikam at Vpans vel, büäto vemo sevädiks in Vpamuf, pämoükons se liseds limanas. Ün yunul yela: 1890, pos lüyüm ela Länafed Vürtänik‛ el Rechsverband der deutschen Vpans‛ (Netafed Vpanas Deutänik) äbinädon mö Vpaklubs nemu: 27. Klubs at ädabinons in els: Berlin, Böblingen, Calw, Cannstatt, Ehingen, Halle, Hannover, Heilbronn Könisberg, Leipzig, München (Klub kademik), München-Haidhausen, Pfarrkirchen, Reutlingen Rothenburg, Stolp, Stuttgart (el Burschenschaftlicher Verein‛), Stuttgart II, Saulgau, Trostberg, Ulm Urach, el Länafed Vürtänik‛, Weiden‛ e Weimar‛. Plä klubs at nog Vpaklubs sökik ädabinons in Deutän, in els: Altenburg, Aschaffenburg, Bielefeld, Bayreuth Breslau, Frankfurt am Main, Griesbach, Hildesheim, Heidelberg, Hamburg, Kassel, Köln, Konstanz, Kulmbach München (Klub balid), Nürnberg (Klub nolik), Passau, Reichenhall, St. Blasien, Stadtsteinach‛ e Thurnau‛. No esevädikos, va klubs at dilo nog ädutons lü el Netafed Deutänik‛ bi fed at äfinükon nenretodiko dabini oka tü fin yela: 1890 u tü prim yela: 1891. Vpaklubs kil u fols baiko defons in liseds bofik at. Alo liseds at jonons saidiko nebenikami Vpamufa in Deutän.
Tü fin yela: 1890 Vp iperon lafi slopanas oka.
Dese krisid lü nebenikam jenöfik (1891 jüesa 1893)
Ün yel: 1891 spet e stebed äreigons in Vpamuf. Vpagaseds ettimik nunons obis dö palets fol in Vpamuf; obs ye mutobs demön paletis te folis, bi palets retik tel va no plu ädutons lü slopanef Vpa tefädo bi ya äbesteifons jafi püka lölöfiko votika. Kodü feits paletas at propagid Vpa äläsikon ai plu, e so i läsikam laidik slopanas äsökon. Vpaklubs nulik te: 14 päfünons in els: Amsterdam, Beneden Para, Graz, Hohenberg, Karlsruhe III, Leitmeritz, Milano (Mäkavaklub), Mühlheim, Purmerend, Sonthofen, San Louis, Trapani, Pretoria‛ e Worcester‛.
To dins miik valik no daloy spikön dö fail süpik Vpa, äsä lautans ömik poso älesagons atosi. Pläamü el Netafed Svedänik‛ länafeds retik: 14 nog ädabinons in stad ze gudik. Ün yel 1890 Vpamuf go ädalabon gasedis: 27, du ün yel: 1888, ven Vp irivon stadi gönikün, gaseds te: 25 idabinons.
Ün yel: 1891 leigo nog gaseds: 27 äpubons, kels panumädons is ko nüns sökaleodik ad brefükumön dub mod at lisedis votik nog osökölis.
Lised gasedas at ninädon elis: 1. Vpabled zenodik‛ ela Schleyer‛, 2. Kosmopolan‛ (Laustralän) 3. Timapenäd Vpik‛ (Danän), 4. Vpabled cinänik‛ (Tsyinän), 5. Vpaklubs‛ (Deutän), 6. Vpan melopik‛ (Lamerikän) 7. Vpagased jvabänik‛ (Deutän), 8. Zi vol lölik‛ (Deutän), 9. Nogan Vpik‛ (Belgän), 10. Nunal nulik‛ (Litaliyän) 11. Volapük‛ (Spanyän), 12. La arte stenografica‛ (Litaliyän), 13. La Sicilia stenografica‛ (Litaliyän) (nüms: 12 e 13 in püks kil ko Volapük), 14. Mäkavabled‛ (Litaliyän), 15. Timbrofilul‛ (Rumän), 16. Gased bevünetik‛ (Lamerikän), 17. Internationale Correspondenz‛ (Deutän), 18. Jveizapot‛ (Jveizän) 19. La Normandie Stenographique‛ (Fransän), 20. Pakamabled‛ (Nedän), 21. Volabled‛ (Litaliyän) 22. Volanunel‛ (Bömän), 23. Volapük‛ (Lamerikän), 24. Volapük (Nedän), 25. Volapükagased Löstänik‛ (Lösterän), 26. Vpan nolik‛ (Deutän) e 27. Nunots dö Vpaklubs‛ (Deutän).
Tefü lised at vilob mäniotön, das gaseds labü nüms: 1 jüesa 11, 16 jüesa 18, 20 jüesa 23, e: 25 jüesa 26 ädabinons as Vpagaseds teik. Gaseds retik äpubons as näibleds gasedas u periodagasedas votikas. Gaseds labü nüms: 3, 8, 9, 16, 23, 25 e 26 ädutons lü taätanef, lü slopanef kadäma ela Kerckhoffs‛.
