Егуге арналған препараттар ДДҰ талаптарына сәйкес тестіленген, Қазақстан Республикасында тіркелген болуы тиіс. Бак. препараттар иммуногенді (вакциналар), қауіпсіз, бөтен микроорганизмдер болмау керек, қолдану сақтау және тасымалдауға ыңғайлы қорапта болу керек. Егу алдында вакцинаның қолдану нұсқаулығымен танысып, оның таңбаланғанын және бүтіндігін тексеру қажет.
Бак.препараттар ампулада және флаконда шығарылады, әр препараттың сыртындағы жапсырмасында көрсетіледі:
1) дайындаған кәсіпорынның мекен-жайы мен аты;
2) препараттың аты;
3) препараттың саны мен дозасы;
4)серия нөмірі (дайындаған кәсіпорын береді);
5) мемлекеттік бақылау нөмірі;
6) препараттың жарамдылық мерзімі немесе дайындау мерзімі.
Қолданар алдында препарат мұқият тексеріледі.Нұсқаулығы жоқ немесе мәліметі толық болмаса, шынысы шытынаса немесе қорапшасы жарылса, ыдырамайтын түйіршіктер мен бөгде заттар болса, түсі өзгерсе, қолдану мерзімі асып кетсе, препарат жарамсыз деп есептелінеді. Жарамсыз препаратқа акт жасалынады, онда препараттың аты және саны, сериясы мен бақылау нөмірі, қолдану мерзімі мен жарамсыз болуының себебі көрсетіледі.
Бак препараттар құрғақ және сұйық түрде шығарылады. Егер құрғақ түрде болса, препарат сосуд бойымен (таблетка түрінде немесе сосуд бойына жабыса) өту керек, ал егер қолдану мерзімі өтіп кеткен болса, бак. препараттар шар түрінде немесе ұнтақ түрінде болады.Таблетканың бүрісуі, оның біркелкі болмауы, ылғалдануы, түсінің өзгеруі немесе еріткіш қосқанда біркелкі араласпауы ауа кіргенін және вакцинаның бұзылғанын көрсетеді. Егер бак.препарат сұйық түрде шығарылса, түбінде тұнбасы бар болса, ампулада (флакон) «қолданар алдында шайқау қажет», деген жазу жазылады, ал егер мөлдір болса, тұнба болмау керек.
Препараттың жарамдылығын анықтау мақсатында тексеру бракераж деп аталады.
Вакцинамен алдын алудың тиімділігін қамтамасыз ету үшін вакциндық препараттарды дайындайтын кәсіпорыннан егілетіндерге дейінгі сақтау және тасымалдаудың температуралық тәртібін бұзбау өте маңызды, оны тәжірибеде «суық тізбек» деп атайды.
Осы тәртіптің бұзылуы, сонымен бірге күн сәулесінде немесе 10 °С-тан жоғары температурада сақталуы вакцинаның биологиялық белсенділігінің толық немесе жартылай жоғалуына соқтырады. Препараттарды 0 ° С - тан төмен температурада (полиомиелит, қызылша, паротиттен басқаларын) сақтағанда кері әсер етеді, әсіресе бірнеше рет мұздатып, еріткенде зиянды.Бак.препараттардың көпшілігі +4, +8° С температура жағдайында сақталады.
Полиомиелитті вакцинаны мұздатылған жағдайда сақтайды, паротитті, қызылшаға қарсы вакциналарды + 4°С-тан жоғары емес температурада сақтайды. Бак.препараттардың нақты сақтау ережелері нұсқаулықта көрсетілген. Вакцинаның тасымалдау жән сақтау температурасын бақылайтын индикаторлар вакцинамен бірге қораптың ішінде болу керек.
«Ашық флакон саясаты». Ампуланың тығыншығын алмай шприцті тесіп, вакцинаны инеге тартып алғаннан кейін ол «ашық» болып саналады. Ашық ампулаларды қолдануға болады, егер:
1. Дәрілердің қолдану мерзімі өтіп кетпесе;
2. Сақталу температурасы бұзылмаса;
3. Стерильді жағдай болса;
4. Вакцинада көзге көрінетін өзгерістер болмаса.
