МУЛЛА ҺӘМ АНЫҢ МӨРИТЕ

 

Элекке заманда бер мулланың мөрите була. Ул кеше мулланың сүзеннән һич тә чыкмыйча, шуның шәригате белән генә тиеш инде.

Бервакытны рамазан аендә мулланың бу мөрите карыны бик ачкач, ашарга эзли. Бернәрсә дә таба алмагач, шәмгә ут кабыза дә, кулы белән әйләндерә-әйләндерә, шәм кызуында йомырка пешерә.

Әзрәк җылынгач, әрчи дә ашый башлый. Ул арада тегенең ике як авызыннан йомырка сарылары агып төшә. Шулвакыт килеп керә дә тегене ачулана башлый.

“Нишләдең, бәдбәхет, ди, рамазан аенда көпә–көндез ашап утырырга, нинди эш бу!” – ди.

“Әй, хәзрәт, ялгыштым, шайтан гына котыртты, ди, шайтан котыртмаса, мин бу хәлне эшләмәс идем, ди, шайтан гаепле, мин гаепле түгел, гафу ит, хәзрәт,” – ди.

Ул арада мич артыннан суырылып килеп чыга бер шайтан.

“Хәзрәт, ышанма, ялганлый,”– ди. “Кая аны котыртырга шәм башында шулай итеп йомырка пешерергә үзем дә белмидер идем әле, аңа крап торып шаккатым,” ди. Бөтен начарлыкны үзләре эшлиләр башта, аннары һич гөнаһсыз шайтанга аударалар да куялар, – ди.

 

МӘГЪНӘЛЕ КЫЗ

Булган, ди, бер егет. Моны өйләндерергә вакыт җиткән. Беркөнне әтисе әйтә бу егеткә:

– Фәлән кешенең кызын бик акыллы дип сөйлиләр, бар, сынап–күреп кайт әле, хак сүзме икән? – ди.

Ярый, егет атка атланып киткән кыз катына. Кыз ишегалдында икән.

– Исәнме?

– Саумы?

– Әти–әниең өйдәме?

– Юк. Әни бурычка җыларга китте. Әти йөз тәңкәне биш тиенгә алыштырырга йөри.

Егет кызның җавабыннан берни аңламаса да, сер бирмәгән булып күренергә тырыша.

– Мин атымны кая бәйлим?

Кыз моны тагын аптырашта калдыра:

– Теләсәң, җәйгә бәйлә, теләсәң, кышка бәйлә, – ди.

Ярый. Болар өйгә керәләр. Кыз тиз генә коймак пешерә, чәй өлгертә. Егет юлда килгәндә ачыккан, күрәсең, коймакны икешәрләп–икешәрләп тотып ашый икән. Ашап туйгач, бу, кулларын тез өстенә куеп, өй өчен күзәтә башлый. Ни дә булса сөйләргә кирәк бит:

– Ай–яй матчагыз бик юан икән, моны ничәшәрләп тотып менгердегез? – дип сораган, ди бу.

– Икешәрләп менгердек, икешәрләп, – ди моңа кыз.

Шуннан егет өенә кайтып китә.

– И–и, әти, шыр тиле бер кыз икән ул, – ди.

– Ни өчен?

– Менә шулай–шулай, – ди, сөйләп бирә бу ишеткән–күргәннәрен.

Тыңлап бетергәч әтисе әйтә моңа:

– Юк, улым, син ялгышасың. Ул чынында бик акыллы кыз икән, – ди. – Бурычка җыларга китү – үлек өстендә елау ул, яки ата–ана каберенә бару; йөз тәңкәне биш тиенгә алыштыру – кызның әтисе ауга киткән дигән сүз, ягъни йөз тәңкәлек айгырга атланып биш тиенлек куян артыннан куа–куа атны яндырып харап итәргә мөмкин. Атыңны кышка яки җәйгә бәйләү – ишегалдындагы арба яисә чанага бәйләү була. “Матчага икешәрләп менгердек” дип, кыз синең әдәпсезлегеңнән – коймакны икешәрләп ашавыңнан көлгән.

Карт шул көнне үк кызга яучы җибәртә.

 

НИГӘ ПЫЛАУ АШАМЫЙЛАР ИКӘН

 

Бохара әмиренә:

– Быел Идел буенда иген уңмаган, халык бик ачыга, ачтан үлүчеләр дә күп икән, – дип әйткәннәр. Әмир моңа бик гаҗәпләнгән:

– Нигә пылау ашамыйлар икән?– дигән.

 

САК–СОК

 

Яшәгән, ди, ир белән хатын. Аларның бер улы белән бер кызы булган, ди. Болар дус яшәмәгәннәр, вак–төяк аркасында да еш кына талашканнар, хәтта сугышканнар да. Бу хәл әниләрен бик борчыган. Ул аларны дус яшәргә үгетләсә дә, балалары аны тыңламаганнар.

Бер көнне ире урманга ауга кикәч, хатыны намаз укый башлаган. Балалар шулвакыт тимер ук табып, шуның өчен тарткалаша башлаганнар. Алар әниләренә намаз укырга комачаулаганнар. Әниләре чыгырыннан чыккан, аларны: “Сак–Сок булыгыз!”– дип каргаган. Шул ук минутта балалар кошка әверелгәннәр. Намаздан соң әниләре кылган эшенә үкенеп елый башлаган.

Балалары аның янына очып килеп, гафу итүен үтенгәннәр. Әниләре гафу иткән, ләкин балалары иске хәлләренә кайта алмыйча, кош булып калганнар.