Ün yel: 1891 propagidapenäd balik bal päpübon fa Vpacif ela Rhode Island‛. Tidapenäds pälautons fa els: Barazia, Blanchard, Cifel plo Rhode Island, Haastert‛ e Poletti‛. Vödabuks gretik päpübons fa Mitchell‛ e fa Post‛ (bofiks in Linglänapük). El Schleyer‛ äpübon vödabukis smalikum: 3. Yelabuks e nundos päpübons fa Medgiyesi‛, fa van de Stadt‛ e fa el Vpaklub valemik‛ in Nedän. As penäds gretik, labü ninäd muadik u tidodik äpubons: el Bienalak‛ hiela Storm‛ fa Borggreve‛ el Divs belema Tatra‛ fa Gebaur‛, el Liko Jetje pädikof‛ fa Glogau‛, el Jipulakrig‛ fa Plocek‛ el Namabuk musama‛ fa els Zampelli‛ e Tommasi‛, el Pesevan elsik‛ fa van de Stadt‛. Zu penäds smalik sümik: 2 pälautons fa läd Benton‛, (els Ninovag‛ e Yagaventürs‛). In tanäds lüxüödik äpubons: el Manuel en trente langues‛ fa Poussie‛, el Tedaspod‛ fa Langenscheidt‛ ed el Der kaufmäanische Vpist‛ fa Heine‛. Penäds retik ün yel: 1891 pepüböls abinädons me: el Sits bifü Vp.‛ fa de Hoon‛ el Ployeg dö vödaked kiemik‛ fa Siboni‛, el Übersicht über die 264 Volapük-Vereine‛ fa Zink‛ e me penäds tel, kels äninädons krütis ta Vp: el Eine Gemenschaft der Kulturvölker‛ (krüt in kapit kilid), ed el Spelin‛ fa Bauer‛.
Yel: 1891 äblinon Vpe dönu nebenikami vemik. Tefü votükans[2] in Vp kadäm cifamü el Kerckhoffs‛ iprogedon te vemo nevifiko sis kongred in Paris‛. Pläamü penäd: Glamat nomik‛ te nog nüms tel ela Calabled kadema‛ ipubons sis yel: 1890 as literat balik, kel äjonon boso prolidiko votükamis kadäma. Poso el Ke‛ckhoffs‛ iperon fümäli oka, ed äblibom tefü Vp ti nevobik.
Igo el Vödabuk Vpa‛ fa Pflaumer‛: penäd vemo nitedik stabü daceds ela Kerckhoffs‛, no päfrutidon pro vob fovik kadäma. As kludod nevoba at fino äjenos, das igo slopans zilikün kadäma bäldik äsäslopans[3] faviko paleti at Vpamufa, e das plunum onas äreafon ini lindif tefü yufapüks valik. To jenots valik at el Schleyer‛ äcedon[4] votükamis kadäma duni somo badiki, das ämoükom eli Kerckhoffs‛ ün mäzul yela: 1891 se liseds Vpanas. Dun at ädavedükon nebenikami levemik Vpa in Fransän, in Belgän Fransänapükik e fovo in Spanyän e Portugän.
Do Vp nu äbenikon in Lamerikän, e do i ädageton benosekis in läns plödo-Yuropiks, ga no äkanon leigükön me ats peri slopanas in Yurop. I votükams ut, kel[5] nu el Schleyer‛ ito idunon tefü vödabuk e gramat Vpiks, in taed ta kadäm bäldik, e kels[5] änotükom ün dekul yela: 1891, no äjonons okis lölöfiko as gudükumams; güö! dü yels mödik äblinons kofudi ini literat posik Vpa, ed ebo jen at ai pibedredon fa el Schleyer‛.
Daloy bo niludön, das finü yel: 1891 Vp ya iperon foldilis kil slopanas ona.
To dinäds miik valik dönu Vpaklubs: 21 päfünons ün yel: 1892. Tops onas äbinons: els Brussel‛ (Klubs tel), Chicago, Durlach, Ebersdorf, Evergen, Friburg (Jveizän), Hongkong, Ispahan, Ledeberg, Lustenau, Nürnberg (Vpaklub nulik), Rankeweil, Satteins, Schwäbisch Gmünd, Solothurn (Klub telid), Thourout (Klubs tel), Topeka‛ e Waerschoot‛.
In Deutän te nog el Länafed Vürtänik ädabinon; länafeds plöda-Deutäniks vötiks: 11 nog älaidabinons, do num klubas okas iläsikon pluuneplu vemiko.
I lised gasedas jonon nuebenikami Vpa ün yel: 1892. Ün: 1891 ai nog Vpagaseds: 27 ivobedons pro Vp, ün 1892 ye te nog Vpagaseds volodo 17 ädabinons. Fe gaseds nulik: 3 idavedons: üm dö glok‛ fa Dold‛, el Lefogs‛ fa Madarassy‛, el Tumabled‛ fa Schleyer‛, el Teun: neitagalan‛ fa Glogau‛ ed el Noated Vpik‛ fa Bernhaupt‛. Mobis e krütis tefü Vp tuvoy in penäds sökik: el Altes und Neues in der Weltsprache‛ fa Vad‛, el Vp, Spelin, Dil oma‛ fa Frost‛, ed el Fomam vödakeda‛ fa Scherzinger‛.
