Ақша-кредит саясатының 2015 жылға арналған негізгі көрсеткіштерінің болжамы

(кезең соңында)

Мұнайдың әлемдік бағаларының орташа жылдық деңгейі сценарийлік нұсқаларға бөлудің негізгі критерийі деп белгіленді. Макроэкономикалық жағдайдың дамуының екі сценарий қаралды, олар Қазақстан Республикасының Ұлттық экономика министрлігінің ІЖӨ болжамдарының негізінде Brent сұрыпты мұнайдың орташа жылдық бағаларының бір баррель үшін 50 және 60 АҚШ доллары деңгейін көздейді.

Төлем балансының сценарийлік болжамдарын әзірлеу үшін Қазақстан Республикасының Ұлттық экономика министрлігінің халықаралық қаржы ұйымдарының қатысуы бар инвестициялық және инфрақұрылымдық жобалардың іске асырылуын қоса алғанда, тауар өндірісінің нақты көлемдері жөніндегі ақпаратын, сондай-ақ Ұлттық Банкте тіркелген валюталық операциялардың мониторингі нәтижелері пайдаланылды.

Ұлттық Банктің бағалауы бойынша қаралатын кезең бойы кредиттеу көлемдерінің тұрақты өсуі күтілуде. Кредиттеу көздерінің бірі ретінде 2015-2017 жылдары Қазақстан Республикасының Ұлттық қорынан ел экономикасын қолдауға бөлінетін қаражат болады. Сонымен қатар кредиттеудің көлеміне ортамерзімді және ұзақмерзімді кезеңдерде Ұлттық Банктің екінші деңгейдегі банктер активтерінің сапасын жақсарту жөніндегі шаралары да ықпал ететін болады.

Екінші деңгейдегі банктер активтерінің сапасын жақсарту және екінші деңгейдегі банктердің жұмыс істемейтін қарыздарының көлемін азайту жөніндегі қызметі шеңберінде Ұлттық Банк проблемалық активтер сапасын жақсарту жөніндегі операцияларды жүргізу кезіндегі әкімшілік кедергілерді төмендетуге, кепіл кредиторларының құқығын күшейтуге, жұмыс істемейтін активтерді беру кезінде операцияларды жүргізу кезінде бейтарап салық жағдайларын жасауға бағытталған банктердің жұмыс істемейтін кредиттері мен активтерінің мәселелері бойынша Қазақстан Республикасы Заңының жобасын әзірлеуде.

Ұлттық Банк «Проблемалық кредиттер қоры» АҚ мен екінші деңгейдегі банктердің ынтымақтастығының тиімділігін арттыру үшін қолайлы жағдай жасау жұмысын жалғастыратын болады. Жұмыс істемейтін қарыздардың (негізгі борыш және/немесе сыйақы бойынша төлем мерзімі өткен қарыздар) деңгейін екінші деңгейдегі банктердің несие портфелінің 10%-дық деңгейі бойынша нысаналы көрсеткішке қол жеткізу Ұлттық Банктің осы бағыт бойынша негізгі мақсаты болып табылады.

Ұлттық Банктің бағалауына сәйкес 2014 жылдың қорытындысы бойынша тауарлар экспорты және импорты бір мезгілде төмендеген кезде, сауда балансы профицитінің 2013 жылғы деңгейде сақталуы күтіледі. Ағымдағы шоттың басқа баптары бойынша қызметтер импортының және шетелдік инвесторларға кірістерді төлеудің төмендеуіне байланысты теріс сальдосының қысқаруы күтілуде. Осылайша, жыл аяғында басты факторлардың айтарлықтай нашарлауына қарамастан, 2014 жылдың қорытындысы бойынша тікелей және басқа да ұзақмерзімді инвестициялар бойынша жоғары таза әкелінуі сақталған кезде ағымдағы шот профицитінің сақталуы күтіледі.

2015 жылы Қазақстан экономикасы дамуының барлық сценарийлері іске асырылған жағдайда жылдық инфляцияны 6,0-8,0% дәлізінде ұстап тұру Ұлттық Банктің негізгі мақсаты болып табылады.

Мұнайдың әлемдік бағасының орташа жылдық деңгейі бір баррель үшін 50 АҚШ доллары болатын бірінші сценарий іске асырылған кезде нақты ІЖӨ-нің нақты өсу қарқыны 1,5% деңгейде бағаланады.

Осы сценарийдің 2015 жылы іске асырылуы тауарлар импорты мен резидент еместерге кірістерді төлеу көлемі төмендеген кезде таза экспорттың төмендеуін көздейді. Осылайша алда болатын кезеңде ағымдағы шоттың тапшылығы ІЖӨ-нің 4,0%-нан аспайтын болады.

Қаржы шотында өткен жылдары іске асырылған жобалар бойынша қаржыландыру шегін еңсеруге және шетелдік тікелей инвесторлар қатысатын жаңа жобаларды іске асырудың кейінірек мерзімге ықтимал ауыстырылуымен байланысты тікелей инвесторлар бойынша ағынның төмендеуі күтіледі.

Ақша ұсынысының серпіні де номиналды ІЖӨ-нің серпініне сәйкес келетін болады, бұл болжанатын кезеңде монеталандырудың 2014 жылғы деңгейде сақталуын қамтамасыз етеді.

Екінші сценарий іске асырылған жағдайда мұнайдың орташа жылдық бағасы 2015 жылы бірінші сценарийдегіден аздап жоғары болады, алайда 2014 жылдағы нақты деңгейден төмен болып қалыптасады және бір баррель үшін 60 АҚШ долларына жуық болады. Нәтижесінде 2015 жылы ІЖӨ-нің нақты өсу қарқыны 2,0%-ды құрайды.

2015 жылы сауда балансы профицитінің және резидент еместерге төленетін кіріс деңгейі төмендейді деп күтіледі. Нәтижесінде, 2015 жылы ағымды операциялар шотының тапшылығы ІЖӨ-нің 3,0%-нан аспайды.

Қаржы шотында халықаралық қаржы ұйымдарынан және Қазақстан Республикасы Ұлттық қорынан трансферттерінен жаңа мемлекеттік қарыз алу есебінен өтелуі мүмкін жеке сектордың таза қарыз алуының қысқаруы мүмкін.

2015 жылы ақшаға деген сұраныс осы сценарий кезінде алдыңғы сценариймен салыстырғанда едәуір жоғары болады. Сондай-ақ, ақша ұсынысының серпіні ІЖӨ-нің номиналды өсу қарқынына сәйкес келетін болады, бұл болжамды кезеңде 2014 жылмен салыстырғанда монеталандырудың аздап өсуін қамтамасыз етеді.

Ұлттық Банк Қазақстан Республикасы экономикасы дамуының бірінші сценарийінің іске асырылуын неғұрлым ықтимал деп есептейді. Осы болжамдарға негізделе отырып, 2015 жылға арналған ақша-кредит саясатының шаралары әзірленді.