Алар хәзер урманда яшиләр, тик бергә түгел икән. Араларында биек тау тора сәбәпле, алар бер–берләрен күрә алмыйлар, тавышларын гына ишетәләр икән.

Төннәрен аларның тавышларын ишетергә мөмкин икән. Берсе: “Сак!”– дип кычкыра. Икенчесе: “Сок!”– дип җавап бирә. Алар кеше күзенә күренмиләр.

Кайвакыт алар әниләренең каргышы турында, үзләренең кош булып әверелүләре турында җырлар җырлыйлар икән.

 

САЛАМ–ТОРХАН

 

Булган, ди, шулай бер Салам–Торхан. Бик ярлы булган, җәй көне кырда йоклый икән. Килә беркөнне моның янына Төлке:

– Әй, Салам–Торхан, ди, үтте гомерең, өйләнмәдең дә, – ди. Өйләндерәем мин сине, – ди Төлке.– Алып чык бер тавык, ди, шушы авылдан, мин сине өйләндерермен, – ди.

Тавыкны алып чыкты Салам–Торхан, Төлке ашады. Шуннан төлке торды да бер шәһәрнең баена китте. Байга керде барып, исән– саулык сорашты.

– Бир әле син бер подаука, – ди Төлке. – Салам–Торханның бакыр акчаларын амбардан амбарга алыштырырга кирәк, ди, яңа амбар салдыра, искеләрнең өрлекләре сынган, – ди.

Ала да кич белән подауканы илтеп бирә бу. Иртәгәсен тагын бара.

– Салам–Торхан көмеш тәңкәләрен күчерә, ди, бир әле подаукаңны, – ди.

Бай әйтә:

– Миннән дә бай кеше бар икән, агай, ә!– ди.

Өченче көнне тагын барып сорый Төлке:

- Бир әле тимер подаукаңны, алтыннарын алыштыра Салам–Торхан, – ди.

- Бай тагын аптырый: “Миннән дә бай кеше бар икән”, – дип уйлый.

- Төлке илткән саен подауканың читләренә берәр тәңкә кыстырып илтә. Бай аларны кире бирмәкче була. Төлке әйтә:

- Һәй, аңа чут түгел ул, калсын үзеңдә, – ди.

Шулай подауканы өченче тапкыр илткәч, бай Төлкене өенә кыстый.

- Минем вакытым юк.– ди Төлке. – Иртәгә минем кодага барасым бар, ди,

мин ул егетне өйләндерәм хәзер, аның җәмәгате юк, – ди.

Бай, моны ишеткәч, бигрәк кыстый башлый. Байның кызы бар икән.

– Бик күп тотмасаң, кереп чыгармын чыксам, – ди Төлке.

– Күп тотмам, – ди бай.– Төлке дус, менә минем кызым бар, шуны димләргә кирәк аңар, ди. Мин сине буш итмәм, – ди бай.

– Ярар, әйтеп карармын, – ди Төлке, – миңа түгел бит, ди, аның күңеле әллә кемдә булуы бар, ди. Риза булса, димләрмен, – ди.

Төлке кайтып китә дә, сөйли Салам–Торханга:

– Егет, эш була, ди, хәзер теге байның кызын алабыз сиңа, – ди.

Салам–Торхан әйтә:

– Сөйләмә юкны, ди, кем килсен миңа, ди. Өскә кияргә күлмәк– ыштан булмасын, минем ише хәерчегә кем килсен, – ди.

Төлке әйтә:

– Кайгырма, – ди. Иртә белән тагын барып җитә.

– Ну, Шакир бай, – ди Төлке, – мин тегене бордым, ди. Аклашырга килдем, эшне бетереп кайтырга була, – ди.

– Бик рәхмәт, бик яхшы эш, – ди бай.

– Күпме сорыйсын акча, күпме кием– салым, әйт шушында, – ди Төлке.

– Безгә бернәрсә дә кирәкми, – ди бай.– Кияү үзебезнеке, безнең бар нәрсәкәй дә бар, – ди бай.

– Ну, алайса. Кияү үзеңнеке, – ди Төлке, – яхшы, ди. Туйны ни вакытка куябыз, – ди Төлке.

Бер көнне билгелиләр. Егет шунда килә дә кызны да алып китәргә тиеш була. Җзмәгате юк бит.Шунда ук Төлке әйтә:

– Без киләсе күперләрегез начаррак икән, ди, аны ныгытырга кирәк, – ди.

Кода әйтә:

– Аннан күп атлар, күп йөкләр йөри, ди, ватылмас, нык ул күпер, – ди.

– Ярый, алайса, ватылмаса, – ди Төлке.– әмма безнең атлар бик зур, арбалар бик авыр, чыдар микән!– ди.

Төлке кайтып китте хәзер сөенеч алырга.

– Ну, Салам–Торхан дус, эш булды, – ди Төлке, – менә фәлән числога туйга барырга, җәмәгатьне дә алып кайтырга, – ди.

– Юкка йөрисең, – ди Салам–Торхан, – мин аны алып кая куйыйм, миңа нигә килсен соң ул, – ди мескен.

– Булгач була инде, булдырабыз, – ди Төлке.

Көне килеп җиткәч, киттеләр болар икесе җәяүләп.

– Соң мин анда ничек барып керим шушы кием– салым белән, – ди егет, ул бит бай кеше икән, – ди.

Төлке әйтә:

– Кайгырма, керербез, – ди. Хәзер күпергә барып җиттеләр болар. Төлкенең киңәше буенча, күперне сүтеп, агызып җибәрделәр. Салам–Торханны чишендерде дә Төлке, суга кертеп, бер зиреккә ябыштырып куйды. Төлке тегендә үзе генә барып җитте хәзер.

