дістемелік ңұсқаулар.

Үш фазалық тізбектің симметриялық ережесін есептеу үшін қабылдағыштың Z₂ кедергімен үшбұрышты жалғасуын оған эквивалентті жұлдызша жалғасуға ауыстырады. Симметриялық ережеде барлық бейтарап нүктелердің потенциалдары бірдей болады, оларды кедергісіз сыммен жалғауға болады. Егер сұлбадан В және С фазаларын алып тастаса, А фазасының ережесі өзгермейді. Сонда А фазасында токты есептеу үшін бір фазалық сұлбаны аламыз. (1.2 - сурет, мұндағы Z₂-эквивалентті жұлдызшаның кедергісі).

1.2 - сурет

В және С фазаларында сәйкес тоқтардың шамасы А фазасындағыдай, бірақ А фазасындағы тоқтарға қарағанда фаза бойынша ±120 градусқа бұрылған.

Үш фазалық тоқтың симметриялық емес ережелерінің (жүйеде сым үзілген немесе үшбұрышты қабылдағыштың бір фазасы үзілген) Z₁ кедергісімен жұлдызша қосылған қабылдағышты оған эквивалент, тармақтардың кедергісі Z₂ үшбұрыштың тармақтарына параллель үшбұрышқа өзгерту керек. Содан соң үшбұрыштардың әрбір тармақтарын бір тармаққа ауыстыру керек, сонда біз эквивалентті үшбұрышты сұлбаны аламыз.

1.1- кесте

Түскен жылы	Тегінің бірінші әріпі
Тақ	АЯҒ	УЮ Ф	КХ Ә	БЛЦ Ө	ВМЧ І	ТЭИ Ү	ЖСЗ	ДО ЩҰ	ЕПР Қ	ГН Ш
Жұп	ФЕУ Қ	ЦБХ	ГЧВ	ЩДШ	МЛК Ө	ПОН І	ЖСР Ә	ТЗҒ	АИЭ Ү	ЯЮ Ұ
Е_ф,В
Z_пр, Ом	10+j4	12+j6	8+j5	20+j10	18+j9	7+j4	12+j8	10+j6	16+j9	15+j5

1.2 - кесте

Түскен жылы	Студенттік кітапшасының соңғы саны
Тақ
Жұп
Z₁, Ом	50- j20	60+ j30	70- j40	90+ j50	100- j60	100- j50	80- j100	60+ j80	70- j110	100+ j120
Кесіндінің үзілуі	А	С	В	А	В	С	А	В	С	А

1.3 - кесте

Түскен жылы	Студенттік кітапшасының соңғы санының алдындағы сан
Тақ
Жұп
Z₂, Ом	100+ j80	80- j90	60+ j80	100- j50	40+ j90	30- j60	100- j120	120+ j70	80+ j40	90- j50
Фазаның үзілуі	аn₁	ав	вc	вn₁	ca	вc	сn₁	вn₁	aв	ca

2 №2 тапсырма. Үш фазалық тізбектің симметриялы емес режимдерін симметриялық құрастырушылар тәсілімен есептеу.

Симметриялық динамикалық жүктеме Е_Ф фазалық ЭҚК-ші бар

симметриялық үш фазалық генераторға қосылған (2.1 және 2.2

суреттер).

Генератордың, жүйенің, жүктеменің параметрлері 2.1, 2.2, 2.3 –

кестелерінде келтірілген. Үш фазалық (2.1 - сурет) жүктеменің

қысқышының бір фазасы жерге қысқаша тұйықталған болады, ал үш

фазалық тізбекте (2.2 - сурет) жүйенің бір сымы үзіледі. Нұсқасына а

сәйкес 2.1 - кестенің тапсырмасы бойынша симметриялық

құрастырушылар әдісімен тізбектің барлық учаскелерінде тоқтар мен

кернеулерді, генератордың активті, реактивті, толық қуаттарын есептеу

керек.

2.1 - сурет

2.2 - сурет

Әдістемелік ңұсқаулар.

