Денсаулыққа абайсызда зиян келтіру (111-бап)
Қылмыстық кодекстің 111-бабының 1-тармағында денсаулыққа абайсызда ауыр зиян келтіргені, ал 2-тармағында абайсызда екі немесе одан да көп адамның денсаулығына ауыр зиян келтіргені үшін жауаптылық көзделген.
Осы баптың (111-бап) 3-тармағында денсаулыққа абайсызда орташа ауыртпалықтағы зиян келтіргені, ал 4-тармағында абайсызда екі немесе одан да көп адамның денсаулығына орташа ауырлықтағы зиян келтіргені үшін жауаптылық белгіленген.
Денсаулыққа абайсыздықпен жеңіл жарақат келтіргені үшін қылмыстық жауаптылық белгіленбеген.
Көрсетілген қылмыс субъективтік жағынан абайсыздықпен (менмендік немесе немқұрайдылық) істеледі.
Қылмыстың субъектісі 16-ға толған адам.
Қорқыту (112-бап)
Қылмыстың тікелей объектісі - адамдардың өмірі мен денсаулығы.
Қылмыс объективтік жағынан өлтіремін немесе денсаулыққа ауыр зиян келтіремін деп, сол сияқты адамның жеке басына өзге ауыр күш көрсетемін не мүлікті өртеп кұртамын деп жарылыс жасау немесе өзге жалпы қауіпті тәсілмен қорқыту, бұл қорқытудың іске асатындығына қауіптенудің жеткілікті негіздері бар екендігі аркылы сипатталады.
Занда қоқкытудың нақты түрлері — (өлтіру, денсаулыққа ауыр зиян келтіру, адамның жеке басына күш көрсету, мүлікті өртеу, жарылыс жасау, жалпыға қауіпті тәсілді қолдану) нақты көрсетілген. Қоқкытуды білдіру тәсілі сан алуан (ауызша, жазбаша, белгі беру немесе үшінші бір адам арқылы сәлем айту, белгілі бір нақты әрекеттер жасау) болуы мүмкін.
Қылмыстық жауаптылықтың негізгі шарты — жоғарыда көрсетілген қорқыту тәсілдерінің іске асатындығына қауіптенудің жеткілікті негіздері бар екендігі болып табылады. Мүндай негіздер әр түрлі факторларды есепке ала отырып нақты жағдайларға байланысты шешіледі: кінәлінің қорқыту әрекеттерін жасау тәсілдері, оның кару-жарағының болуы; жеке түлғасының ерекшеліктері (бұрын сотталғандығы, эмоциялык жай-күйі, т.с.с.) Қылмыс формальдык құрамға жатады және ондай қорқытулар жәбірленушіге мәлім болған уақыттан бастап аяқталған деп танылады. Егер өлтіремін деген қорқыту қару-жарақ сатып алумен ұштасса, онда кінәлінің әрекеті кісі өлтіруге даярланғандық болып табылады. Субъективтік жағынан қылмыс тікелей қасақаналықпен істеледі. Қылмыстық ниет әр түрлі болуы мүмкін, ол жаза тағайындалғанда есепке алынады.
Қылмыстың субъектісі — 16-ға толған адам.
Ауыстырып салу не өзгедей пайдалану ұшін адамның органдарын немесе тінін алуға мәжбүр ету (113-бап)
Соңғы жылдары медицина ғылымының елеулі жетістіктерінің бұл түрі адамның органдарын немесе тінін басқа адамның өмірін сақтап қалу немесе калпына келтіру үшін ауыстырып салуға қол жеткізу болып табылады.
