Зардап шеккендерді іздеу және құтқару құралдары және пайдаланылатын әдістер.

 

Зардап шеккендерді іздестіру жұмыстары арнайы іздеу бөлімшелерінің құтқарушыларының күшімен байқап зерттеу, талқандау көзін инженерлік барлау мен жұмыстардың көлемін, және де қажетті апат-техникалық және дайындау жұмыстарын өткізгеннен кейін жүзеге асырылады. арнайы іздеу бөлімшелерінің құтқарушыларының күшімен жүзеге асырылады.

Қираған ғимараттардың жағдайында зардап шеккен адамдардың іздестіру жұмысы адамдарды табу, олардың орналасу жағдайының шарттарын, олармен дыбыс немесе көзбен шолу қатынасты орнату және оларға қажетті көмектің шамаланған көлемі мен сипатын анықтауға бағытталған іздестіру бөлімшелерінің іс-қимыл жиынтығын ұсынады. Іздестіру шараларын өткізу кезінде қажетті:

– құтқару жұмыстарының барлық аумағын зерттеу;

– зардап шеккендердің болу орындарын анықтау және белгілеу, мүмкіндігінше олармен байланыс орнату;

– зардап шеккендердің функционалды жағдайын, алған жарақаттардың сипаты мен алғашқы медициналық көмек көрсету әдістерін анықтау;

– зардап шеккендерді шығару жолдарын анықтау;

– зардап шеккендерге екінші рет қатты әсер ететін факторлардың әсер етуін шектету және жою.

Жер сілкіністері, жарылыстар, қара құйындар, опырылып құлау, көшкін, селдер, көшкіндер себептерінен туындаған төтенше жағдайлар кезіндегі жағдайларда

Жаппай қирауы бар тұрғын үй құрылыстарында бірінші кезектегі мақсат ол - ғимараттардың қирауларының астында қалған зардап шеккен адамдарды құтқару жұмысы болып табылады.

Зардап шеккендер қайда және қандай жағдайларда екенін, олар қорғаныс құрылғыларда паналай алды ма, соны орнату маңызды. Ол үшін бірінші кезекте баспана және жасырыну орындарын табу, куәгерлердің ақпаратын, баспаналары бар аумақтың жоспарларын, үйіндімен төгілмейтін бағдарларға баспаналарды тіркеу планшеттерді (кәртішкелерді) қолдана отырып үйінділерді дұрыстап зерттеу.

Тұрғын халықтың бір бөлігі үйінділердің астында қалуы мүмкін: қираулардың астында, қирап түскен ғимарттардың жер төле қабаттарында немесе бірінші қабаттардың бөлмелерінде. Адамдар ғимараттардың құрылыстары мен ірі заттарының толық құламауы нәтижесінде пайда болатын қираулардың қуыстарында қалуы мүмкін. Ондай қуыстар жиі ғимараттардың сақталып қалған қабырғаларының арасында жіне көлбенен жатқан сырғауыл ағаштар мен тақтай басындыларының, саты астындағы орындарда және т.б. орындарда пайда болуы мүмкін.

Сәйкесінше келетін күштер мен құралдардың бар болуына тәуелді іздестіру жұмыстары келесі әдістермен жүргізілуі мүмкін:

– құтқару жұмыстарының аумағын (нысанның, ғимараттың) бірыңғай көзбен шолу жүргізіледі (нысанның, ғимараттың);

– арнайы дайындаған иттерді пайдаланумен (кинологиялық әдісі);

– арнайы іздестіру асппаптармен (техникалық әдіс);

– куәгерлердің айғақтары бойынша.

