Дәрілік заттарды бірге қабылдағандағы әсерлер

Стационарда емделіп жатқан науқастарға саны 6 дан 10- ға дейін дәрілер тағайындалады. Комбинацияланған дәрілік заттар синергизм, антогонистер және синерго- антогонистер түрінде әсерлесуі мүмкін.

СИНЕРГИЗМ (грекше synergos-бірге әсер етуші)- бір дәрілік заттың екінші дәрінің әсерін күшейтуі. Синергизмнің суммацияланған және потенцияланған 2 түрін ажыратады. Суммацияланған синергизм немесе аддиция- комбинация әсері комбинацияланған дәрілік заттардың әсерінің арифметикалық суммасына тез ингаляциялық наркоздағы жалпы анестетиктердің синергизмі, созылмалы ауырсынудағы парацетамол мен ибупрофеннің синергизмі. Потенцияланған синергизм немесе супераддиция- комбинация әсері комбинацияланған дәрілердің әсерлерінің арифметикалық суммасынан асады. Ол фармакокинетикалық механизм нәтижесінде пайда болады.

· Сорылудың өзгеруі- адреномиметиктер тамырларды тарылтып, жергілікті анестетиктердің қанға сорылуына кедергі келтіреді және оның жергілікті ауырсынуды басатын әсерін жоғарылатады. Асқазан- ішек жолдарында қышқыл ортаны түзетін дәрілер (аскорбин қышқылы, ацетилсалицил қышқылы) әлсіз қышқыл қасиеті бар дәрілердің сорылуын жоғарылатады (салицилаттар, индометацин, фуросемид, тікелей емес әсері антикоагулянттар, сульфаниламидтер, тетрациклин), керісінше антоцидтер рН- ты сілтілі ортаға ығыстыра отырып, негіздердің сорылуын (аллкомоидтар, транквилизаторлар, гистаминге қарсы дәрілер);

· Қанның ақуыздармен байланысынан дәрілерді ығыстырып шығару- қабынуға қарсы дәрілер бутадион және индометацин альбуминмен байланыстан антикоагулянттарды және глибенкламидті ығыстырып шығарады, яғни қан кету және гипогликемияны болдырмау мақсатында;

· Мембрананың өткізгіштігінің жоғарылауы- инсулин жасуша мембранасы арқылы глюкоза мен калий иондарының енуін жеңілдетеді;

· Метаболизмді тежеу- холиноэстеразаға қарсы дәрілер ацетилхолиннің әсерін ұзартады және күшейтеді. Альдегиддегидргеназа блокаторы тетурам сірке альдегидініңәсерін потенциялайды. Р₄₅₀ цитохромының тежеуіштері метаболизмдік клиренске ие дәрілердің әсерін күшейтеді;

· Дәрілік заттардың басқару жүйелерінің әр түрлі қызметтері мен циторецепторлары синергистерге әсер етуі миорелаксанттарды, транвилизаторлар, анальгетиктерді қолданылған потенциалды наркоз: тамырды кеңітуші препараттардың зәр айдаушы дәрілермен бірге тағайындағандағы гипотензивті әсерінің анағұрлым өсуі. Сонымен қатар дәрілік заттардың жағымсыз әсерлерінің де синергизмі болуы мүмкін. Мәселен, антибиотик- аминогликозидтерді (стрептомицин, канамицин, гептомицин және зәр айдаушы дәрілерді (фурасемид, этокрин қышқылын) бірге тағайындағанда ото және вестибулотоксикалық асқынулар қаупі зор. Жүрек гликозидтерімен бірге тамырға кальций хлоридін енгізу аритмияға алып келеді.

АНТАГОНИЗМ - 1 дәрілік заттың екінші дәрілік заттың әсерінен төмендетуі. Антогонизмнің бірнеше түрлерін айырады:

1. Физикалық антогонизм- қанға сорылуды және резорбтивті әсердің азаюы;