Vp iläsikon laidiko i ün yel: 1892; no plu ädalabon slopanis 100.000. Vpans lezilik nog votiks se gloratim isäslopons oni, ud ästeifülons gudükumami ona me yufapüks sümik nulik. Lanäl ün yels büik nu inepubon, propagid ti inosikon, e dil gretik slopans büätik äreafon ini lindif nevobik. So stad Vpamufa in Yurop äbinon, ed ebo is Vp idalabon dili mu gretiküni slopanas oka.
Vp ädabinon ye ai nog as yufapük dareigik. Yufapüks mätedik büätik ona, el Pasilingua‛ ed el Kosmos‛ inepubons, e täno i pükadisins mätedik nulikum leigo pidrefons fa fät neveda. El Esperanto‛, kel sis yels anik ädabinon as mätedian riskädik balik Vpa, ädalabon slopanefi nog vemo smaliki.
Tü fin yela: 1892 Vp ädalabon nog klubis za: 90. Klubs 23 onas ädabinons in Deutän in: Aschaffenburg, Berlin, Dresden, Durlach, Ehingen, Griesbach, Hamburg, Heidelberg, Karslruhe, Konstanz, Königsberg, Kulmbach, Mühlheim, München (klubs tel), Osnabrück, Passau, Reutlingen, Saulgau, Sonthofen‛ e Schwäbisch Gmünd‛. Lösterän ädalabon klubis: 15 in: Budweis, Ebersdorf, Graz, Hohenberg, Kapfenberg, Kufstein, Leitmeritz, Linz-Urfahr, Rankweil, Satteins, Salzburg, St. Pölten, Steyr, Triest‛ e Wien‛. In Belgän klubs: 13 äbinons in: Blankenberghe, Brugge, Brussel, Antwerpen, Dendermonde, Evergen, Gent, Lederberg, Liège, Thourout, Verviers,Waerschoot‛ ed el Zenodaklub‛ in Antwerpen‛. Litaliyän älabon klubis: 6, fols onas äbinons in Milano‛ e klub a bal in Napoli‛ e Bergamo‛. In Nedän klubs: 5 ädabinons in Arnhem, Oudenaarde, Purmerend, Beneden Para‛ ed el Klub valemik‛. Lamerikän älabon klubis: 4 in Chicago, St. Louis, Worcester,‛ ed in Chautauqua‛. Klubs: 2 Jveizäniks ädabinons in St. Gallen‛ e Solothurn‛. Täno sökons: Fransän mö klubs tel in Paris‛ e Charanton‛, Rusän (klub in Petersburg‛), Danän (in Köbenhavn‛), Transvalän (in Pretoria‛), Tsyinän (in Hongkong‛) e Persän (in Ispahan‛). Ret klubas lü tats votik anik. Yufü klubalised at okanobs suimön kuratiko fäti fovik Vpamufa gretik balid.
Primü yel: 1893 netafeds Vpik in Litaliyän ed in Spanyän äfinükons dabini okas. Vpaklubs nulik te: 5 ädavedons ün yel at in: Borgia, Evora, Freiburg, Leipzig‛ (klub nulik) ed in Nürnberg‛ (klub kilid).
Ün yel: 1893 Vpagaseds: 11 nog päpübons, sevabo gaseds: 8 ya in lised yelas: 1891, e: 1892 penemöls, (el Kosmopolan‛, el Vpabled lezenodik‛ ela Schleyer‛, el Nuns blefik‛, el Timapenäd Vpik‛, el Vpabld[6] cinänik‛ in Tsyinän, el Vpagased valemik‛ in Deutän, el Nünots de Linz-Urfahr‛ in Lösteraän[7] ed el Volaspodel‛). Gaseds nulik sökik idavedons: el Volapük‛ in Hannover‛, el Vpan Belgänik‛ in Belgän ed el O Internacional‛ in Portugän. Zu nog el Zülags‛ kadäma bäldik äpubons nenomädiko.
Kadäm at idavälon tü: 1892, dekul: 14 hieli Rosenberger‛ se Petersburg‛ in Rusän as dilekan kadäma, posä el Kerckhoffs‛ iklemom cali at.
In penäds tefik posik ai dönu nun komädon, das el Kerckhoffs‛ pos feits kadäma ta el Schleyer‛ ilüvom fifümiko Vpi. Demü nuns neverätik at vilob notükön is jenädi kuratik. Pos sluds balid kadäma tefü votükams in Vp Vpans votik anik äloseitoms kadäme mobis nulik, kels aiplu üfagükons okis de Vp rigik, e kels fino no plu äsümons leigodü on. Bai ced ela Kerckhoffs‛ mobs at äseatons plödü gitods kadäma, kludo no äkanom zepön onis ed äjelodom nestipo stabis Vpa.