Медицинадағы бұл жетістік ауыстырып салу не өзгедей пайдалану үшін адамдардың органдарын немесе тінін алуға мәжбүр ету сипаты криминалдық жағдайлардың көрініс алуына әкеліп соқты. Осыған орай жаңа Қылмыстық кодексте осы түрғыдағы қьілмыспен күрес жүргізетін арнаулы норма — 113-бап пайда болды. Бұрынғы Қылмыстық кодексте мұндай норма болмаған еді. Қылмыстың объектісі — адамдардың өмірі немесе денсаулығы. Объективтік жағынан қылмыс күш көрсете отырып немесе күш көрсетемін деп қорқыта отырып ауыстырып салу, пайдалану үшін басқа адамның органдарын немесе тінін алуға мәжбүр ету арқылы жүзеге асырылады.
Адам органдарын немесе тінін алу тек қана донордың келісімі бойынша жүзеге асырылады, адам органдарын немесе тінін ауыстырып салу арнаулы заңмен реттеледі. Егер адам органдарын немесе тінін донордың келісімінсіз оны мәжбүрлеу арқылы алуға қол жеткізсе, онда мұндай әрекет қылмыс деп танылады. Мәжбүрлеу дегеніміз донорға күш қолдану немесе күш қолданамын деп корқыту арқылы оны еріксіз органдарын немесе тінін беруге көндіру болып табылады. Мәжбүрлеудің занда екі түрлі тәсілі көрсетілген: күш көрсету және күш көрсетемін деп қорқыту. Күш көрсетуге жәбірленушіні ұрып-соғу (106-бап); оның денсаулығына қасақана жеңіл немесе орташа ауырлықтағы зиян келтірулер (104, 105-баптар) жатады.
Күш көрсетемін деп қорқытуға кез келген дәрежеде денсаулыққа зиян келтіремін немесе қол-аяғынды байлап медицина мекемесіне операция жасауға апарамын, бас бостандығы еркіңнен айырамын т.с.с. деген қорқытулар жатады.
Қылмыс кұрамы формальдық және ол жәбірленушіден донор болуына келісім алғанына немесе алмағанына қарамастан мәжбүрлеу әрекеттерін жасаған уақыттан бастап аяқталған деп танылады.
Қылмыс субъективтік жағынан тікелей қасақаналықпен істеледі. Қылмыстың ниеті әр түрлі болуы мүмкін: ауру адамға жәрдем көрсету; бастығының алдында жақсы көріну; пайдакүнемдік немесе атаққұмарлык және т.с.с.
Қылмыстың субъектісі — 16-ға толған адам.
Егер қылмыс кінәліге көрінеу дәрменсіз күйде екендігі белгілі немесе кінәліге материалдық немесе өзге тәуелділіктегі адамға катысты; көрінеу кәмелетке толмағанға қатысты; екі немесе одан да көп адамға қатысты жасалса, онда бұл әрекеттері осы құрамның ауырлататын түрі болып табылады (113-баптың 2-тармағы).
Дәрменсіз күйдегі адамның түсінігіне Қылмыстық кодекстің 96-бабының 2-тармағының "в" тармақшасы, ал материалдық немесе өзге де тәуелділіктегі адамньщ түсінігіне ҚК-тің 102-бабының 2-тармағын талдағанда толық тоқталып өткенбіз.
Осы баптың бірінші немесе екінші тармақтарында көзделген,.абайсызда донордың кайтыс болуына немесе өзге ауыр зардаптарға әкеп соққан нақ сол әрекеттер — осы қылмыстың аса ауырлататын түріне жатады (113-баптың 3-тармағы). Өзге ауыр зардаптарға жәбірленушінің психикалық дертке ұшырауы, өзін-өзі өлтіру немесе ауыр дене жарақатын алу т.с.с. жатады. Қылмыстық кодекстің 113-бабының 3-тармағында көрсетілген қылмыс кұрамы материалдық. Осыған орай қылмыс заңда көрсетілген осы зардаптардын біреуінің орын алған уақытынан бастап аяқталған деп танылады.
Медицина қызметкерлерінің кәсіптік міндеттерін тиісінше орындамауы (114-бап)
Қылмыстың тікелей объектісі — медицина қызметкерінің кәсіптік міндеттерін реттейтін қоғамдық қатынастар, қосымша объектісі — адам өмірі.
