I. Сөйлеу тілі жүйелі дамымаған балалардың байланыстырып сөйлеуінің жағдайын анықтайтын кешенді бағдарлама

РЕФЕРАТ

 

ТАҚЫРЫБЫ: Сөйлеу тілі жүйелі дамымаған балалардың байланыстырып сөйлеуінің жағдайын анықтайтын кешенді бағдарлама

 

Орындағандар: Жаңабай Айжамал

Имашова Ширина

Алихан Айдана

Дастан Жансая

Тобы: Логопед 3 курс

Тексерген: Тулебиева Г.Н.

 

Алматы 2016

Жоспары:

Кіріспе

I. Сөйлеу тілі жүйелі дамымаған балалардың байланыстырып сөйлеуінің жағдайын анықтайтын кешенді бағдарлама....................................................4-5

I.1. Репродуктивті байланыстырып сөйлеудің зерттеу әдістері..........................5-8

I.2. Продуктивті байланыстырып сөйлеудің зерттеу әдістері.................................9

I.3. Байланыстырып сөйлеудегі мағына құрушылық компонентінің зерттеу әдістері..............................................................................................................9-12

I.4. Байланыстырып сөйлеу тілінің белгілерінде оның бағытын зерттеу әдістері............................................................................................................12-13

 

II. Қорытынды.........................................................................................................14

III. Пайдаланылған әдебиеттер..............................................................................15

КІРІСПЕ

 

Сөйлеу қызметін тексеруде сөйлеу тілі жүйелі дамымаған балалардың байланыстырып сөйлеуінің жағдайын анықтау ең маңызды құрама бөлік болып табылады. Алайда, сөйлеу картасында логопедтер баланың сөйлеу өнімдері мен тексеру әдістемесіне мысал келтіре отырып, дұрыс қалыптаспаған тілдік қарым-қатынас түріне жалпы қорытындылар жасайды. Әрине, мұндай жалпы қорытынды балалардың байланыстырып сөйлеуі мен әр түрлі жетіспеушілігінің нұсқаларын, және соған тән ерекшеліктерін сол мезетте бейнелеп көрсетпейді, көрсетілген сөйлеу дағдыларының меңгеру дәрежесі туралы пікір айтуға рұқсат берілмейді, сондай-ақ сөйлеу механизмінің бұзылысын жасырады.

Міне, сондықтан да міндетті түрде байланыстырылып сөйлеудің жағдайын меңгеру ғана емес, объективті және эксперименттік әдістермен алынған нәтижелерді бағалауды орналастыру керек. Осы білім беру тұрғысында байланыстырылып сөйлеудің психологиялық табиғаты байланыстырылып сөйлеудің жағдайын зерттеуі мен үдерісін ұйымдастыруына көмек беру тиіс.

I. Сөйлеу тілі жүйелі дамымаған балалардың байланыстырып сөйлеуінің жағдайын анықтайтын кешенді бағдарлама

Сөйлеу қызметін тексеруде сөйлеу тілі жүйелі дамымаған балалардың байланыстырып сөйлеуінің жағдайын анықтау ең маңызды құрама бөлік болып табылады. Алайда, сөйлеу картасында логопедтер баланың сөйлеу өнімдері мен тексеру әдістемесіне мысал келтіре отырып, дұрыс қалыптаспаған тілдік қарым-қатынас түріне жалпы қорытындылар жасайды. Әрине, мұндай жалпы қорытынды балалардың байланыстырып сөйлеуі мен әр түрлі жетіспеушілігінің нұсқаларын, және соған тән ерекшеліктерін сол мезетте бейнелеп көрсетпейді, көрсетілген сөйлеу дағдыларының меңгеру дәрежесі туралы пікір айтуға рұқсат берілмейді, сондай-ақ сөйлеу механизмінің бұзылысын жасырады. Міне, сондықтан да міндетті түрде байланыстырылып сөйлеудің жағдайын меңгеру ғана емес, объективті және эксперименттік әдістермен алынған нәтижелерді бағалауды орналастыру керек. Осы білім беру тұрғысында байланыстырылып сөйлеудің психологиялық табиғаты байланыстырылып сөйлеудің жағдайын зерттеуі мен үдерісін ұйымдастыруына көмек беру тиіс.

Динамикалық жүйелі-құрылымдық тәсілдің қағидасына сүйене отырып, жүйелі қалыптасып жатқан оқудың негізінде және баланың ойлап-сөйлеу қызметінде заманауи ұғымдарды қалыптастыруда, байланыстырылып сөйлеудің жағдайын зерттеуде бағдарлама әзірленді. Зерттеу бағдарламасы байланыстырылып сөйлеу тілінің жағдайы жайлы, және осы санаттағы тіл кемістігі бар балалар жайлы толық түсінік беретіндей етіп құрылуы керек.

Осы кезде А.Р. Лурияның жағдайын басшылыққа ала отырып, осыған сәйкес сұрақ туындайды «мүмкін болатын бұзылыстың құрамына кіретін компоненттер және сонымен бірге бұзылыстың әртүрлі деңгейін құрастыруға мүмкіндік беріледі» деген сұраққа жауап ретінде сөйлеу тілін зерттеу үшін міндетті түрде әдістемелер қолданылуы керек.

Осы талаптарға сәйкес жауап ретінде, сөйлеу функциясын зерттеуге және ойлау процестері мен бағдарлануына бағытталған әдістемелер ұсынылады. Олар:

Ø Жекелеген сөйлеу тілінің даму механизмінің буындарының қалыптасуының дәрежесін анықтау;

Ø Контекстік дағдылары мен оның қасиеттері бар балалардың мөлшерін анықтау;

Ø саналы білім мен білік дағдыларын және интуитивті арақатынасын анықтау;

Ø Монологты қатынастардың әр түрлі байланысу түрлерінің қалыптастыру деңгейін анықтау;

Зерттеу үшін байланыстырып сөйлеу тілінің ерекшеліктері туралы материалдан тапсырмалар құрылады, олар дәрежесіне байланысты 4 бөлімге топтастырылады. Онда байланыстық қатынастыңмағыналық, лексика- синтаксистік компоненттері ұсынылады.