Kodü dun negitodik at el Kerckhoffs‛ ya iblibom ze nevobik dese fin yela: 1890. Suno pos tim at no fovo ädunodom as cif kadäma, e poso älüvom fifümiko oni. Kobü om flens Fransänik oma leigo äseditoms se kadäm bäldik, ed äkoedoms laidabinön eli Association pour le Vp.‛ in Paris‛. El Temps‛: delagased in Paris‛ älasumon nunodi (in nüm ona dätü: 1893, prilul: 30) dö kobikam Vpafeda at. Pö mäniot cifefa nulik tuvoy in nunod at nemis: Kerckhoffs, Guigues, Champ-Rigot, Poussie‛ e nemis votik anik. Dido palets votik bofik Vpa no älabons ün ettim kodedis seimik, ad notükön slopanes okas nuni at, bi netafed Fransänik äsvo ädabinon as zänodapalet no pälöföl bevü palet kadäma bäldik e palet ela Schleyer‛. Kludo jenots at pämäniotons te neprolidiko in Vpagaseds tel. Ob: lautan penäda at no dalabob literati pebüköl Vpa at bai lonäds ela Kerckhoffs‛; dalabob ye kadis anik se Fransän e se kolunäns Fransäna, kels pepenons bai pükasotül Vpik at, e kels pepenons ünü yels: 1905 jüesa 1912. Zu dalabob tidabuki pekopiedöl Vpa at, kel ninädon peneti: kopied‛.
Sis daväl ela Rosenberger‛ el Timapenäd Vpik‛ in Danän ädunodons as calabled kadäma.
Literat Vpa ai plu äläsikon. Ün yel: 1893 propagidapenäds nonik äpubons. Tidapenäds te: 3 päpübons ün yel at fa: Guchtenaere‛, Ma-Tsao‛ e Schleyer‛. Vödabuks valik: 8 pälautons fa Schleyer‛, (vödabuks noboinas, planas, minas, tugas e r.). Yelabuks päpübons fa Vpaklubs in Nedän ed in Leitmeritz‛. Tefü penäds votik nemödik vilobs mäniotön is: eli Kligalefogs Yulopa‛ fa Huebsch‛, eli Vp. als Dolmetsch‛ fa Lederer‛, eli Büds sanlik‛ fa Schleyer‛ ed el[8] Die sogenannte Normal-Grammatik‛ leigo fa Schleyer‛. Penäds sökik äjäfons krütiko ko Vp: el Il Vp., critici e abolitori‛ fa Gasparini‛, el Essays‛ fa Gustav Meyer‛ ed el Dil Oma‛ fa Fieweger‛.
I nebenikam Vpamufa älaidulon nen stop seimik ün yel: 1893. El Fieweger‛: balan Vpanas bäldädikün, ilüvom Vpi, ed ästeifülom votastidi ona me el Dil oma‛ omik. Kodü nebenikam laidik at nu i slopans ela Schleyer‛ äflagons votükami staböfik Vpa. El Kniele‛, büäto slopan lezilikün ela Schleyer‛ ägebidükom igo eli Vpagased valemik‛ oka pro flags at, e dub atos flenam manas bofik änepubon ai plu.
El Volapükaklub valemik‛ e krisid telid. (1894 jüesa 1896)
Primü yel: 1894 Vpamuf pläamü ziläks smalik votik ädabinon te nog in Deutän, Lösterän, Jveizän, Belgän (dil Flamänapükik), in Nedän ed in Lamerikän. Nebenikam ilaidulon, e Vpamuf äbinädon te nog mö Vpans jäfedik za: 20.000. Num utanas, kels ästadons vü stebed e lindif, äbinon nog smalikum. Propagid Vpa no plu älabon veüti gretik. Literat (pläamü gaseds) fovo pekobükon periodiko demü läsikam vemik oka, kludo is pro period löpo pemäniotöl.
Propagidapenäds päpübons fa Lambert‛ e fa Heintzeler‛, (pro el Universal‛). Tidapenäds pälautons fa: Becker, Mackensen, Scherzinger, Schleyer‛ (penäds tel) e fa Fieweger‛ (pro el Dil oma‛). Vödabuk balik bal, el Vödabuk volik‛ päpübon fa Poletti‛. Penäds: 7 penädas votik gretikas valodo: 19 päpübons fa Schleyer‛, (el Der allerheiligste Name Gottes‛, el Pükübs tälik-Vp‛, el Pükübs fransänik-Vp‛, el Pükübs rätoromanik-Vp‛, el Pükedavöds tälo-Vp‛, el Pükedavöds deuto-Vp‛, ed el Vöds medinabuka‛). Yelabuks kil päpübons fa el Vpaklub Nedänik‛. Muadapenäds gretik tel pälautons fa Kausch‛, (el Rosäfs foetik‛) e fa Schacherl‛ (el Al kulivavestig‛). El Peerbolte‛ äpübom muadabukis smalik tel, (el Bevü pugs‛ ed el Flens obik Mond‛). Buk ela Schuchardt‛ in Graz‛ (el Weltsprache und Weltsprachen)‛, e penäd fa Meisterhans‛ (el Eine Probe für Vp‛) päjonidükons pro jelod Vpa; leigo penäd ela Vpaklub in Graz‛ (el Tapük ta kadem‛) äjelodon Vpi lo tataks ömik. Fino penäds nog: 2 mutons pemäniotön: penäd ela Frost‛ (pro el Spelin‛) e penäd ela von Arim‛ (pro el Veltparl‛ oma).