Қылмыс объективтік жағынан медицина қызметкерінің кәсіптік міндеттерін ұқыпсыз немесе оған адал қарамауының салдарынан немесе тиісінше орындамауынан орын алса, онда бұл әрекеттер адамның қайтыс болуына әкеп соғуы арқылы сипатталады.
Қылмыс әрекетсіздік арқылы — медицина қызметкерінің кәсіптік міндеттерін ұқыпсыз немесе оған адал қарамауы салдарынан немесе тиісінше орындамауы және осының салдарынан жәбірленушінің қайтыс болуы, қылмыстың осы зардабы мен әрекетсіздіктің арасындағы себепті байланыстың тікелей орын алуы арқылы көрініс табады. Ұкыпсыз қарау деп өз міндетіне салғырт, жауапсыз қарауды, ал адал қарамауы деп тиісті міндетін талапқа сай атқармауы немесе ішінара шала атқаруын айтамыз. Медицина қызметкерлерінің кәсіптік міндеттері арнаулы зандармен және басқадай нормативтік-құқықтық актілермен реттеледі. Осыған байланысты Қылмыстық кодекстің 114-бабының диспозициясы бланкеттік болып табылады. Қылмыс құрамы материалдық. Ол медицина қьізметкерінің әрекетсіздігінен қылмыстың зардабы — адам өлімі болған сәттен бастап аяқталған деп танылады. Қылмыс субъективтік жағынан абайсыздықпен (менмендік немесе немқұрайдылық) істеледі.
Қылмыстың субъектісі — арнаулы, 16-ға толған кәсіптік міндетін атқаратын медицина қызметкері.
ҚК-тің 114-бабының 2-тармағында ауыр зиян келтіруге, ал осы баптың 3-тармағында осы баптың бірінші тармағында көзделген, денсаулыққа орташа ауырлықтағы зиян келтіруге әкеп соқтырған әрекеттер үшін жауаптылық белгіленген. Денсаулыққа ауыр немесе орташа ауырлықтағы зиян келтірудің түсінігіне Қылмыстық кодекстің 103-ші және 104-баптарына талдау жасағанда тоқталып өткенбіз.
Соз ауруларын жұқтыру (115-бап)
Қылмыстың объектісі адам денсаулығына, ал кейбір соз ауруларын жұктырғанда адам өмірі де болуы мүмкін.
Қылмыс объективтік жағынан өзінде соз ауруы бар екендігін білген адамның оны басқа адамға жұқтыруы арқылы жүзеге асырылады.
Өзінде соз ауруы бар адамның кез келген әрекеттер арқылы (жыныстық қатынас жасау, сүйісу, бір ыдыстан тамақ ішу, гигиеналық тазалықты сақтамау) басқа адамға жұқтыруын осы ауруды жұқтыру деп танылады. Соз ауруы жүқпалы аурулардың тобына жатады. Бұл ауру негізінен жыныстық қатынастар арқылы жұғады. Соз ауруларына: сифилис (мерез), гонорея, жұмсақ шанкр, лимфогранулематоз, соз гранулемасы т.б. жа-ады.
Соз ауруы бар адаммен жәбірленушінің өзінің келісіп жыныстық қатынас жасауы Қылмыстық кодекстің 115-бабы бойынша қылмыстық жауаптылыкты жоққа шығармайды, мұндай ретте де кінәлі осы бап бойынша жауапқа тартылады.
Егер кінәлі адам әйелді зорлау кезінде өзіндегі соз ауруын жәбірленушіге жұқтырса, онда оның әрекеті Қылмыстык кодекстің 120-бабының 2-тармағының"е" тармақшасы бойынша саралануға жатады.