Жаппай көзбен шолу зерттеу әдісімен іздестіру жұмыстары осы мақсатты орындау үшін арнайы ұйымдастырылған бөлімшелермен (топтармен, есептермен). Іздестіру кезінде және басқа да бірқатар себептерді есепке алғанда тағайындалған бөлімшенің құрамы зерттелетін үйіндінің биіктігі мен ауданың шығыстан, ғимараттың қирау сипатынан, оның функционалды тиесілігін, метеорологиялық жағдайын, жыл және тәулік уақытынан анықталады. Орташа есеппен алғанда: бір көпқабатты ғимаратқа 20 адамнан тұратын іздестіру тобы. Бір топ ғимаратқа тікелей зерттеуге 2…3 адамнан тұратын есепке бөлінетін саны 60 адам іздестіру тобы бөлінеді. Іздестіру аумағы әрбір есеп тобына тағайындалатын жолақтарға бөлінеді. Іздестіру жолақтарының ені бірқатар факторлардан тәуелді болады (үйіндінің сипатынан, қозғалыстың шарттарынан, көз көрерліктен жіне т.б.) және 20...50 м құрастыруы мүмкін. Әздестіру есебі бекініс сайманымен, зардап шеккендерді тауып алған орындарын белгілейтін құралдармен (жалаушалармен, фонарлармен, дабл бергіш ракеталармен), байланыс және жеке қорғаныс құралдары, алғашқы медициналық көмек құралдарымен жабдықталады. Кейбір жағдайларда іздестіру топтары альпинист және өрт жабдығымен жабдықталуы мүмкін.

Үйінділердің астында қалған адамдарды табу үшін бәсен дыбыс дабылдарын ұстау үшін дыбыстық аспаптарды және олардың сәулелену бағыттарын анықтау, дыбыс көзіне дейінгі ара қашықтықты анықтайтын екі дыбысты күшейтетін аспаптары бар геофондар, инфра қызыл камералар, оптикалық зондтар, ультра қысқа толқынды зондылау (қуыстарды анықтау) пайдалану мүмкін.

Техникалық құралдырдың көмегімен үйіндінің астында адамды табу және ұқсастыру қағидалы мүмкіндігі аспаптармен адамға тәні тіршілік ету үшін, атап кеткенде тыныс алу, жүрек соғысы, қимылы, электромагнитті сәулелену жіне т.б. сипаттайтын көріністерді тіркеуге негізделген.

Атап өткен факторлар олар адамның белгілеу әдісі бойынша айыратын іздестіру аспаптардың бірнеше түрінің құру негізіне енді: дыбыстық, оптикалық, радиотолқынды, метаболизм өнімдерін тіркегіштер.

Зардап шеккендермен берілетін (айғай, ыңырсу, құрылыстардың элементтері бойынша соққылар) дыбыстық және сейсмологиялық дабылдарды оператормен тіркеуге негізделген дыбыстық аспаптар әрекеттерінің қағидасы бар ең үлкен даму және таралуға кеңелген дыбыстық аспапатар ие болды. Осы түрдің аспаптары, ережеге сәйкес үш негізгі элементтен тұрады: қабылдағыш қоңдырғы (дыбысты күшейткіш аспап, тетік); күшейткіш-қайта құрылғыш; шығу құрылғысы (негізгі телефондар, индикаторлар және т.б.).

Сейсмикалық аспаптар дыбыстық аспаптардан айырмашылығы қорытындылады келесіде, олар біріншіден түрлердің шымырлығына ие болған орталарда (тау жыныстары, құрылыс құрылғылары, шахталар) жұмыс істеуге арналған.

Аспаптар дыбыстық тетіктен басқа сейсмикалық тетіктері бар, олар жұмыс процессінде қатты қабатқа орнатылады. Қоршаған құрылыстар бойынша зардап шеккендермен берілетін соққылар (оның ішінде әлсіз соққылар) жоғары қабатқа сейсмикалыұ толқыныстар түрінде түседі және оператормен тіркеледі.