– Кода, әйттем бит мин сиңа, күперләреңне төзәттер дип әйтеп, ди. Менә монда килгәндә күпер җимерелеп. Кияү суга төште хәзер, белмим, исәнме, юкмы.– ди Төлке.– Мин үзем генә коткара алмагач, монда чыгып чаптым, – ди. Байның кешеләре хәзер чыгып чаптылар күпер янына.

– Салам–Торхан!– дип кычкыралар.

Тегендә Салам–Торхан аваз бирә түбәннәнрәк. Салам–Торханны судан алып, төрештереп алып кайттылар хәзер йортка, киендерделәр, ашка– суга утырттылар. Аккан мал өчен бер дә кайгырмыйлар болар.

Төлке әйтә:

– Безнең бетәрлек түгел, – ди.

Кияү бер дә ашамый, гел киеменә карап кыны утыра сыпыргалап. Бабасы сорый:

– Нигә ул кияү бер дә ашамый,ди, гел киеменә генә карап утыра.– ди.

– Ул ашар иде дә, аның кием– салымы нинди иде, ул шуны юксына, – ди Төлке. Ә Салам–Торханга аулакта гына әйтә: – Син киемең белән генә булышма инде, азрак аша да, ди. Сиздерзсен бит, – ди. Аннары Салам–Торхан ашарга ябыша. “Алай икән”, ди.

Мәҗлесләр үтте, туйлар бетте, хәзер Төлке кайтып китә, алдан Салам–Торхан белән сөйләшә: “Син фәлән авылдәгы фәлән карчыкка кайт, ди, мин фатырны шунда алырмын”, – ди Төлке. “Ярар”, – ди Салам–Торхан.

Төлке юлдан кайтканда ат көтүчеләренә очрый. Аларга әйтә:

– Иртәгә моннан зур начальство үтә, ди. “кем көтүе?” дипсорасалар,“Салам–Торханныкы” дип әйтегез, алар сезгә күп бүләкләр бирерләр, – ди.Аннан соң сыер көтүчеләрне очратып та, шул сүзләрне үк әйтә.Аннан сарык көтүчеләрне очратып та шул ук сүзләрне әйтә. Аннары теге авылдагы карчыкка барып керә. Ул бөтен тирә– якта атаклы купец карчык булган икән.

– Ну. әби. Нишлибез?– ди Төлке.– Яу килә, команда килә, нишләрсең, кая барырсын микән?– ди.– Сине бетереп китәрләр бит алар, ди. Булмаса син, әби, коега төшеп тор, ди, алар киткәч мин сине алырмын, – ди.

Карчык риза б ула. Төлке аны чиләккә утыртып коега төшерә дә бу вакытта арканны да кисеп җибәрә. Карчык кое төбенә китә.

Шуннан сон Салам–Торханнар тегеннән төялеп чыктылар кыз белән. Әллә ничә ат байлык, ата– анасы, туганнары, якыннары юл тутырып киләләр. Килеп җитәрәк юл тирәсендә йөргән ат көтүенә. Сорыйлар:

– Кемнеке бу көтү?– диләр.

– Салам–Торханныкы, – ди көтүчеләр.

– Һәй, хатын, бар икән кияүнең байлыгы, – ди бай, – безнең көтүчеләр икән, бүләк ташлыйк, – ди.

Боларга күп кенә бүләкләр биреп, алга китәләр. Бераз баргач сыер көтүе очрый.

– Кем көтүе бу?

– Салам–Торханныкы.

– Ай, хатын, ди, бар икән кияүнең байлыгы, – ди бай. Безнең көтүчеләр икән, бүләк ташлыйк, – ди.

Барып җитәләр сарык көтүенә.

– Кем көтүе бу?

– Салам–Торханныкы.

– Менә, хатын, ди, без бай дип әйтәбез, бездән дә әллә ничә рәт бай икән безнең кияү, – ди бай. Тагын бүләкләр чәчеп узып китәләр.

Хәзер Салам–Торхан йорты дип теге карчык өенә барып керделәр. шуннан соң өйгә бөтен нәрсәләрне урнаштырып,ашка– суга тотындылар. Ә анда пешекчеләр бөтенесен әзерләп торганнар икән.

Хәзер кунак булып өч– дүрт кич кунып, кода белән кодагый кайтып киттеләр. Болар хәзер әшне бик яхшы алып баралар. Төлке дә шунда бик рәхәт тора. Салам–Торхан Төлкене бик кадерли: “Үлсәң, мин сине алтын табутта күмдерермен”, – ди.

Төлке беркөнне авырый башлый. Карасалар– иртә белән үлгән. Салам–Торхан хезмәтчеләрен чакыртып кертте дә, Төлке үлгән икән, ди, шул тау башындагы чокырга илтеп ташлагыз, ди. Алар киттеләр моны чуманга салып, өстенә салам төяп

Бара торгач берсе әйтә:

– Пычагың бармы,ди, төлкене тунарбыз, – ди. Төлке бик курка, бик каушый.

Икенчесе әйтә:

- Әй–й, ди, аның белән пычранып йөргәнче, ди, беткәнмени бездә төлке тиресе, – ди. Шулай ди ләр дә,чулманны чокырга аударып җибәрәләр

Төлке тиз генә:

- Ну, Салам–Торхан, ди, булдырдың, ди, күмдең алтын табутта!– ди.