Ün yel: 1894 länafeds Vpik sökik nog ädabinons: länafed pro Stirän e länafed pro Foralbergän (bofiks in Lösterän), el Pakamaklub‛ in Litaliyän, länafeds in Lamerikän nolüdik, in Belgän, in Nedän ed el Vpaklub valemik‛.
Num Vpaklubas äläsikon laidiko; ün yel 1894 te nog klubs za: 56 ädabinons. Belgän ädalabon Vpaklubis: 14 in Brugge, Bruxelles, Blankenberghe, Evergen, Gent, Ledeberg, Loo ten Hulle, Charleroi, Kortrijk, St. Nicolas, Termonde, Thielt, Waerschoot‛ ed el Länafed Flamänik‛. In Deutän klubs nog: 12 ädabinons in Berlin, Freiburg, Fürth, Hanover, Konstanz, Königsberg, Nürnberg (klubs tel), Pirmasens, Saulgau, Urach‛ e Weiden‛. Lösterän ädalabon klubis: 11 in: Kapfenberg, Leoben, Linz-Urfahr, Rankweil, Steyr, Triest, Mährisch-Weisskirchen, Wien‛ (klubs tel) e länafeds in Graz‛ ed in Satteins‛. In Jveizän klubs: 4 ädabinons in: St. Gallen, Freiburg, Solothurn‛ ed in Speicher‛. Nedän ädalabon klubis in Breda‛ in Oudenaarde‛ ed eli Länafed valemik‛. In Paris‛ el Association pour la propagation du Vp‛ ädabinon cifamü el Kerckhoffs‛, e fino klub a bal ädabinon in Litaliyän (in Napoli‛), in Danän (in Köbenhavn‛) ed in Rusän (el Zilak Vpik‛). Täno el Vpaklub valemik‛ fovon, kel ün period at ädageton veütik patik. Fino Vpaklubs retik anik ädabinons in Lamerikän nolüdik.
Gaseds ut: 11, kels ya ipubons ün yel: 1893, älaidabinons nen votikam seimik i ün yel: 1894. Ün yel: 1895 gaseds fol onas änepubons, (el Dö pük bevünetik‛, el Timapenäd Vpik‛, el Volaspodel‛ ed el Volapük‛ in Hannover‛). Ün yel: 1896 el Vpagased valemik‛ ela Kniele‛ äfinükon dabini oka. Gased nulik te bal, (el Vpan belgänik‛) ilükömon, e kludo Vpagaseds te nog: 7 ädabinons finü yel: 1896, ed el Zülags‛ kadäma in Rusän.
Vpajenotem ün yels at päbereigon fa jenots tefü el Vpaklub valemik‛. Klub at pifünon ya ün yel: 1893 fa Bernhaupt‛, fa Kniele‛ e fa Wahren‛, ad reifön Vpi ai plu änebeniköli ini benosek nulik dub votükams staböfik. Vütimo el Schleyer‛ fe ya ito ivotükom vödis mödik vödabuka; votükams at ye leno äkotenükons cifis at ela Vpaklub valemik‛. Ven el Kniele‛ poso älasumom ini el Vpagased valemik‛ oka votükamamobis Vpanas votik, e ven fino igo limans kadäma bäldik änotükons cedis oksik in gased at, flenam ela Schleyer‛ ed ela Kniele‛ äceinon oki ti ad neflenam. Me mod sümik dins at äjenons in el Timapenäd Vpik‛ in Danän, kel nu ädunodon as calabled kadäma bäldik. Cifamü el Rosenberger‛ el Zülags‛: sirkülapenäds kadäma älaipubons in Vp. jüi yel: 1897.
Dub jenots at pianiko krisid nulik ädrefon Vpamufi. Taätanef äslopon dilo kadämi bäldik, (klubs in Köbenhavn, Petersburg‛ e Königsberg‛). Ret taätanefa cifamü els Kniele‛, Wahren‛ e Bernhaupt‛ in el Vpaklub valemik‛ ävilon kobükön - mögädiko ta vil ela Schleyer‛ - Vpagasedis sevädikün, ad fomön dub atos vigagasedi gretik Vpik, dub kel votükans Vpa ösötons poledunön vifiküno.
Kodü refud ela Schleyer‛, pato ye bi länafeds in Belgän, Nedän, Jveizän e Lösterän sa klubs in Deutän sulüdik e klubs in Leipzig‛ e Stassfurt‛ ai nog äslopons eli Schleyer‛, desin at ämiplöpon. Pos misek at el Wahren‛ äfinükom dabini gaseda oka, ela Volapük‛, ed äpübom ün yel: 1895 pükagasedi lölöfiko neudiki, tiädü Linguist‛. El Kniele‛ äfinükom leigo pubi ela Vpagased valemik‛ oka, ed äsediton[9] se muf volapükik. Slopans mödik ela Kniele‛ äsödunons sami oma. El Vpaklub valemik‛ äfinükon dabini oka finü yel: 1895, e kobü on Vpaklubs mödik in Deutän ed in läns votik änepubons laidio.