Үйінділердің астынан адамдарды іздестіру әдістерінің бірі арнайы дайындалған иттерді пайдалану болып табылады, олар адамдар болуы мүмкін орындарды анықтайды. Адамдарды құтқару осы әдістің тиімділігі кейбір иттердің тұқымының арасында иіс сезу жоғары деңгейімен қамтамасыз етілген, ешқандай техникалық құралдарды қолдануды талап етпейді. Бірақ, иттермен жұмыс істеу үйінділердегі әйнектің сынықтары, бетонның сынықтары, металлдан жасалған шыбықтардың үлкен көлемінің бар болуы қиындатады. Жер сілкінісі болғаннан кейінгі уақытта арнайы дайындалған иттерді алғашқы 4...5 тәуліктің ішінде пайдалану өте тиімді, әсіресе жазғы уақытта. Әрі қарай оларды пайдалану тиімділігі жануарлардың шаршау себебінен төмендесе, сондай-ақ «өлік иісі» жоғары шоғырлану есебінен төмендейді.

Куәгерлердің мәліметтері бойынша зардап шеккендерді іздестіру. Ғимарттардың қирау жағдайында куәгерлердің мәліметтері бойынша зардап шеккендерді іздестіру іздеу-құтқару бөлімшелерінің жеке құрамымен және төтенше жағдайдың салдарын жою басұрамасының органдарымен өткізілетін шаралар және іс-әрекеттер жиынтығын құрайды, зардап шеккендердің орны туралы немесе қирап жатқан әсердің уақытында ықтимал орны туралы ақпарат бере алатын тұлғаларды сұрастыруда тұжырымдалады.

Ондай тұлғалар болуы мүмкін:

– құтқарылған (қоршаудан босатылған) зардап шеккендер;

– үй, кіре беріс тұрғындары, (талқандауға ұшыраған көршілер);

– қирау кезінде ғимараттан тыс жерде болған кәсіпорын жұмыскерлері мен мекеме қызметкерлері;

– ғимараттың қирау кезінде жазба және ауызша ақпараты бар кәсіпорын әкімшілігінің өкілдері, ҚКҚ жұмысшылары, мектеп және балалар мекемелерінің мұғалімдері мен тәрбиешілері, және де басқа тұлғалар – оқиғаны көзімен көргендер (куәгерлер) – қираған ғимараттың қасында табылған кездейсоқ жолаушылар мен балалар;

– СиДНР атқаратын бөлімшелердің жеке құрамы.

Куәгерлерді сұрастыру жұмысымен осы мақсатты орындауға тағайындалған бөлімшелер немесе арнайы құрылған құтқұарушылар топтары айналысады. Сұрастыру кезінде келесі мағлуматтар анықталады:

– зардап шекендердің саны және болу орындары;

– оларға жетудің ең қысқа және ең қолайлы қауіпсіз жолдарды (жол бағыттар);

– зардап шекендердің жағдайы және оларға қажетті жәрдем;

– зардап шекендердің орналасу жерлерінде жағдай шарттарын және оларға қайтадан талқандалу деректерінің әсер ету қауіп-қатердің болуын.

Табылған зардап шеккендер хал-жағдайлары, олар тап болған жағдай туралы, және олармен бірге басқа зардап шеккендердің бар-жоғын сұрастырады. Жағдайға байланысты оларға алғашұы медициналық көмек көрсетіліп, содан соң іздестіру жұмыстары жалғастырылады.

Табылған зардап шеккендер мен қаза тапқандардың орны арнайы көрсеткіштермен белгіленеді, өлшемдері, түрі және құрамы бөлімше командирімен белгіленеді.

Іздестіруді аяқтаған соң бөлімше басқа құтқару жұмыстары немесе басқа орындағы іздестіру жұмыстарын орындауға кірісе алады.

Су басу және тасқындар жағдайларында.

Судың биік деңгейіне жеткен жағдайларда зардап шеккен адамдарды іздеу оларды табу, адамдардың болу орнын және жағдайын, олармен байланыс орнату, қажетті көмектің көлемі мен сипатын анықтауға бағытталған әрекеттердің жиынтығын құрайды.

Іздестіру жұмыстары қажетті апат-техникалық және дайындалған жұмыстарды өткізгеннен кейін арнайы дайындалған іздестіру бөлімшелерінің күшімен орындалады.

Судың биік деңгейі бар аймақтарда зардап шеккендер келесі орындарда қоршалуы мүмкін:

– су бетінде (ағаштар, ғимараттардың үстіңгі қабаттары және құрылыстар);

– су бетінде;

– су астында (батып қалған ғимараттарда және судың түбінде).

