Диалектика барлық заңды алғышарттардың ішіндегі даму туралы бірден-бір ғана теория емес. Онымен қоса қабат философиялық мүддеге деген қызығушылықтарды дамытатын басқа да теориялар бар, яғни сол сияқты философиялық әдістер болып саналады. Көбінесе аталмыш теориялар диалектикаға қайшы болып саналады.
Диалектиканың альтернативларына жатады:
• метафизика;
• «кереғар» диалектика;
• сопылық;
• эклектика;
• догматизм;
• релятивизм.
Гегельдің философиясында диалектика идеалистік пішінде өзінің даму сатысына ие болады, яғни объективті идеализмнің көрнекті өкілі болып саналады.
Диалектика туралы философиялық ілімдер онтологиялық және гносеологиялық жоспарда жүзеге асады. Диалектика туралы философиялық ілімдер онтологиялық жоспарда кейде объективті диалектика деп аталады, субъективтік диалектиканың гнесеологиялық алғышарттары қатарына енеді. Соған сай диалектиканың онтологиялық принципі назарға алынып, диалектиканың гнесеологиялық принципі алға тартылады.
Әдебиетттер:
1 http://www.sunhome.ru/philosophy/1232
2 http://www.nuru.ru/philos/023.htm
3 http://www.grandars.ru/college/filosofiya/dialektika.htmlhttp://
4 http://philosophy.ru/library/vopros/50.htmlhttp://
Тапсырма 8. Танымның мүмкіндіктері мен шекаралары. Ғылыми таным ерекшеліктері
Тәжірибелік сабақ №15
Жоспар:
1.Танымның жалпы түсінігі. Танымның мәні.
2.Танымға философиялық қарым-қатынастың ерекшелігі. Танымның принциптері
3. Танымның құрылымы (танымның объектісі мен субъектісі).
4.Танымның сезімдік және рационалды түрлері: олардың пішіндері.
Тәжірибелік сабақ №16
Жоспар:
1. Таным мен шығармашылық. Шығармашылық пен интуиция.
2. Түсінік пен түсіндіру.
3. Шынайылық пен адасу. Шынайылық теориясы.
4. Әдістер мәселелері. Танымның негізгі әдістері. Логика мен методология.
Тапсырма:
1. Келесі терминдердің мәнін глоссарийге енгізу: білім, таным, сана, сезім, ақыл, топшылау, шынайылық, эпистемология.
2. К.Поппердің «Өсу және ғылыми білімдер логикасы» жұмысы бойынша мәлімдеме дайындау.
Тапсырманы орындау бойынша әдістемелік нұсқаулар
Таным − адамның жаңа білім алу үдерісі, бұрын белгісіз ахуалдың ашылуы.
Танымның нәтижелілігіне қол жеткізу ең алдымен адамның бұл үдерістегі белсенді әрекеттері арқылы жүзеге асады, оның философиялық қарастыру әрекеттерінің қажеттілігіне қатысты.
Негізгі сұрақ —әлемді принципінде тани аламыз ба?
Бұл сұрақтарға жауап алу әр түрлі философиялық ағындарда түрліше сипат алады:
Гносеологиялық оптимизм — әлемді тану жүзеге асады, шекара жоқ, уақыт пен қаражат қана қажет.
- агностицизм — әлемді принципінде танымаймыз, адам да танымайды, ал сезімдік қабылдау арқылы виртуалды әлем құрады.
- скептицизм — тіз феноменальды әлемді танимыз, әлемді тану мәселе туындатады.
- солипсизм — бірден-бір күдік туғызбайтын шынайы тіршілік ететін Мен, қалған барлығы — менің қиялымның жемісі, өзімнен басқа ештеңені тану мүмкін емес.
Философия мен ғылымда маңызды болып саналатыны рационалдылық мәселесі.
Шығармашылық — бұл оның стандартты емес жағдайларының жағынан танымдық үдерістердің сипат алу ерекшелігі, сол сияқты туындайтын міндеттердің шешімдерінің өнімділігі мен құралдары. Шығармашылықтың негізгі белгісі –жаңа білімнің туындауы, яғни белгілі ережелер, бұрынғы дәлелдер орын алатын алғышарттар көрініс алмайды. Бұл жаңа білім белгілі мағынада қайталанбайды. Шығармашылықтың негізі орын алады, бір жағынан, сыртқы әлемнің жағдайларының өзгермелі болуы, субъектінің белсенділігін ынталандырады, ал басқа қырынан — адамның ішкі өмірінің алуан түрлігігі мен көзқарастарының жиынтығы, оның қабілеттілігі, динамикалық ұйымдастыру.
Әдебиетттер:
1 http://kudr-phil.narod.ru/lecture/5teorpozn.html
2 Нысанбаев Ә. Таным теориясы/[ғылыми ред. Ә. Нысанбаев; құраст.: С. Колчигин, Ә. Нысанбаев; аударғандар: Д. Раев ж. б.].-Астана:Аударма.-2006.-501 б..-(Мәдени мұра)
3 http://www.grandars.ru/college/filosofiya/filosofskoe-poznanie.html
4 http://ido.rudn.ru/philosophy/5.html
5 http://philsci.univ.kiev.ua/biblio/Teoria/6.htm
Тақырып 9. Философиялық антропология. Әлеуметтік философия