Finü yel: 1896 Vpaklubs te nog za: 35 ädabinons. In Belgän el Länafed Flamänik‛ ädabinon sa klubs in Brugge, Calcken, Gent, Evergen, Kortrijk, Loo ten Hulle, Liège, Overmeiren, St. Nicolas‛ e Waerschoot‛. Deutän älabon klubis in Heidelberg, Konstanz, Lage, Leipzig, Saulgau, Stassfurt‛ e Urach‛. Lösterän ädalbon länafedis bofik in Graz‛ ed in Rankweil‛, e klubis in Linz-Urfahr, Salzburg, Satteins, Steyr‛ e Triest‛. In Nedän el Zenodaklub‛ ädabinon, e klubs in Haarlem‛ (klubs tel) ed in Purmerend‛ ädabinons. Fino nog klubs in Petersburg‛ (Rusän) ed in Köbenhavn‛ ädabinons s aklubs retik kil u fols in läna votik.
Fino el Schleyer‛ it adasevom, das Vp önosikonöv, if no övotükomöv staböfiko oni. Kodü atos äloveükom eli Vpabled lezenodik‛ oka finü yel: 1896 sökane oka: cifal fütürik Vpa, (profäsoran Zetter‛ in Graz‛). Posä el Schleyer‛ äjäfom balido, (vaniko dub bäldot vemik oma), me laut e püb vödabuka vemo gretika, äklemom bligodi at, ed äprimom ün yel: 1896 pübi ela Mittleres Wörterbuch‛, kel fino mö diläds mäl äninädon padis: 1056. Dub def mona vob at äprogedon ye te nog nevifiko; ibä nu Vp ädalabon slopanis te nog: 2000 jüesa 3000, e mon zesüdik älükömon mö süams ai plu pülikums.
Pos nebenikam e krisids. El Period di Graz‛. (1897 jüesa 1900)
Ün yel: 1897 Vp ädalbon nog länafedis: 4, kels ädabinons in Nedän, Belgän, Stirän e Foralbergän. Länafed Belgänik täno äfinükon dabini oka finü yel: 1897. Ün yel: 1899 länafeds nulik: 2 ädavedons in Lamerikän nolüdik ed in Jveizän.
Vpagaseds te nog: 5 ävobedons ün yel: 1897 pro Vp: el Kosmopolan‛ in Laustralän, el Nünots de Linz-Urfahr‛ in Lösterän, el Nuns blefik‛ in Nedän, el Vpagased‛ in Tsyinän ed el Vpabled lezenodik‛ ela Schleyer‛, kel nu päpübon in Graz‛ (Lösterän). I el Zülags‛ kadäma bäldik nog äpubon in Rusän. Finü yel: 1897 el Kosmopolan‛ ed el Zülags‛ äfinükons dabini okas, sodas jüi fin perioda at Vpagaseds te nog fols (bai lisedil löpik) ädabinons.
Finikam feitas e kofudas in Vp äkodon, das mö naed balid dönu propagidapenäds äpubons, kels pälautons fa Colling, Lederer, Nolf‛ e fa Schleyer‛. El Schleyer‛ äpübom zu nog vödabukis gretik: 2, (Deutänapükik-Vpik), ed el Poletti‛ äpübom vödabuki gretik (Tsyinänapükik-Vpik). Tidabuks pälautons fa: Einecke, Graeme, Kausch, Pinth‛ e Tommasi‛. Feitapenäds no plu päpübons. Penäds retik äjonons leigo dönu mödükumami leigodü period büik.
El Vpaklub valemik Nedänik‛ äpübom yelabukis pro yels: 1897 e 1898. Vpaklub in Graz‛ leigo äpübon yelodanunodis: 4. Penäds jönik: 2 dö dajonäds Vpik pälautons fa Colling‛ e fa van Santbergen‛; profäsoran Zetter‛ äpübom bukili tiädü Eine Vp-Tour‛. Penäds: el Weltsprachliche Ideen und das Vp‛ fa Vidmar‛, el Vödabukil cinänik‛ fa Schleyer‛, el Numapük‛ fa Hilbe‛, el Lilädabuk‛ fa Schleyer‛ ed el Lilädabuk‛ fa Peerbolte‛ dutons lü grup kilid perioda at.
Tefü literat muadik u tidodik penäds sökik äpubons: el Floremil‛ fa Peerbolte‛, el Buks fol dö züp Kristusa‛ fa pädan Pinth‛, e bukils smalikum: 3 fa Schleyer‛, (el Buk veratas relik‛, el Plekabukil‛ ed el Konversation in der Weltsprache‛). Buks leno smaliks retiks: 11 päpübons fa Kausch‛, kel ädutom lü lautans e tradutans jäfädiküns Vpamufa. Buks ela Kausch‛ labons tiädis sökik: el Rosäfs foetik‛ (Dil telid), el Kanids ela Mirza Jafi‛, el Kanids ela Heine‛, el Lised Vpanas‛, el Cinän e cinänans‛, el Cid ela Herder‛, el Lif e löf vomas, fa Chamisso‛, el Konlead poeda‛ ed el Lekoned ziporüta, fa Saphir‛.