Судың қауіпті деңгейі бар аймақтарда зардап шеккендерді іздеу жұмысы олардың орналасу орны мен деңсаулық жағдайы, құтқарушылардың жетуге жолдарын және зардап шеккендерді көшіру болып табылады.

Іздестіру жұмыстары сәйкесінше күш пен құралдардың бар болуынан тәуелді келесі әдістермен жұзеге асырылады:

– барлау топтарымен жүзу құралдарында батып кеткен аймақты көзбен шолу жаппай зерттеу;

– тікұшақтарда батып кеткен аймақтарды аралап ұшып өту;

– куәгерлердің берген және құтқарылған зардап шегушілердің мәліметтері бойынша.

Көзбен шолу жаппай зерттеу әдісімен іздестіру жұмыстары осы мақсат үшін арнайы ұйымдастырылған бөлімшелермен (топтар, есептер) жүзеге асырылады.Тағайындалған бөлімшенің құрамы батқан аймақтың көлемінен, иженерлік жіне метеорологиялық жағдайдан, іздестіру кезінде жыл мезгілі мен уақытты есепке алғанда анықталады. Есепті орташа алғанда: іздестіру тобы 2 шаршы шақырымға жүзгіш құралда әқ адам көлемінде. Іздестіру аумағы әрбір есепке тағайындалған жолақтарға бөлінеді. Жолақ ені факторлар қатарынан тәуелді (қозғалыс жағдайларынан, көрерліктен және т.б.) және 20–50 метр құрауы мүмкін. Есеп белгілеу құралдармен (жалаулар, фонарлармен, белгі бергіш ракеталармен), байланыс жіне жеке қорғаныс, және алғашұы медициналық көмек көрсету құралдарымен жабдықталады. Кейбір жағдайларда іздестіру топтары альпинистің құрал жабдығымен жабдықталуы мүмкін.

Іздестіру шараларын жүргізу кезінде қажетті:

– барлық батқан аймақты зерттеу;

– зардап шеккендерді анықтау және орындарын белгілеу;

– зардап шеккендердің деғсаулығын, жарақат атлған сипатын, және алғашқы медициналық көмек көрсету әдістерін анықтау;

– зардап шеккендерді шығару жолдарын анықтау;

– зардап шеккендерге қайтадан әсер ететін факторлардың әсер етуін жою немесе шектету.

Өрт болған жағдайда.

Құтқару жұмыстары жүргізіледі: шығару, алып шығу және түсіру әдісімен. Сонымен қатар ір түрлі әдістер мен ір түрлі құтқару қоғдырғылары: сатылар, ірі жергілікті ұүрылыстар, арқан-түсіру құрылыстары; науа-түсірілімдер, амортизациялы құрылыстар, құтұару жеңдері, үрлегіш секіргіш төсеніш (жастықтар) пайдаланылады. Негізгі артықшылығы мынады, олар күтім үшін 6 адамды ғана, сол уақытта төсемге – 40 адамды талап етеді.

Басқа құтқару құрылғысы икемді құтқару жеңі болып табылады, ол басқа құтқару құрылғылардың алдында артықшылығы жоғары өткізу қабілеті – 15-36 адам/минут болып табылады, сонымен қатар ір түрлі жастағы адамдар мен дене бітімін, дене және психикалық жағдайын алғанда.

Түсіру кезінде жең ішінде түсіріліп жатқанда тоқтатылуы мүмкін, егер жеңдерді қолмен қысқанда, және де жеңді тік жағдайда бұрау, немесе жерде тұрған адаммен өзінен басқа жаққа тарту жолымен түсірілімнің жылдамдығын бақыласа.

6 адам тобынан тұратын көтерудің жалпы уақыты және қабаттан 80 кг массасы бар зардап шеккенді шығару зардап шеккенді тасымалдау әдәсәнен тәуелді.