Салам–Торхан бик оялды. Берничә елдан Төлке чыннан да үлде, ышанмыйча аны өч көн күммичз тордылар, шуннан соң гына бик дәүләп күмделәр. Йортка үзләре хуҗа булып калдылар. Мин дә кунак булдым. Бүген барып, төнәген кайттым, баш авыртып махмыр булдым.

 

Сер тотмас

 

Борын заманда, кәҗә команда, саескан сотник, карга плотник булып торганда, яшәгән, ди, бер атаклы аучы. Моның атаклы булуы шуннан гыйбәрәт икән: дөньяда булган барлык хайваннар моны белә торган булганнар.

Бер заман аучы хатынына әйтә: “Син миңа азык әзерлә, ауга китәм”, – ди. Аучы азыгын ала да чыгып китә ауга. Урманда азмы–күпме йөргәч, килеп чыга бу бер ачыклыкка. Караса, ике елан сугыш: берсе кара, берсе ак. Читтән карап тора–тора да ак еланны бик кызгана: кара елан бик җәберли үзен. Мылтыгын ала да кара еланга ата. Аткан иде – кара еланга тими, ак еланны яралый. Шуннан бу аучы күңелсез генә өенә кайтып китә, ак еланны жәлли инде. Өенә кайтып керсә, хатыны сорый:

- Ни булды сиңа, әллә чирләдеңме? – ди.

- Кара еланга дип аткан идем, ак еланга тиде, – ди аучы, – бигрәк жәл булды инде. Бер елан боларның сүзләрен тыңлап торган икән. “Ә, ди, бу ялгыш аткан икән”, – дип, кайта да еланнар патшасына әйтә: “Ул синең кызыңа ялгыш аткан икән, ди. Синең кызың кем беләндер сугышкан вакытта, ди, дошманына аткан, кызыңа тигән”, – ди. Еланнар патшасының бик ачуы килә: “Бар, ди, чакырыгыз әле ул аучыны, ди, минем кызым кем белән сугышты икән?” – ди. Бер елан аучыны чакырып китерә.

- Утыр, – ди еланнар патшасы. – Сөйлә, ник соң син минем кызыма аттың, – ди.

- Ул бер кара елан белән сугыша иде, ди. Мин синең кызыңны жәлләп, кара еланга аткан идем, синең кызыңа тиде, – ди.

- Хәзер син ул кара еланны күрсәң, таныйсыңмы? – ди.

- Таныйм, – ди аучы.

Патша бөтен еланнарны җыерга боерган. Бөтен еланнар җыела да төзелешеп яталар.

– Кара инде, кайсысы? – ди елан патшасы.

Аучы килә дә:

- Менә бу, – дип, бер кара еланга күрсәтә. Бу еланны аерып алалар да:

- Сөйлә хәзер, нигә сугыштың? – ди елан патшасы.

- Минем синең кызыңа өйләнәсем килде, ди, ә ул риза булмады, шуңа сугыштык, – ди.

Елан патшасы аучыгы әйтә:

- Син минем кызыма үчлек белән атмагансың икән, ди. Алай булгач, ди, син аны терелтә дә аласың, – ди. Егетне алып китә үзләренә. Барып керү белән елан патшасы әйтә:

- Кызыма кулың белән сыйпа, – ди.

Егетнең кулы белән сыйпавы булды, кыз сикереп тора да ниләр булганын үзе сөйләп бирә.

Патша аучыга әйтә:

- Синең яхшылыгың өчен мин дә бер яхшылык эшлим, ләкин син ул турыда беркемгә дә әйтмә, ди. Берәр кешегә сөйләсәң, шунда ук үләсең, – ди.

Егет беркемгә дә сөйләмәскә сүз бирә.

- Алай булса, ач авызыңны, – ди еланнар патшасы. Авызын ачуы була, елан моның авызына төкерә. Шуннан соң бу аучы дөньядагы барлык хайваннарның, кош–кортларының телен, үләннәрнең шаулауларын аңлый торган бер кеше булып кала.

Ярый, аучы исәнләшеп өенә кайтып китә. Ул үзе бара, ә үзе аяк астындгы үләннәрнең нәрсә сөйләгәнен аңлый бара. Үләннәр үзара сөйләшәләр икән. Аларның берсе: “ Мин фәлән авырудан ярыйм”, – ди икән, ә икенчесе: “ Мин баш авыруыннан ярыйм...” – ди икән. Кошлар сайрыйлар икән, ди, алар телен дә аңлап бара икән бу. Дөньяда нинди телләр бар, бөтенесен дә белә башлый бу хәзер.

Аучы өенә кайтып җитә, берничә көн үткәч бабаларына кунакка барырга уйлый бу. Бабалары башка авылда торалар икән. Хатыны белән кунакка китә. Юлда барганда болар бүләккә дип алып бара торган сарык тәкәсе мыгыр–мыгыр итеп куя икән, ди. Моны ишеткәч, аучы көлеп җибәрә. Хатыны иренең көлгәнен күреп:

- Нигә көләсең, – ди.

- Юк, болай гына, – ди аучы.

- Әйт инде, нәрсәдән көләсең? – ди хатыны.

- Әйтергә ярамый, – ди аучы. Хатыны аның саен моңа бәйләнә икән. – Әйтмәсәң, ди, мин, сине ташлап китәм, – ди.

- Ярый, – ди аучы, – өйгә кайтыйк, ди, мунча ягып керим, аруланыйм, ди, аннан соң әйтермен, – ди.