Соз ауруларын жұқтыру субъективтік жағынан қасақаналықпен де, абайсыздыкпен де (менмендікпен) жасалады. Кінәлі адам өзінің әрекетімен немесе әрекетсіздігімен жәбірленушінің денсаулығына зиян келтіру қаупін туғызғанын сезеді, оның іс-әрекетінен өзі ауыратын соз ауруының басқа адамға жүғатынын біледі және оған саналы түрде жол береді. Қылмыстық кодекстің 115-бабында көрсетілген қылмыс абайсыздықтың немқұрайдылық түрі бойынша жасалмайды.
Қылмыстық ниет әр түрлі нысанда көрініс табады: кек алу, қатыгездікпен өзгеге жұқтыру, ішімдіктің, нашақорлықтың\ әсерінен, т.с.с. Кінәлі адам өзінің соз ауруымен ауыратынын білуі қажет. Ондай аурумен ауыратыны дәрігер арқылы ескертіледі, ауруға одан емделу туралы, мұндай күйде жыныстық және басқадай қатынас жасаудың кауіптілігі туралы ескертіледі.
Қылмыстың субъектісі - 16-ға толған адам. Өзінде соз ауруы бар екенін білген және оны басқаға жүқтырған адамға Қылмыстық кодекстің 115-бабының 2-тармағында осы қылмысты ауырлататын екі түрі: 1) екі немесе одан да көп адамға соз ауруын жұқтыру; 2) көрінеу кәмелетке толмаған адамға осы ауруды жұқтырғаны үшін көтеріңкі жауаптылық белгіленген.
Адамнын иммун тапшылығы вирусын (ВИЧ/ЖҚТБ) жұктыруы (116-бап)
Қылмыстық кодекстің 116-бабының 1-тармағында басқа адамды көрінеу ВИЧ/ЖҚТБ-ны жұқтыру каупінде калдырғаны үшін жауаптылық көзделген. Қылмыстың тікелей объектісі адамдардың өмірі және денсаулығы.
Қылмыс объективтік жағынан басқа адамды көрінеу көрсетілген ауруды жүқтыру каупінде калдыруы арқылы жүзеге асырылады.
Қазіргі уақытта ғылымда осы ауруды жұқтырудың екі түрлі жолы белгілі. Оның біріншісі жыныстық қатынас арқылы, ал екіншісі қан аркылы (медициналық құралдарды, шприцтерді тиісті дәрежеде пайдаланбай, осы аурумен ауыратын адам қанының басқа адамға жағылуы т.с.с.)
Қылмыс кұрамы формальдық, 116-баптың 1-тармағы бойынша жауаптылық ВИЧ/ЖҚТБ — ауыруын жұқтыру қаупін туғызған сәттен бастап аяқталған деп танылады. Бұл жерде қылмыс зардабы орын алмайды. Жұктыру тәсілінің қылмысты саралауға әсері болмайды.
Субъективтік жағынан қылмыс тікелей қасақаналықпен істеледі. Ол туралы заңның өзінде ауруды көрінеу жұқтыру деп тура көрсетіліп тұр. Кінәлі адам өзінің әрекетімен басқа адамға ВИЧ/ЖҚТБ — ауруын жүқтыру қаупін төндіргенін сезеді және осы әрекеттерді істеуді тілейді.
Қылмыстың субъектісі 16-ға толған, өзінде иммун тапшылығы вирусы (ВИЧ/ЖҚТБ) бар адам. Қылмыстық кодекстің 116-бабының 2-тармағында өзінде ВИЧ/ЖҚТБ бар екендігі туралы білетін адамның оны басқа адамға жұқтыруын қарастырған. Бұл қылмыс көрсетілген ауруды нақты жұктырған уақыттан бастап аяқталған деп танылады. Осы баптың 3-тармағында екі немесе одан да көп адамға, не көрінеу кәмелетке толмағандарға ВИЧ/ЖҚТБ-ны жұқтырғаны үшін жауаптылық белгіленген.