Үш фазалық тізбектің симметриялық емес ережесін симметриялық құрастырушылар әдісімен есептеу үшін симметриялық емес жүктемені (мысалы, бір фазаның жерге қысқаша тұйықталуы) немесе жүйедегі симметриялы емес учаскені (мысалы, жүйенің бір сымының үзілуі) мәні есептеудің соңына дейін белгісіз болып тұратын кернеу көзімен ауыстыратын компенсация принципі қолданылады. Симметриялы емес жүктемені немесе симметриялы емес учаскені үш белгісіз кернеу көздерімен ауыстырып, біз құрамында симметриялы ЭҚК-тері бар генератор немесе симметриялы емес кернеу көздері U_А, U_В, U_С бар үш фазалы симметриялы тізбек аламыз.

Симметриялы емес кернеу жүйесі U_А, U_В, U_С-ны симметриялық құрастырушыларға U₁, U₂, U₀-ге жіктеп, А фазасын негізгі фаза деп алып тура, кері және нөлдік реттіліктер үшін үш тәуелсіз сұлба құрамыз. Бұл сұлбалар үшін Кирхгофтың екінші заңы бойынша теңдеулер құрылады. Сонымен бізде алты белгісізі бар үш теңдеу болады. Қосымша үш теңдеуді берілген сұлбаның және симметриялық емес жүктеменің немесе симметриялы емес учаскенің параметрлері негізінде құрамыз. Алынған теңдеулер жүйесін шешіп, тоқтардың және кернеулердің симметриялық құрастырушыларын табамыз.

2.1- кесте

Түскен жылы	Тегінің бірінші әріпі
Тақ	АНМӘ	БОЮ	ВПЯ І	ГРШҒ	ДСИ Ү	ЕТЩ	УЖ Ұ	ЗФ Қ	ЧХЛ	КЦЭӨ
Жұп	ЧХЛ	КЦЭ Ө	АНМӘ	БОЮ	ВПЯ І	ЗФ Қ	ГРШҒ	ЕТЩ	ДСИҮ	УЖ Ұ
Сулбаның №	2.1	2.2	2.1	2.2	2.1	2.2	2.1	2.2	2.1	2.2
Фазаның жерге қысқаша тұйықталуы	В	-	А	-	С	-	В	-	С	-
кесіндінің үзілуі	-	А	-	С	-	В	-	С	-	В
Е_ф, В
Z₀, Ом	¥	j0,5	¥	j0,7	¥	j0,4	¥	j0,8	¥	J0,9

2.2 - кесте

Түскен жылы	Студенттік кітапшасының соңғы саны
Тақ
Жұп
Z₁, Ом	4+ j3	5+ j4	4+ j6	6+ j3	5+ j5	3+ j5	6+ j5	5+ j6	3+ j4	4+ j5
Z₂, Ом	0,3+ j0,4	0,4+ j0,6	0,3+ j0,7	0,5+ j0,7	0,6+ j0,9	0,6+ j1	0,4+ j0,8	0,25+ j0,7	0,35+ j0,8	0,45+ j1
Z_Л₁= Z_Л₂, Ом	j2,5	j4	j3,5	j3	j4,5	j3,2	j4,3	j4,7	j3,8	j5
Z_Л₀, Ом	j11	j10	j9	j12	j14	j13	j16	j15	j7	j8

2.3 - кесте

Түскен жылы	Студенттік кітапшасының соңғы санының алдындағы саны
Тақ
Жұп
Z_Г1, Ом	0,25+ j2	0,2+ j1,5	0,3+ j2,5	0,33+ j2,8	0,4+ j2,3	0,22+ j1,8	0,38+ j2,2	0,23+ j1,4	0,45+ j3	0,28+ j1,7
Z_Г2, Ом	j0,2	j0,18	j0,15	j0,25	j0,16	j0,14	j0,19	j0,23	j0,24	j0,17
Z_Г0, Ом	j0,05	j0,08	j0,06	j0,09	j0,07	j0,1	j0,11	j0,12	j0,13	j0,14
Z_N, Ом	j0,3	j0,2	j0,5	j0,6	j0,35	j0,25	j0,4	j0,55	j0,45	j0,15

3 № 3 – тапсырма. Сызықты электр тізбектеріндегі өтпелі процестерді есептеу

Коммутация нәтижесінде электр тізбегінде (3.1-3.10 – сурет) өтпелі процесс пайда болады. Тізбек элементтерінің параметрлері, сұлба нөмірі 3.1-3.3 – кестелері бойынша, сынақ кітапшасының нөмірі және тегінің бірінші әріпі бойынша алынады.