Болар кунакта ике кич кунасы урынга бер генә кич кунып, ашыгып өйләренә кайтып китәләр. Өйгә кайткач, хатыны мунча яга. Шул арада аучы этенә ипи чыгарып бирә: “Мә, хайваным, аша, ди, бу минем сине соңгы тапкыр ашатуым булыр, – ди. Эт ашаганда бер валчык кала. Ул валчыкны шул тирәдәге әтәч килеп каба. Эт әйтә әтәчкә:

- Оялмыйсыңмы, ди, бу бит хуҗаның кисәге, ди, ул бит хатынына серен әйтә дә үлә, ди. Еланнар патшасы аңа бу серен беркемгә дә сөйләмәскә кушкан иде. Ә ул, хатыны йөдәткәч, түзә алмады, әйтә инде, – ди.

Әтәч әйтә:

- Их, ди, алай булса син дә, синең хуҗаң да, башсыз икәнсез, ди. Минем кырык хатыным бар, ди, һәммәсен дә кулымда тотам, ди, ә синең хуҗаң бер хатынга хуҗа була алмый икән, ди.

 

СИНЕҢ НИ ЭШЕҢ БАР

 

Берәү базарга сарык сатырга бара. Барып җиткәч кенә, моның арбасы ава. Бер урыс килеп сорый: “Почом овца?”– ди. Бу кеше: “Синең ни эшең бар ауса”, – ди ачуы чыгып.

 

ТАҢБАТЫР

 

Борын–борын заманда булган икән, ди, бер патша.Бу патшаның булган, ди, өч кызы.Патша кызлары берсеннән – берсе матур булганнар, ди. Көннәрдән бер көнне бу өч кыз болынлыкка йорергә дип чыкканнар.Болар болынлыкта йоргән вакытта гына бик каты җил–давыл чыга да кызларның өчесен дә күтәреп алып китә.Патша, үзенең кызларын югалганын белеп, бик зур кайгыга төшә. Көн эзләтә патша бу кызларын, төн эзләтә, үз патшалыгында урманы, су буйлары калмый моның, бөтен җирдән эзләтеп карыйлар, кызларны таба алмыйлар.

Шул патша торган шәһәрнең читендәге кечкенә генә бер йортта яшәгәннәр икән, ди, бер ир белән бер хатын. Болар бик фәкыйрь булганнар. Боларның булган икән, ди, өч уллары. Олы улларын Кичбатыр дип, уртанчысын Төнбатыр дип, ә иң кечесен Таңбатыр дип йөрткәннәр, ди.

Үсеп җитү белән болар урамга уйнарга чыгалар. Яшьләр арасында болардан да көчле берәү дә булмый. Уйнаган вакытларында кешенең кай җиреннән генә тотсалар да, умыра да ала, ди, болар.

Бу өч туганның көчләрен кая кая куярга белми йөргәннәрен белеп, бер карт кына кеше әйткән, ди, боларга:

–Сез, ди, анда– монда сугылып, урынсызга кеше имгәтеп йөргәнче, әнә патша кызларын табып алып кайтып бирер идегез, менә шунда күренер иде сезнең батырлыгыгыз, – дип.

Шуннан соң болар, өйләренә кайтып, ата–аналарыннан рөхсәт сорыйлар:

–Эти, диләр, патша кызлары югалган, дип әйтәләр, без шул кызларны алып кайтып бирик микән әллә? – диләр.

Ата– аналарының боларны бер дә җибәрәселәре килми, ризалык бирмиләр икән, ди.

–Әй, улларым, без сезне теләп кенә алдык бит инде, сез чыгып киткәч безне кем карар, кем туйдырыр? – ди әтиләре.

Малайлары әйтә:

– Әй, әти, без патша эше белән йөргәч, сезне патша тәрбияләр әле, – ди.

- Юк инде, безгә патшадан бер рәхим дә, бернинди ярдәм дә буласы юк, – дип әти – әниләре елашалар.

Бу өч батыр батыр әти – әниләреннән бик инәләп сорыйлар да, рөхсәт алып, патшага барып әйтәләр:

- Менә без синең кызларыңны эзләргә чыгарга уйлыйбыз, безнең үзебез белән алып чыгарга бернәрсәбез дә юк; әти – әниләр дә бик фәкыйрь тора, –диләр.

Патша боларга ашарга – эчәргә бераз азык бирергә була.

Әти – әниләре белән саубуллашып, өч егет чыгып китәләр юлга.

Баралар – баралар болар, атна китәләр, ай китәләр, бара торгач, барып керәләр бер урманга. Урманның эченәрәк керә барган саен, болар бара торган юл тарайганнан – тарая барып, соңыннан тар гына бер сукмакка калган, ди. Шул тар сукмак белән бара торгач, болар барып чыккан, ди, бик матур бер күл янына. Ул вакытта инде ашарларына беткән була. Таңбатыр “ юлда кирәк булыр “ дип әнисе биреп җибәргән эншсен ала да, ут ягып, шул эншне утта кыздырып, бик шәп бер кармак ясый. Шуннан соң су буена төшеп балык тота башлый. Кичкә хәтле бер – ике пот балык тота да бу, шул балыкларын пешереп, абыйларын туйганчы ашата. Хәзер тамак кайгысы бетте инде боларның. Таңбатыр әйтә абыйларына:

- Безнең өйдән чыгып киткәнгә бик күп вакыт үтте, ди, без кай җирләрдә йөргәнебезне дә белмибез, бернәрсә дә күргәнебез юк әле безнең, – ди.