Полиомиелитті вакцинаға қарсы ашылған флакон +4° С-тан 5 күнге дейін сақталады.
Қайтадан мұздатуға рұқсат етілмейді.
Қызылша мен паротитке қарсы вакциналар – ашылған вакциналарды сақтауға болмайды. АКДС, АДС, БЦЖ, БЦЖ-М вакциналарын тез арада қолдану керек. Қолданылмаған вакциналарқайнатылып немесе дезинфекциялық ерітінділерде залалсыздандырылады.
Суық тізбек үш компоненттен тұрады:
1. Арнайы дайындалған қызметкерлер (вакцинаны сақтау, тарату,
тоңазытқышта дұрыс ұстау және қызмет ету соларға байланысты);
2. Вакциналарды сақтауға және тасымалдауға қажетті тоңазытқыш
жабдықтар;
3. Суық тізбектің барлық кезеңінде температуралық тәртіпті
бақылайтын жүйелер және жабдықтар.
Биологиялық препараттарды таратуындағы "суық тізбек"
№2 кесінді
| Иммундық дәрмектер (препараттары) шығатын өндіріс |
| Республикалық СЭС, аймақтық, облыстық СЭҚД |
| Қалалық СЭҚБ |
| Аудандық СЭҚБ |
| Емдеу–алдын алу мекемелер, аймақтық емхана, босану үйі, ФАП |
Суық тізбектің тиімді қызмет ету үшін барлық деңгейдегі Денсаулық сақтау мекемелерінің басшыларымен қатар, егу жұмысын атқаруға тікелей қатысы бар қызметкерлердің көзқарасын өзгерту керек. Суықтық тізбексіз вакцинациялаудың тиімділігі туралы сөз болуы мүмкін емес екендігін оларға жеткізу керек. Оған тек қайта дайындықтан өткізу арқылы қол жеткізуге болады. Суық тізбек үшін тәжірибеде, әдетте, тұрмыста жиі қолданатын жабдықтар пайдаланылады. Сонымен бірге, ДДҰ және оған мүше көптеген елдердегі тәжірибеге қарағанда суықтық тізбегі табысты және вакцинациялау тиімді болуы үшін бір мәрте немесе бірнеше рет пайдаланылатын арнайы термоконтейнерлер, сөмке-тоңазытқыштар, т.б. қажет. Ондай аппараттарда температурасы +4, +8°С жағдайда сақталады. Осындай сиымдылық – ыдыстарға салынған мұздың немесе басқа суытқыш элементтердің есебінен температураны тұрақты ұстап тұрады. Бір мәрте қолданылатын контейнер дайындаушы – кәсіпорыннан республикалық, облыстық, аудандық, кей кезде қалалық МСЭҚБ-на вакцина тасымалдау үшін өте қажет. Отандық тәжірибе иммундық препараттарды жәшікке салып, поштамен жіберудің дұрыс емес екендігін көрсетіп отыр. Осыған орай, термоконтейнерлерді және басқа жабдықтарды өндірістік деңгейде шығару кешіктірмей қолға алатын мәселе.
ДДҰ ұсынысы бойынша вакцинаның тасымалдау жән сақтау температурасын бақылайтын әр түрлі индикаторлар кеңінен қолданылады. Көп жылдық тәжірибе олардың қарапайымдылығын әрі тиімділігін көрсетті. Сонымен бірге, мұндай әдіс, орындауға көп еңбек сіңіруді керек ететін биологиялық бақылауға қарағанда, әлдеқайда арзан және жедел қолдануға болады. Шет елдерде бақылаушы индикатор- картасы кеңінен қолданылады.Ондай әдісті денсаулық сақтау тәжірибесіне енгізу суық тізбектің тиімділігін көтеруде үлкен рөль атқарған болар еді.