Келесіні орындау қажет:

- белгілі бір тармақтағы өтпелі тоқтың уақыты бойынша өзгеру заңын немесе коммутациядан кейін белгілі бір тізбек элементінде өтпелі кернеуді анықтау. Есептеуді екі әдіспен: классикалық және операторлық тәсілмен шығару;

- алынған аналитикалық нәтиже негізінде уақыт функциясында ізделінген мөлшердің өзгеру графигін тұрғызу.

3.1 - кесте

Түскен жылы	Студенттік кітапшасының соңғы саны
Тақ
сұлба №	3.1	3.2	3.3	3.4	3.5	3.6	3.7	3.8	3.9	3.10
Жұп
сұлба №	3.1	3.2	3.3	3.4	3.5	3.6	3.7	3.8	3.9	3.10

3.2 - кесте

Түскен жылы	Студенттік кітапшасының соңғы санының алдындағы саны
Жұп
Тақ

3.3 - кесте

Түскен жылы	Тегінің бірінші әріпі
Тақ	АВ МӨ	БО Ю	НП ЯҚ	ГР Щ	ДИ СҰ	ЖУ Ш	ЧХ ЛҮ	КЦ ЭҒ	ЕТ І	ЗФ Ә
Жұп	НП ЯҚ	ГР Щ	ДИ СҰ	ЖУ Ш	ЧХ ЛҮ	АВ МӨ	ЕТ І	ЗФ Ә	БО Ю	КЦ ЭҒ


Ізделініп отырған мөлшер

3.1 - сурет 3.2 - сурет

3.3 - сурет 3.4 - сурет

3.5 - сурет 3.6 - сурет

3.7 - сурет 3.8 - сурет

3.9 - сурет 3.10 - сурет

Әдебиеттер тізімі

1. Демирчян К.С., Нейман Л.Р., Коровкин Н.В.,Чечурин В.Л. Теоретические основы электротехники. том1.-СПб.: Питер,.2001-463с.

2. Зевеке Г.В., Ионкин П.А., Нетушил А.В., Страхов С.В. Основы теории цепей.- М.: Энергоиздат, 1989.-528с.

3. Бессонов Л.А. Теоретические основы электротехники.- М.: Гардарики, 1999.-638с.

4. Шебес М.Р., Каблукова М.В. Задачник по теории линейных электрических цепей.-М.: Высшая школа, 1990.-544с.

5. Сборник задач по теоретическим основам электротехники/Л.Д. Бессонов, И.Г.Демидова, М.Е. Заруди и др.-М.: Высшая школа, 1988.-543с.

6. Сборник задач и упражнений по теоретическим основам электротехники/ Под ред. П.А. Ионкина.-М.: Электроиздат, 1982.-768с.

7. Аршидинов М.М., Амиров Ж.Қ. Электротехниканың теориялық негіздері (Оқу құралы). – Алматы: АЭжБИ, 2003.

8. Аршидинов М.М., Амиров Ж.Қ. Электротехниканың теориялық негіздері - 1,2 (Оқу құралы). – Алматы: АЭжБИ, 2006.

9. Аршидинов М.М., Амиров Ж.Қ. Электротехниканың теориялық негіздері 3 (Оқу құралы). – Алматы: АЭжБИ, 2008.

10. Аршидинов М.М., Амиров Ж.Қ. Электротехниканың теориялық негіздері 4 (Дәріс жинағы). – Алматы: АЭжБИ, 2010.

2014ж. жиын.жосп., реті.

Маликжан Мамежанович Аршидинов

Алма Исахановна Нурова

ЭТН. ҮШ ФАЗАЛЫ ЭЛЕКТР ТІЗБЕКТЕРІН ЖӘНЕ СЫЗЫҚТЫ ЭЛЕКТР ТІЗБЕКТЕРІНДЕГІ ӨТПЕЛІ ПРОЦЕСТЕРДІ ЕСЕПТЕУ

№ 1-3 есептік - сызбалы жұмыстарына арналған әдістемелік нұсқаулар мен тапсырмалар (050718 – Электрэнергетика мамандығының студенттері үшін)

Редакторы:

Басуға «_____»___________ Пішімі 60х84 1/16

Тиражы 150 берілген 2014 жылы рұқсат етілді

Көлемі1,1 есеп.-баспа таб. №1 баспаханалық қағаз

Бағасы 56 тг. Тапсырыс №

Алматы энергетика және байланыс университетінің көшірмелі- көбейткіш бюросы

050013 Алматы, 126 үй, Байтұрсын ұлы