Абыйлары бер җавап та бирмәгән моңа. Шуннан соң бу, бик биек бер агач башына менеп, тирә – якны карый башлый. Таңбатырның агач башына менеп утыруы гына була, кузгала җил – давыл, бу давыл шулхәтле көчле була, юлына туры килгән калын – калын агачларның башларын кыеп кына алып китә икән, ди. Таңбатыр бу җил –давылның котырганын карап тора да: “Әллә бу теге патша кызларын алып киткән җил – давыл микән? “ – дип уйлый. Озак та үтми, әлеге җил – давыл бер җирдә бөтерелеп, коточкыч булып, өерелеп – өерелеп тора да бер биек тау башына барып туктый. Тау башында бик яман бөтерелеп тора – тора да бик ямьсез бернәрсәгә – дию пәриенә әверелә. Дию пәриенә әверелә дә бу, тау кырыена төшеп,шундагы бер зур тишеккә кереп китә.

Таңбатыр, тиз генә агач башыннан төшеп, дию кергән тишекне эзләп таба. Бик зур тишек икән, ди, бу. Шуннан соң Таңбатыр, зур гына бер таш алып килеп, әлеге тишекнең авызын томалап куя да тиз генә барып абыйларын уята. Абыйлары бер дә ашыкмый торган кеше булалар. Әкрен генә торып, Таңбатыр хәзерләп куйган балыкны пешереп,туйганчы ашап – эчкәннән соң гына теге тау тишеге янына китәләр.

- Менә ул шушы тишеккә кереп югалды, без аның артыннаа төшәргә уйласак, башта әйдә менә шушы ташны алып ташлыйк, –ди Таңбатыр.

Кичбатыр ташка барып тотына – кузгата алмый.Төнбатыр барып тотына – аннан да бернәрсә дә чыкмый. Шуннан соң Таңбатыр ташны күтәреп алып,селтәп кенә җибәрә – таш тау астына тәгәрәп төшеп китә. Таңбатыр әйтә абыйларына:

- Безнең беребезгә менә шушы тишектән төшеп теге диюне эзләп табарга кирәк, ди, патша кызларын шул урламады микән? – ди.

Өч туган бергәләп киңәшәләр дә урманга кереп кочак – кочак юкә суеп алып чыгалар. Шул юкәләрдән бик калын итеп аркан ишә башлыйлар.Өч көн, өч төн буена бик нык, бик озын итеп ишәләр болар арканны. Шул арканның бер очын Кичбатырның биленә бәйләп аны тау тишегенә төшереп җибәрәләр. Төшеп китә бу. Кич булды дигәндә генә арканны селкетә Кичбатыр: “ Тартып чыгарыгыз “, – дип. Энеләре тартып чыгаралар.

- Төбенә җитә алмадым, аркан кыска булды, – ди Кичбатыр.

Шуннан соң болар тагын бер тәүлек аркан ишәләр. Хәзер инде шул арканга бәйләп Төңбатырны төшереп җибәрәләр. Көтәләр – көтәләр болар тегеннән бер хәбәр дә юк. Бер көн, бер төн үтте дигәндә арканны селкетә теге. Моны да тартып чыгаралар.

- Бик тирән икән, төбенә җитә алмадым, аркан кыска булды, – ди Төңбатыр.

Шуннан соң болар тагын ике төн, ике көн буена утырып аркан ишәләр. Арканны тагын да озын итеп ишеп,аның бер очын Таңбатырның биленә бәйлиләр. Тау тишегенә төшәр алдыннан, Таңбатыр әйтә абыйларына:

- Тиз генә чыга алмасам, сез мине нәкъ бер ел көтегез, ди. Бер ел булды дигәндә чыгып җитмәсәм, көтеп тормагыз, үз юлыгызны карагыз, –ди

Шулай ди дә бу Таңбатыр, абыйлары белән саубуллашып, тау тишегенә төшеп китә.

Ярар, Таңбатырның абыйлары шунда калып торсыннар. Без хәзер Таңбатыр белән аска төшик.

Төшә – төшә Таңбатыр, нихәтле вакыт төшеп тә, тау тишегенең төбенә җитә алмый, арканы тагын да кыска була моның. Кире чыгасы килмичә, кылычын алып арканны кисеп җибәрә бу. Бик озак очканнан соң, барып бәрелә бу бик каты гына нәрсәгә. Шунда ук һушыннан китеп, өч тәүлек аңына килә алмыйча ята, ди, бу. Шуннан соң, әкрен генә торып, тагын да китә бу. Бара – бара бу, шулй итеп бара торгач, моңа бер тычкан очрый.Бу тычкан бер генә мәртәбә селкенә дә кеше була.

- Нихәл, Таңбатыр, нишләп йөрисең монда? – ди.

- Менә, – ди егет, – бер дию пәриен эзләп төшкән идем дә, монда китәргә урын юк, чыгарга җай юк, – ди.

Тычкан әйтә:

- Ул дию пәрие сезне алдады бит, ди, сезнең элекке арканыгыз да тау тишеге төбенә җиткән иде, дию, сезне алдап, чокырның төбен аскарак төшереп җибәрде, ди. Хәзер син бик тирәндә инде, мин булышмыйча моннан чыга алмассың, – ди.