Жоғары қабатты ғимараттардан адамдарды құтқару бойынша негізгі кедергілер:

– көтеру алаңдарының жоқтығы, ғимарттың алаңы бойынша стилобатының бар болуы, осының бәрі қиындатады, кейбір уақыттарда өрт кезінде адамдарды құтқаруға арналған тасымалдағыш құрылыстарды орнатуға мүмкіндік бермейді;

– 14 қабат және одан жоғары жерден адамдарды құтқаруға қажетті жылжымалы құралдардың жетіспеушілігі (жоқтығы);

– автосатыны орнату ұзақтығы (20–30 мин);

– жеке құтқару құрылыстарының жоқтығы;

– лифтерді пайдалану мүмкіндігінің жоқтығы.

Химиялық жұқтыру аумағында.

Апат кезінде зардап шеккендер мен көмекке зәру адамдар жұқтыру аумағында ашық тұрде болуы мүмкін, қираған құрылыстың немесе ғимарат, өнеркәсіп және тұрғын үй үйінділерінің астында болуы мүмкін.

Жұқтырылғандарды іздестіруге қажетті:

– құтқару жұмыстардың барлық аумағын зерттеу, оның ішінде ашық өнеркәсіп жұмыстары, үйінділер, зардабы тиген ғимараттар, және де жұқтыру аумағындағы өнеркәсіп және тұрғын үй ғимараттарын анықтау және жұқтырылған орындарды белгілеу, мүмкіндігінше олармен байланыс орнату;

- адамдардың жағдайын анықтау;

– адамдарға ілеспелі жарақат ететін факторлар - өрттер, тұтіндеу, аумалы құрылыстар және сынған заттардың оларға құлау мүмкіндігі;

оларға алғашқы медициналық көмек көрсету

– зардап шеккендердің мүддесіне орындалатын жұмыстардың шамаланған көлемдері мен әдістерін анықтау, оларға алғашқы медициналыұ көмек көрсету мүмкіндігін бағалау және адамдарға әсер ететін факторлардың ықпал етуін шектету.

Химиялық жұқтырудың жағдайларында ұшырағандарды іздестіру әдістері болып табылады:

– құтқару жұмыстардың аумағын жаппай көзбен шолу зерттеу жұмысы;

– куәгерлердің мәліметтері бойынша іздестіру;

– арнайы аспаптарды пайдалану жолымен іздестіру.

Құтқару жұмыстар аумағын жаппай көзбен шолу зерттеуін іздестіру-құтқару бөлімшесімен, барлау бөлімшесімен немесе осы мақсат үшін арнайы ұйымдастырылған (взводпен, топпен, есеппен) жүзеге асырылады.

Бөлімше байланыс және жеке қорғаныс құралдарымен, бекініс сайманымен, жұқтырылғандарды орнын белгілеуге арналған ұүралдар, жіне алғашұы медициналық көмек көрсету үшін ұүралдармен жабдықталады. Командир (топтың, есептің ағасы) құтқару жұмыстардың барлық ұүрылғылары мен ғимараттар бар болған бағдарларға бекітуболуы тиіс, және де адамдардың болуын еі тиімді табуын білуі тиіс, жоспар (жоба) болоуы тиіс.

Ғимараттар қирау жағдайларында зардап шеккендерді қоршаудан босату бойынша жұмыстарды жүргізу технологиясы

Ғимарттардың қирау жағдайларында құтқару жұмыстарын (ҚР) жүргізу кезінде зардап шеккендерді қоршаудан босатып алу зардап шеккендерге жетуді қамтамасыз етуге, құрылыс сынықтарының астынан және жабық орындардан босатып алу, қоршау орындарынан көшіру жолдарын ұйымдастыру үшін жүргізілетін шаралар жиынтығын ұсынады. Зардап шеккендердің орналасу орнына байланысты қоршаудан босатып алу жұмыстары технологиялық ерекшеліктері бойынша үш негізгі түрге бөлінеді:

– құрылыс құрылғылар үйінділердің астында қалған зардап шеккендерді қоршаудан босатып алу;

– жабық қалған орындардан зардап шеккендерді қоршаудан босатып алу;

– қираған ғимараттардың жоғары қабаттарынан (деңгейлерден) зардап шеккендерді құтқару.