Қылмыстық кодекстің 116-бабынын 4-тармағында медицина қызметкерінің, сондай-ақ тұрмыстық немесе өзге халыққа қызмет көрсету ұйымдық қызметкерінің өздерінің кәсіптік міндеттерін тиісінше орындамауының салдарынан басқа адамға ВИЧ/ЖҚТБ-ны жұқтыруы үшін жауаптылық белгіленген. Қылмыстың бұл құрамының ерекшелігі оның арнаулы субъекті — медицина қызметкерлерінің немесе кәсіптік міндеттерін атқаратын өзге де адамдар арқылы істелетіндігінде болып табылады. Субъективтік жағынан бұл қылмыс — 116-баптың 4-тармағы абайсыздықпен істеледі. Егер іс-әрекет қасақаналыкпен істелсе, онда кінәлінің әрекеті қылмыстардың жиынтығы (ауыр дене жарақатын келтіру және 116-баптың тиісті тармағы бойынша сараланады.
Әйел зорлау, нәпсіқұмарлық сипаттағы күш қолдану, он алты жасқа толмаған адаммен жыныстық қатынаста болу және нәпсіқұмарлық өзге іс-әрекеттер, жас балаларды азғындату әрекеттерін жүзеге асыру кезінде жәбірленушіге кінәлінің ВИЧ/ЖҚТБ вирусын жұқтыру әрекеттері қылмыстардың жиынтығы бойынша сараланады.
Заңсыз аборт жасау (117-бап)
Аборт дегеніміз занда белгіленген тәртіппен жасанды жолмен жүктілікті жою болып табылады. Аборт әйелдердің өтініші бойынша 12 аптаға дейінгі жүктілік кезінде, әлеуметтік көрсеткіштер бойынша — 23 аптаға дейінгі жүктілік кезінде, ал медициналық негіздер мен әйелдің келісімі бойынша жүктілік мерзіміне қарамастан жүзеге асырылады. Абортты жүзеге асыру осындай қызметті жүзеге асыруға лицензия алған арнаулы мекемелерде жүзеге асырылады. Жүктілікті жасанды түрде жоюдың медициналық негіздерінің (көрсеткіштерінің) тізімін Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі анықтайды, ал әлеуметтік көрсеткіштердің тізімі Қазакстан Республикасы бекіткен ережелер бойынша белгіленеді.
Қылмыстың объектісі — әйелдердің өмірі және денсаулығы. Объективтік жағынан қылмыс тиісті бағдардағы жоғары медициналық білімі жоқ адамның аборт жасауы арқылы (117-баптың 1-тармағы) сараланады. Заң бойынша абортты жоғары медициналық білімі бар хирург-гинеколог, акушер-гинеколог жүзеге асырады. Егер абортты жоғары медициналық білімі бар терапевт, невропатолог, медбике, фельдшер т.б. жасаса, онда олар осы қылмысты істегені үшін жауапты болады. Мұндай адамдар үшін тек қана аса қажеттілік жағдайында немесе орынды тәуекел ету арқылы әйелдің өмірін сақтап қалу мақсатымен жүзеге асырылған аборт үшін ғана қылмыстық жауаптылық орын алмайды. Субъективтік жағынан Қылмыстық кодекстің 117-бабының 1-тармағында көзделген қылмыс тек тікелей қасақаналықпен істеледі. Кінәлі адам өзінде тиісті бағдардағы жоғары медициналық білім жоқ екенін және осыған байланысты аборт жасауға құқығы жоқ екенін сезеді, бірақ та соны тілеп әрекет істейді.
Қылмыстың субъектісі — жалпы, 16-ға толған тиісті бағдардағы жоғары медициналық білімі жқк адамдар.
Қылмыстық кодекстің 117-бабының 2-тармағында тиісті бағдардағы жоғары медициналык білімі бар адамның заңсыз аборт жасағаны үшін жауаптылық көзделген.