Егет нәрсә эшләргә дә белмичә аптырап торганда тычкан әйтә:

- Менә мин сиңа дүрт полк тычкан солдаты бирим, ди, алар җирне казып торырлар, ә син таптап менеп кенә торырсың, ди. Шулай итеп, алар сине менгереп җиткерерләр бар сукмакка хәтле, ди. Шул сукмак белән җиде көн, җиде төн буена бер нәрсә күрмичә караңгыда барырга туры килер, курыкма, ди. Шул юл белән бара торгач, сиңа очрар җиде кат чуен капка, ди, шул капкаларны ватып чыга алсаң, якты дөньяга чыгарсың, вата алмасаң, сиңа бик авырга туры килер, ди. Якты дөньяга чыгу белән янә бер сукмак булыр, син шул сукмак белән китәрсең. Шул сукмак белән җиде тәүлек барганнан соң, күренер сиңа бер сарай, – ди.

Шулай ди дә бу, яңадан бер генә мәртәбә селкенү белән тычкан сүрәтенә кереп, күздән югала.

Егет дүрт полк тычкан солдатлары казыган юл белән бик күп вакытлар барганнан соң, барып җитә теге җиде чуен капка янына. Барып җитү белән үзенең чукмарын алып капкага бик каты итеп сугып җибәрә, чуен капка таралып китә. Шулай итеп, бу җиде капканы да бәреп үтеп китә. Бара –бара бу,барган саен дөнья яктырганнан яктыра бара, ди. Җиде тәүлек юл киткәч, моңа зур кирпечкә ошаган бер кызыл нәрсә күренә. Барып җитә бу, янына барып карый: зур бер кирпеч икән бу. Кирпеч өстендә бакыр атка атланган, бакырдан коелган кием кигән бер каравылчы тора икән, ди.

- Әй, адәм заты, – ди каравылчы, – бу тирәдән кит җәтрәк, ди. Син бу тирәгә ялгышып кына килеп кергәнсеңдер, дию патша кайтып керсә тотып ашар үзеңне, – ди.

Егет әйтә:

- Әллә ул ашар,әллә мин аның башына җитәрмен,анысын белеп булмый әле, ди.Хәзергә минем бик каты ашыйсым килә, китер әле берәр нәрсә ашарга, – ди.

- Сиңа ашатырлык бернәрсәм дә юк шул, – ди, менә хуҗам кайткач ашатырмын дип хәзерләп куйган бер түшкә үгез иде, бер мич ипием, бер мичкә әче суым бар, шуннан башка бер нәрсәм дә юк, – ди.

Егет әйтә:

- Ярар, ди,хәзергә миңа шулар да җитеп торыр, ә хуҗаңа ашап– эчеп торырга да туры килмәс, – ди.

Шуннан соң теге кеше, атыннан төшеп, бакыр киемен сала да Таңбатырга ашарга хәзерләп бирә. Бу солдат киеме кигән кыз кеше икән. Егет бу кыз китергәннәрнең барын ашап бетерә дә йокларга ятарга җыена. Ятар алдыннан сораша инде бу кыздан:

- Ул дию пәрие кайдан кайтыр икән? – ди.

- Ул иртәгә иртә белән менә шушы бакыр күпер өстеннән кайтыр, – ди кыз.

Егет әйтә:

- Менә сиңа бер без, ди,дию кайта башлагач, шушы без белән минем чигәмә чәнчеп уятырсың, – ди.

Шулай ди дә йокларга ята бу.

Диюнең кайтыр вакыты җитү белән кыз моны уятырга тотына, уята алмый. Без белән чәнчергә кызгана, уятмый калдырсам да яхшы түгел, дип уйлый.Шулай да бик каты итеп уята башлагач, Таңбатыр сикереп тора:

- Әй,ди, мине без белән чәнчеп уятырга кирәк иде, ул вакытта мин тагын да зәһәрләнебрәк китәр идем, – ди.

Таңбатыр теге кыз әйткән бакыр күпер астына кереп ята.

Бервакытны, җил – давыл куптарып, дию бакыр күпергә якынлаша башлый. Күпер янына иң элек моның эте килеп җитә. Диюнең эте күпер янына килеп җитә дә, күпергә кермичә, шыңшып, хуҗасы янына кире китә. Дию аңа камчысы белән генә селкеп атына атланган килеш күпергә барып керә. Күпергә барып керү белән моның аты да шып туктый. Диюнең ачуы килеп, атына сугып җибәрә:

- Һәй, ди, нигә куркасың? Әллә монда Таңбатыр килеп яткан дип уйлыйсыңмы, ди,әле ул монда килү түгел,анадан да тумагандыр, – ди.

Диюнең шулай дип кенә әйтеп бетерүе була, бакыр күпер астыннан “тып” итеп Таңбатыр килеп чыга. Килеп чыга да:

- Таңбатыр анадан да туган, килеп тә җиткән, – дип, дию пәрие каршына килеп баса.

- Килсәң, – ди,дию әйтә, – әллә ни олы гәүдәле түгел икәнсең әле,ди,ике кабып бер йотарга гына җитәрсең, – ди.

Таңбатыр әйтә:

- Гәүдәсе чуклы булыр,алай тиз генә йота алмасың, – ди.

Дию әйтә:

- Күп сөйләшеп торма, алыш барма, көрәш барма?– ди.

- Алыш агаң башына булыр, әйдә көрәшик, – ди.

Шуннан көрәшергә тотыналар да алыша алмыйча шул кадәр озак йөриләр болар, шул тирәләр бөтенләй казылып чокырга әйләнеп бетә. Йөри торгач, диюнең хәле бетә башлый. Шул вакытта Таңбатыр моны кутәреп сала да, кылычын суырып алып, диюне тураклап, әрдәнә итеп өеп куя. Шуннан соң бу, диюнең атына атланып, аның сараена китә. Диюнең әлеге каравылчысы моңа каршы йөгереп чыга:

- Хәзер куркыр кешем юк, әйтергә ярый, ди, мин фәлән патшаның олы кызы идем, мин бу дию пәрие урлап алып киткән иде, зинһар, мине монда калдыра күрмә, алып кына кайта күр үзең белән, – ди.