Posä sis yel: 1889 feits e kofuds idämükons vemo Vpamufi, nu fino ün yel: 1896 püd e baläl äreigons dönu pö Vpans. Pas nu äkanoy dasevön kuratiko dämi nämädik dub konflits pikodöli. Vpans sevädik ömik se gloratim Vpamufa ägekömons dönu lü slopanef vemo iläsiköl Vpa, samo dokan Lederer‛ e dokan Obhlidal‛. Äfinükoy kofudis in pük, medä ägebädoy dabükoti kilid ela Vödabuk‛ fa Schleyer‛. Ästeifüloy ad lifükön dönu propagidi e tidodemis Vpiks. Benoseks äjonons okis ye te nog in ziläks smalik. Ibä vütimo slopanef ela Esperanto‛ imödükumon oki, e pük at äbiton nu valöpo as mätedian levikodik.
Ün yel: 1897 kadäm bäldik Vpa älivükon oki lölöfiko de Vp. Els Zülags‛ ona, büo in Vp pipüböls, äfinükons pubi okas. Fövots elas Zülags‛ päpübons täno tiädü Akademi internasional de lingu universal‛, posä kadäm büatik sis yel: 1898 cifamü dilekan Holmes‛ idageton leigo nemi nulik at.
Pianiko Vpafeds gretikün in Graz‛ ed in Nedän ädabinons as zänöps Vpamufa smalik. Pato atos äjenon, posä tü tumyelacen el Länafed Belgänik‛ ädäfalon, e ven te nog in top bal, in zif Gent‛ Vpaklub Belgänik balik bal ireton. Ün period at Vpans sis lunüp sevädiks e Vpans nulikum, samo els: Zetter, Zamponi, Lederer, Kausch, Dietze, Rittersholm, Obhlidal‛ e dokan Arie de Jong‛ ävobons in komip ti nenspelik pro dabin Vpa.
Vpaklubs za: 27 nog ädabinons ün yel: 1900. Pö leodükam onas bai läns lised sökik davedon: Deutän ädalabon Vpaklubis in Berlin, Hannover, Hecklingen, Konstanz, Leipzig, Passau‛ e Stassfurt‛. In Lösterän länafeds bofik in Graz‛ ed in Rankweil‛ ädabinons, e klubs in Linz-Urfahr, Leitmeritz Salzburg, Satteins‛ e Triest‛. Nedän ädalabon eli Klub valemik Nedänik‛ e klubi bal in Arnhem‛. In Jveizän plä länafed in Basel‛ nog klub bal ädabinon in St. Maurice‛. In Lamerikänan nolüdik el Länafed‛ ädabinon sa klub bal in Vermillion‛. Klubs votik ädabinons nog in Gent, Köbenhavn, Petersburg‛ ed in tops tel u kils. Finü period at Vpamuf äbinädon te nog mö slopans zao: 1500.
Jü fin ela period di Graz‛. (1901 jüesa 1906)
Kobü läsikam slopanas i literat äläsikon me mafäd leigik. Dü period at, (1901 jüesa 1906) propagidapenäd te balik bal, (fa Graeme‛) äpubon. Tidabuks: 2 perioda at pälautons fa Nedänans tel, fa van Santbergen‛ e fa van de Stadt‛. El Schleyer‛ älautom penädis smalik: 4, (el Meds ta kög‛, el Tävanoms luls‛, el Samug dö nobälug‛ ed el Lekanidev de nedeilöf‛). El Kausch‛ äpübom eli Jenabuk romik‛, ed el Kamacher‛ äpübom penädi gönik tiädü Betrachtung über Weltsprache‛. El Zamponi‛ äpübom penädi oka, eli Zur Frage der Einführung einer Weltsprache‛, ed el Vpaklub in Graz‛ äpübon penädi bal, tiädü Hohes Präsidium des Storthing‛. Fino el Möser‛ älautom buki nitedik tiädü Universal-Latein. Übertragung der Vp-Grammatik auf das Latein.‛
Ün yel: 1901 Vpagaseds ut fols, kels ya pemäniotons sis yel: 1893, älaidabinons nen votikam: el Nünots de Linz-Urfahr‛, el Vpabled‛ in Tsyinän, el Nuns blefik‛ in Nedän ed el Vpabled lezenodik‛ ela Schleyer‛ (in Graz‛). Sis yels: 1899 gaseda smalik tiädü El Gasedil‛ ilükömon in Lamerikän nolüdik.
Tefü periodagaseds votik perioda at labü Vparubrigs mutobs is nog mäniotön eli Konletel‛ in Eger‛, eli Das Volkswohl‛ in Passau‛, (bofiks ünü yels 1898 jüesa 1900, e mu pato eli Vom Guten das Beste‛ in München‛, kel äninädon rubrigis Vpik in gasedanüms: 135 ünü yels: 1897 jüesa 1908.
