Аурухана ішілік инфекцияларға (АІИ) пациент ауруханаға түскеннен бастап оған жұғатын немесе көмекке келген кезде ауру симптомдарының байқалуынсыз ауруханада жатқанда немесе шығарылған кезде байқалатын клиникалық анықталынған кез келген ауру.
АІИ-ның басқа да атауы бар: госпитальді, нозокониальді. АІИ-ға жататын аурулардың көпшілігі медициналық араласумен байланысты. АІИ-ның шамамен 85%-ы іріңді-септикалық инфекция (ІСИ), 6-7%-ы вирусты гепатиттер В,С,Д: клиникалық инфекциялар -7-8%; соның ішінде 80% жағдайда –сальмонелез.
АІИ-ның пайда болуына әсер ететін факторлар:
- Организмнің қарсы тұру қабілетінің төмендеуі;
- Штаммдары антибиотикке төзімді микроорганизмдердің таралуы;
- Пациентті күту кезінде инфекциялық қауіпсіздік ережелерін сақтамау;
- Инвазивті манипуляциялардың (организмдегі тіннің бүтіндігін зақымдайтын) көбеюі;
- Емдеу - алдын-алу мекемелерінің адамға толуы;
- Құрал-жабдықтардың ескіруі және т.б.
Қауіп топтары:
- Хирургия, урология, реанимация бөлімшелеріндегі жағдайы ауыр науқастарда, әсіресе егде жастағыларда, балаларда және оларды күтетін адамдар немесе оның туыстарында инфекция жұғуының қаупі жоғары;
- Медицина қызметкелері, әсіресе бірнеше рет қолданылатын, биологиялық сұйықтықтармен былғанған және тазартудың барлық этаптарын қажет ететін құралдармен жұмыс істейтіндер.
«Инфекциялық үрдіс» түсінігі макро- және микроорганизмдердің бірлесіп әр түрлі сферадағы: жедел, созылмалы, жасырын, сонымен қатар тасымалдау инфекциясының дамуын анықтайды.
Инфекцияның дамуын тудыратын негізгі жағдай ауру қоздырғышының болуы.
АІИ-ны тудыратын микроорганизмдердің негізгі түрлері корь, скарлатина, дифтерия және басқа да балалар ауруларын, клиникалық (сальгогенез және басқа) В және С гепатиттерін тудыратын облигатты патогенді микроорганизмдер және шартты патогенді микрофлора: стафилококктар, жылтыр стафилококк, стрептококтер, синегной таяқшасы, псевдолюпадтар, Гр «-» бактериялар және оның токсиндері (ішек таяқшасы, протеялар, сальмонеллалар т.б.).Сонымен қатар саңырауқұлақ инфекциясымен ВИЧ -инфекциясымен, цитомегаловируспен аурухана ішілік жұғу жолдары аз жағдай емес.
Инфекция қоздырғыштары инфекция қорында (көзінде) болады.
Аурухана ішілік (госпитальді) инфекцияның қоры болып табылады:
- Персоналдың қолы;
- Ішек, зәр шығару жүйесі, мұрын-жұтқыншақ, тері, шаш, ауыз қуысы пациенттің де, персоналдың да;
- Қоршаған орта: персонал, шаң, су, тамақ өнімдері;
- Құралдар;
- Жабдықтар;
- Дәрілік заттар және т.б.
АІИ-ның таралу механизмі.
АІИ-ның таралуында маңызды роль атқаратын инфекцияның аэрозольді (ауа-тамшылы), тұрмыстық-қатнас және жасанды, сонымен қатар қанмен және басқа биологиялық сұйықтықтармен жанасқанда жұғу механизмі бар.
АІИ-ны алдын-алудағы қауіпсіздік және қадағалау шаралары.
Стационардағы қызметкерлердің екінші жұмыс киімдер жиынтығы болу қажет: халаттар, аяқ киім және басқа да санитарлы киімдер күнделікті ауыстырып отыруға жеткілікті болу керек. Олар арнайы жеке шкафтарда сақталынады. Кірлеген жағдайда шұғыл түрде ауыстырып киетін санитарлы киімдердің жиынтығы бар болуы қажет.
Емдеу мекемесінің мейірбикесі әр уақытта таза және ұқыпты болу керек. Жұмыс киімі үстіндегі киімін толығымен жауып тұру қажет. Шашы толығымен қалпақтың ішіне салынады. Екінші аяқ киімі дезинфекциялауға ыңғайлы, тығыз материалдан тігілу керек. Босандыру бөлімшесінде, инфекциялық бөлімшеде, операциялық блокта емдеу мекемесінен тыс жерлерде жұмыс киімімен және екінші аяқ киіммен жүру үшін арайы екінші киім қажет.
Қорғану киімдерін қолдану ережелері.
Халаттар, алжапқыштар – науқасты күту, инфекцияның таралуын алдын-алу үшін қолданады және оларды науқастың үстіндегі киімі немесе астындағы төсек жаймасы сияқты әрбір емшараны аяқтаған соң ауыстырып отырады.
Қолғаптар –таза және стерильді түрде қолданылады.
Оларды киеді
- Кез келген биологиялық сұйықтықтармен жанасқан кезде (қанмен, шәует немесе қынап сұйықтығымен, мұрынның шырышты қабатындағы бөліністермен, сілекей және жас сұйықтығымен, сонымен қатар зәр, нәжіспен, жұлын сұйықтығымен, экссудатпен және т.б.)
- Пациенттің, сол сияқты медицина қызметкерлерінің терісінің бүтіндігі бұзылған жағдайда
- Қанмен немесе басқа да биологиялық сұйықтықтармен былғанған материалдармен жұмыс істегенде.
- Маска ауа-тамшылы жолмен жұғатын микроорганизмдерден минимальді қорғануды қамтамасыз етеді (шамамен 10%). Төрт қабатты дәкеден жасалған, микроорганизмдерді жақсы сүзетін бетперделер қолданылады, бірақ олар бетке тығыз түрда жабылмаса олардың қорғаныш қасиеті жоғалады.
Бетпердені кию қажет, бірақ екі сағаттан артық емес. Егер батперде дем алған ауамен ылғалданса оны ауыстыру қажет.
Аяқ киім және медициналық аяқ киімдер инфекциядан қорғамайды.
Көзілдіріктер және щиттер көзге, мұрынға, құлаққа қан және биологиялық сұйықтықтардың шашырауынан қорғайды.