Зардап шеккендерді босатып шығару үшін келесі негізгі әдістер қолданылады:

– темір ұста және бекіткіш сайманын пайдалану арқылы үйінділерді қолмен тазалау;

– кіші механизацияның құралдарын (КМҚ) пайдалану арқылы табиғи қуыстардың жүйелерін кеңейту;

– көлдеңен орналасқан галереяларды тесіп өту және тігінен орналасқан құдықтарды тазалау;

– инженерлік-құтқару жұмыстары мен КМҚ механизацияның негізгі құралдарын қолдану арқылы үйінділерді кезеңдік-жүйелік тігінен тазалау;

– инженерлік-құтқару жұмыстары мен КМҚ механизацияның негізгі құралдарын қолдану арқылы үйінділерді кезеңдік-жүйелік көлденен тазалау;

– инженерлік жүйелер мен қатынастардың жер асты галереяларын пайдалану.

Үйінділердің астынан зардап шеккендерді босатып алу бойынша жұмысты жүзеге асыру әдісін ің бір түрін таңдау бірінші кезекте қирау дәрежесі, жұмыстарды жүргізуге алда тура келетін ғимараттардың немесе құрылыстардың конструкциялық шешімінің түрімен жүзеге асырылады.

Жіргілікті тастан жасалған ғимараттар мен ұүрылыстардың ұирауы кезінде пайда болған үйінділерде құтқару жұмыстарын жүргізген кезде (оның ішінде толық емес тірегі бар жүйесімен), кеңінен өңдіріс жұмыстарының екі әдісі пайдаланылады:

- үйіндінің астында қалған көлдеңен орналасқан галереяларды тесіп өту және тігінен орналасқан құдықтарды тазалау;

– үйінділерді кезеңдік-жүйелік көлдеңен тазалау.

Осы мақсат үшін кіші механизацияның құралдары пайдаланылады, оларға қылыш тәрізді тау және пневматикалық көтергіштер, және де қолмен жұмыс істейтін гидравликалық көтергіштер жатады.

Үйәнділердің астынан зардап шеккендерді құтқару үшін пайдаланылатын әдістің бір түрі ол үйінділерді қолмен тазалау әдісі болып табылады. Ереже бойынша жер сілкініс болғаннан кейін бір сағат өткен соң бұл жұмыстар жергілікті халықтың қатысуымен бекіткіш құралын пайдаланумен жүргізіледі.

Үйінділердің астынан зардап шеккендерді алып шығу және шығару қолмен, зембілдермен (оның ішінде қатты затқа дененің тиюімен), төсемнің қалдығына, автосатылар және автомұнаралар, альпинист жабдығымен, баумен, сырауылдар және басқа да қол астындағы құралдармен жүзеге асырылады.

Жартылай немесе қираған ғимараттардың жоғары қабаттарынан зардап шеккендерді алып шығару жұмысы қиындық туғызады. Жағдайлардың көбінде ғимараттардың қирауы саты орындары мен саты қуыстарының қирауына әкеліп соқтырады, зардап шеккендерді өрт автосатыларды, автомұнараларды қолдану арқылы алып шығаруға болады, ал басқа жағдайларда альпинист-тауға шығаушылар санан құрылған өз еркімен көмектесуге бел буған бөлімшелердің көмегімен ғана мүмкін береді.

Осыдан басқа, ғимараттардың жоғары қабаттарынан зардап шеккендерді құтқару әдістерімен жүзеге асырылады:

– сақталған немесе қайта өңделген саты саптары бойынша;

– құтқару арқанын мен құтқару белдігін қолдану арқылы;

– саты-шабуыл жасағышты қолданумен;

– арқан жолдарын қолданумен;

– құтқару жеңін қолданумен.