Егер аборт емдеу мекемесінен тысқары жерде жүзеге асырылса (аса қажеттілік жағдайларынан басқа); аборт жасалатын әйел ауру болса немесе медициналық, әлеуметтік көрсеткіштер бойынша оған аборт жасауға негіз болмаса, бұрынғы жасалған аборттан соң 6 ай мерзім өтпесе, аборт заңсыз жасалған деп танылады.
Қылмыс заңсыз аборт жасаған уақыттан бастап аяқталған деп табылады. Субъективтік жағынан қылмыс тікелей қасақаналықпен және әр түрлі ниеттермен: пайдакүнемдік, тұрмысқа шықпаған немесе некесіз жағдайда пайда болған жүктіліктен арылуды өтінген әйелге аяушылық білдіру т.с.с.
Қылмыстың субъектісі — 16-ға толған тиісті бағдардағы жоғары медициналық білімі бар, заңсыз аборт жасаған адам (хирург)-гинеколог, акушер-гинеколог, осы қылмыстың ауырлататын түрі —Қылмыстық кодекстің 117-бабының 3-тармағында заңсыз аборт жасағаны үшін бұрын сотталған адамның осы әрекетті қайталағаны үшін жауаптылығы көзделген. Жауаптылықтың шарты — мұндай адамның сотталғандығы жойылмауы немесе сотталғандықтан арылмауы қажет. Егер сотталғандық атақ жойылса немесе одан заң бойынша арылса, онда кінәлінің осындай әрекеті ҚК-тің 117-бабының I, II немесе III тармақтары бойынша саралануы мүмкін.
Қылмыстық кодекстің 117-бабының 4-тармағында осы қылмыстың аса ауырлататын түрі тиісті бағдардағы жоғары медициналық білімі бар адамның, сондай-ақ мұндай білімі жоқ адамның заңсыз аборт жасауы абайсызда жәбірленушінің өлуіне не оның денсаулығына ауыр зиян келтіруге әкеп соққаны үшін жауаптылық көзделген.
Қылмыстық кодекстің 117-бабының 4-тармағында көрсетілген қылмыс материалдық құрамға жатады. Сондықтан да заңсыз жасалған аборт пен одан орын алған зардаптың арасындағы себепті байланысты анықтау қажет. Ауыр зиян келтірудің түсінігі Қылмыстық кодекстің 103-бабында берілген.
Субъективтік жағынан Қылмыстық кодекстің 117-бабының 4-тармағындағы қылмыс кінөнің екі бірдей нысаны арқылы жүзеге асырылады.
Наукасқа көмек көрсетпеу (118-бап)
Қылмыстың тікелей объектісі — ауру адамның өмірі және денсаулығы. Қылмыс құрамы материалдық. Кылмыстык кодекстің 118-бабының 1-тармағы бойынша заңға сәйкес немесе арнайы ереже бойынша көмек көрсетуге міндетті адамның дәлелді себептерсіз наукасқа көмек көрсетпеуі, егер бұл абайсызда наукастың денсаулығына орташа ауырлықтағы зиян келтіруге әкеп соққаны үшін жауаптылық белгіленген.
Қылмыс объективтік жағынан: 1) заңға сәйкес немесе арнайы ереже бойынша көмек көрсетуге міндетті адамның дәлелді себептерсіз наукасқа көмек көрсетпеуі; 2) бұл әрекетсіздіктен абайсызда науқастың денсаулығына орташа ауырлықтағы зиян келтірілуі; 3) әрекетсіздіктен орын алған зардаптың арасындағы себепті байланыстың болуы арқылы көрініс табады.
Заңға немесе арнайы ережеге сәйкес медицина кызметкерлері, басқа адамдар бақытсыз жағдайларға байланысты зардап шеккендерге, жарақат алғандарға немесе басқадай кенеттен пайда болған аурумен ауырғандарға тез арада көмек көрсетуге міндетті. Мұндай көмекті медициналық мекемелер аумақтық, ведомстволық немесе меншік нысанына, бағыныштылығына қарамастан тез, кез келген уақытта, кез келген жерде көрсетуге міндетті. Дәлелді себептерсіз науқасқа көмек көрсетпесе және одан заңда көрсетілген зардап орын алса, онда кінәлі Қылмыстық кодекстің осы бабының тиісті тармақтары бойынша жауапқа тартылады.