Ün yels 1900 e 1901 Vpagaseds nulik: 2 Vpakluba in Arnhem‛ (Nedän) idavedons, (el Vpabled‛ ed el Vpaflen yunik‛), kels päpübons nen tef seimik ko el Nuns blefik‛ ela Vpaklub valemik Nedänik‛. Gaseds bofik ädabinons ye te dü yel a bal.
Primü yel: 1903 el Nünots de Linz-Urfahr‛ äfinükons dabini oka; el Hesse‛ in Essen‛ äpübom ye Vpagasedi nulik, (gasedi lätik Vpamufa balid) tiädü Der Weltsprachefreund‛. Ün yel: 1904 el Vpabled‛ in Tsyinän änosikon, sodas fovo jü fin perioda at Vpagaseds kil nog äretons: el Nuns blefik‛ in Nedän, el Vpabled lezenodik‛ ela Schleyer‛ (in Graz‛), ed el Der Weltsprachefreund‛ in Essen‛.
Ün yel: 1901 el Länafed Lamerikäna nolüdik‛ änosikon, ed ün yel: 1902 el Länafed Jveizänik‛ äfinükon dabini oka. Fino ün yel: 1904 pos nosikam länafeda in Foralbergän länafeds te nog: 2 ädabinons in Nedän ed in Stirän (Lösterän).
Ün yel: 1904 lised sökik Vpaklubas nog ädabinölas ädavedon. Ninädon klubis: 15 in Amsterdam, Haarlem, Konstanz, Passau, Stassfurt, Graz, Leitmeriz, Linz-Urfahr, Salzburg, Rankweil, Gent, Petersburg, Köbenhavn, Vermillion‛ e Saida‛ (Laljerän).
Vestigans sevädikün jenotema yufapükik, dokan Couturat‛ e dokan Leau‛, enunoms tefü Vp. in lebuk vemo nitedik okas, in el Histoire de la Langue Universelle‛, das ün yel: 1903 Vpaklubs te nog: 4, (klubs tel in Lösterän e klub a bal in Deutän e Lamerikän) ädabinons, e das as Vpagased balik bal el Vpabled lezenodik‛ päpübon in Graz‛. Leigodoyös tefü nun at lisedis tefik yela: 1904 in bukil at, kels edavedons bai stab blöfovik.
Ün yels sökik Vpamuf smalik fovo äläsikon lo nensepl, e pato dub deadam slopanas bäldik mödik.
Ün yel: 1905 Vpaklubs te nog: 9 ädabinons, sevabo länafeds bofik in Nedän ed in Stirän, e klubs retik in Linz, Passau, Stassfurt, Zürich, Saida, Köbenhavn‛ e Petersburg‛.
Ven fino ün dekul yela: 1906 el Zetter‛ kodü maläd badik ämutom gegivön ele Schleyer‛ redaki ela Vpabled lezenodik‛, gased at äpubon demü bäld vemik ela Schleyer‛ te nog in fom smalikum. Ün tim et Vp ädalabon te nog slopanis zao: 500 jüesa 600.
Nepub panik Volapüka. (1907 jüesa 1914)
Primü period at, ün yel: 1907 länafeds bofik in Nedän ed in Stirän ädabinons, e klub bal nuliko päfünöl in Regensburg‛. El Zilak Vpik‛ in Petersburg‛ ilivükon oki lölöfiko de Vpamuf, posä ivotükon nemi oka. Limans kluba in Köbenhavn‛ isludons finükami kluba okas. Dö fät klubas retik: 5 nuns tefik no eretons.
Vpagaseds kil älaidabinons nog jü yel: 1908: el Vpabled lezenodik‛ ela Schleyer‛, el Nuns blefik‛ in Nedän ed el Der Weltsprachefreund‛ in Essen‛, kel äpubon ye te ünü tüps lunik.
Finü yel: 1908 el Vpabled lezenodik‛ änosikon, e finü yel: 1910 el Nuns blefik‛ äfinükons pubi oka. As gased lätik Vpamufa balid fino i el Der Weltsprachefreund‛ änosikon ün yel: 1913.
I pos nepub ela Vpabled lezenodik‛ el Schleyer‛ älaikomipom me sirkülapenäds e me penädils smalik jü deadamayel oma (1912) pro Vp.
Bevob lätik oma Vpa in el Mittleres Wörterbuch‛ äblebon nen finükam; ün yel: 1906, posä diläds: 6 mö pads 1056 ipubons, el Schleyer‛ ämutom klemön vobi tefik fovik, bi logalit ifibiköl änemögükon ome laivobi somik.
El Johann Martin Schleyer‛ edeadom tü: 1912, gustul: 16 ün lifayel 81-id in Konstanz‛ (Deutän).
Ün yel: 1900 el Schleyer‛ dönu idavedükom Vpakadämi nulik, e limans kadäma at ädutons lu Vpans sevädikün periodas dese yel: 1900. Kadäm at äkobokömon mö naeds anik kodü dakonsälam säkädas dranik, samo ün yulul yela: 1900 in Konstanz‛. Vü nems komanas usik tuvobs elis Zetter, Pinth, Zamponi, Colling, Kausch‛, dokan Ludwig Scherezinger‛ e Gsell‛. As limans zilik votik kadäma at el Reynders‛,