Су басып кету және су тасқыны жағдайында

Су деңгейі жоғары аймақтарда құтқару жұмыстарын жүргізудің басты ерекшелігі құтқарушылардың зардап шеккендерге баруды қамтамасыз ету қиындылығы және оларды бұғаттан шығару болып табылады.

Бөлімшелерді жұмыс орындары (секторлар) бойынша тарату осы бөлімшелерде қажет етуін бағалау нәтижелері бойынша жүзеге асырады.

Су деңгейінің қауіпті аймақтарында құтқару жұмыстарын өткізу үшін күш-құралдарды тарату кезінде келесі топтарды ұйымдастыру мақсатты:

– зардап шегушілерді барлау және іздестіру тобы– тез жүретін жүзу құралдарында (I нұсқа), тікұшақтарда (II нұсқа);

– зардап шеккендерді бұғаттан шығару және көшіру тобы;

– зардап шеккендерді қабылдау және оларға алғашқы медициналық көмек көрсету тобы.

Құтқару жұмыстарн (ҚЖ) өткізу кезінде су басып кету аумақтарында зардап шеккендерді бұғаттан шығару зардап шеккендерге баруды, одақтасу орындарынан шығарып алуды қамтамасыз ету, оларды шығару жолдарын ұйымдастыру кешені болып саналады.

Зардап шеккендердің орналасу орнынан және бұғаттан шығару бойынша жұмысты орындау технологиясынан тәуелді үш негізгі топқа бөледі:

– су бетінде (ағаштардан, үйлердің жоғарғы қабаттарынан және төбелерінен) болған зардап шеккендерді алу;

– су бетінде болған зардап шеккендерді құтқару;

– су деңгейінен төмен (су басып кеткен үй-жайларда, түбінде) болған зардап шеккендерді шығарып алу.

Құтқару жұмыстарын өткізу барысында зардап шеккендерді құтқару үшін келесі әдістер және осы жұмыстарды орындау тәсілдері пайдаланады:

– су деңгейінен, жүзу құралдарынан асып кеткен су басып кеткен үй-жайларда зардап шеккендерді бұғаттан шығару;

– су бетінен жоғары (үйлердің жоғарғы қабаттарында, ағаштарда және т.б.) болған зардап шеккендерді арнайы құралдар арқылы тікұшақтарға көтеру;

– зардап шеккендерді су бетінен жүзу құралдарын ернеуге көтеру;

– зардап шеккендерді судан құтқару құралдарының көмегімен тікұшаққа көтеру;

– су деңгейінен төмен орналасқан (батып кеткен орындарда) және су түбінде жүзгіш құралдарға көтерумен бірге құтқарушылар-cуда жүзушілермен зардап шеккендерді алып шығару.

Батып кеткен ғимараттар мен құрылыстардың жоғары қабаттарынан (деңгейлер), жіне де ағаштар мен талдардан зардап шеккендерді қоршаудан босатып алу әр түрлі әдістермен жүзеге асырылады:

– сақталған немесе қайта өғделген саты саптары бойынша;

– құтқару арқанын қолдану арқылы (белдік);

– саты-шабуыл жасағышты қолданумен;

– арқан жолдарын қолданумен;

– құтқару жеңін қолданумен.

Зардап шеккендерді атап өткен әдістермен құтқару оларды жүзгіш құралға ұауіпсіз орынға тасымалдауды ұйғарады.

Осыдан басқа, ғимараттардың жоғары қабаттарынан зардап шеккендерді түсіруге арнайы құралдармен жабдықталған тік ұшақтар қолдануы мүмкін.

Су бетінде зардап шеккендерді құтқару келесі әдістермен жүзеге асырылады:

– жүзгіш құралдың үстіне көтеру;

– құтқарушымен жүзіп өтіп сүйреу;

– тізімді және қол астындағы құтқару құралдарын қолдану арқылы.

Зардап шеккендерді батып кеткен орындардан және су түбінен алып шығару қиын тапсырма болып табылады және келесі әдістермен жүзеге асырылады:

– акваланг киюмен құтқарушылармен жүзу арқылы;

– жүзгіш құралға сүйреу арқылы батып кеткен орындардан босатып алу.