Дәлелді себептерге — тойтарылмайтын күш орын алуы (су тасқыны, жер сілкіну), аса мәжбүрлік жағдайына байланысты дер кезінде көмек бермеушілік жатады. Дәлелді себептермен науқасқа көмек көрсетпеу қылмыстық жауаптылықты жоятын мән-жайға жатады.
Қылмыс занда көрсетілген зардап — науқастың денсаулығына орташа ауырлықтағы зиян келтірілген уақыттан бастап аяқталған деп танылады. Орын алған зардап кінәлі адамның әрекетсіздігі себепті болуы керек.
Кылмыстың субъективтік жағы әрекетсіздік жөніндегі қасақаналық, ал одан орын алатын зардап абайсыздық болады.
Қылмыстың субъектісі — арнаулы, 16-ға толған, науқасқа көмек көрсетуге міндетті адам.
Қылмыстық кодекстің 118-бабының 2-тармағында осы қылмыстың ауырлататын түрлері: абайсызда науқастың өлуіне не оның денсаулығына ауыр зиян келтіруге әкеп соққан әрекеттер үшін жауаптылық көзделген. Мұндай зардаптарға сипаттама Қылмыстық кодекстің 101-ші және 111-баптың 1-тармағында берілген.
Қауіпті жағдайда қалдыру (119-бап)
Қылмыстың объектісі — қауіпті жағдайда қалған адамның өмірі мен денсаулығы. Қылмыс объективтік жағынан өміріне немесе денсаулығына қауіпті жағдайдағы және сәбилігіне, қарттығына, науқастығына немесе өзге де дәрменсіз күйінің салдарынан өзін-өзі сақтап қалу шараларын қабылдау мүмкіндігінен айырылған адамды кінәлі кісінің ол адамға көмек көрсету мүмкіндігі болған және ол адамға қамқорлык жасауға міндетті болған не оны өміріне немесе денсаулығына қауіпті күйге өзі қалдырған жағдайларда көрінеу көмексіз калдыруы арқылы көрініс табады. Бұл қылмыс әрекетсіздік арқылы екі түрлі жағдайда көрініс табады: 1) кінәлі адам өмірі мен денсаулығына қауіп туған адамға қамқорлық жасауға міндетті болса және ол адамға көмек көрсету мүмкіндігі болса; 2) кінәлі адам ондай адамдардың өмірін немесе денсаулығын қауіпті күйге өзі қалдырса.
Бірінші жағдайда көрсетілген әрекетсіздік үшін мына сипаттағы адамдар жауапты болады:
заңның тікелей талаптары бойынша көмек көрсетуге
міндетті адамдар: ата-аналар кәмелетке толмаған балаларына;
балалары — кәрі ата-аналарына;
көрсетілген әрекеттерді кәсібі немесе қызметтік борышы бойынша атқаруға міндетті адамдар: мектеп мұғалімдері, өрт сөндірушілер, спорт үйірмелерінің жетекшілері, балабақшасының тәрбиешілері және басқалар;
Көрсетілген міндеттерді жүзеге асыруды келісім-шарт бойынша жүзеге асыруға міндетті адамдар: жас балалардың немесе мүгедек адамдардың жалдамалы күтушілері. Көрсетілген адамдар қауіпті жағдайда қалған адамдарға көмек көрсетуге міндетті болса (объективтік белгі) және оны жүзеге асыруға мүмкіндігі болса ғана (субъективтік белгі) және оларды көрінеу көмексіз қалдырған белгілердің тұтастай орын алған жағдайында ғана қылмыстық жауапқа тартылады.