Таңбатыр әйтә:

- Без өч агай– эне сезне эзләргә дип чыккан кешеләр, – ди. Патша биргән язуны кесәсеннән чыгарып күрсәтә.

Патша кызы шатлыгыннан нишләргә белми. Таңбатыр әйтә:

- Атаңның вәгъдәсе буенча син минем олы абыйга булырга тиешсең, хәзергә шушы бакыр сарайда торып тор, кайтышлый мин сине кереп алырмын, – ди.

Өч көн ял иткәннән соң, юлга чыгар алдыннан, Таңбатыр сорый теге кыздан:

- Синең сеңгелләрең кая, аларны ничек эзләп табарга?– ди.

Кыз әйтә:

- Дию пәрие мине бик каты тотты, бер кая да чыгармады. Минем барып күргәнем юк, уртанчысына хәтле җиде тәүлек юл булырга тиеш, – ди.

Таңбатыр, кызга исәнлек– саулык теләп, юлга чыгып китә. Тау – ташлар үтеп, җиде тәүлек киттем дигәндә барып җитә бу бер көмеш сарайга. Көмеш сарай көяшта ялт итеп тора икән ди. Барып керү белән, көмеш атка атланган, көмеш койган киемннәр кигән бер солдат каршылый моны. Туктата. Таңбатыр янына килеп әйтә бу:

- Әй адәми зат, ди, син монда ялгышып кына килеп кергәнсеңдер, исән – сау чакта чыгып кит моннан, хуҗаң кайтса, ашар сине, бер генә йотар, – ди.

Таңбатыр әйтә:

- Хуҗаң тизрәк кайтсын иде әле, ди, әллә ул ашар әллә мин аның башына җитәрмен, ди. Менә мине җиде тәүлек буена рәтләп ашаганым юк, иң элек син миңа ашарга китер, – ди.

- Сиңа ашатырлык бер нәрсәм дә юк, хуҗама дип әзерләп куйган ике тушкә үгез итем, ике мич ипием, ике мичкә әче суым гына бар, – ди.

- Ярар, хәзергә җитеп торыр, китер әле шуларны, – ди.

- Хуҗама ничек дип җавап бирермен икән соң?– ди.

- Курыкма, ди, хуҗаңа ашап – эчеп торырга туры килмәс, – ди егет.

Шуннан соң теге көмеш киемле солдат Таңбатырга ашарга – эчәргә китереп бирә. Таңбатыр, туйганчы ашап – эчкәннән соң, яхшылап кына сораша бу солдаттан:

- Хуҗаң кайчан кайта?– ди.

- Ул иртәгеләргә кайтып җитәргә тиеш, – ди.

- Кайсы яктан кайта ул? – ди.

- Менә шушы сарай артыннан ага торган елга аркылы бер көмеш күпер булыр, ди, һәрвакытта шул көмеш күпер аркылы кайта ул, – ди.

- Мин хәзер ял итәргә ятам. Хуҗаң кайтып җитәрәк мине уятырсың, ди, әгәрдә бик каты йоклап китсәм, менә шушы без белән чигәмә кадарсың, – дип солдатка бер без чыгарып бирә дә йөкларга ята бу.

Таңбатыр бер көн, бер төн йоклаганнан соң дию пәриенең кайтыр вакыты җитә. Дию пәриенең якынлаша башлавын сизеп, теге каравылчы солдат уята башлый. Уянмый гына бит теге. Уята алмый аптырагач, утырып елый бу моның янында. Без белән чәнчер иде, кызгана, башкача уята алмый. “Инде без белән чәнчеп уятыйм” – дип кенә торганда Таңбатыр, моның елавын ишетеп, уянып китә.

Солдат әйтә:

– Тизрәк тор, ди югыйсә, дию пәрие кайтып җитә инде, кайтып керсә, икебезне дә харап итәр, – ди.

Таңбатыр теге кыз әйткән көмеш күпер астына кереп ята.

Бервакытны, җил – давыл куптарып, дию бакыр күпергә якынлаша башлый. Күпер янына иң элек моның эте килеп җитә. Диюнең эте күпер янына килеп җитә дә, күпергә кермичә, шыңшып, хуҗасы янына кире китә. Дию аңа камчысы белән генә селкеп атына атланган килеш күпергә барып керә. Күпергә барып керү белән моның аты да шып туктый. Диюнең ачуы килеп, атына сугып җибәрә:

- Һәй, ди, нигә куркасың? Әллә монда Таңбатыр килеп яткан дип уйлыйсыңмы, ди,әле ул монда килү түгел,анадан да тумагандыр, – ди.

Диюнең шулай дип кенә әйтеп бетерүе була, бакыр күпер астыннан “тып” итеп Таңбатыр килеп чыга. Килеп чыга да:

- Таңбатыр анадан да туган, килеп тә җиткән, – дип, дию пәрие каршына килеп баса.

- Килсәң, – ди,дию әйтә, – әллә ни олы гәүдәле түгел икәнсең әле,ди,ике кабып бер йотарга гына җитәрсең, – ди.

Таңбатыр әйтә:

- Гәүдәсе чуклы булыр,алай тиз генә йота алмасың, – ди.

Дию әйтә:

- Күп сөйләшеп торма, алыш барма, көрәш барма?– ди.

- Алыш агаң башына булыр, әйдә көрәшик, – ди.

Шуннан көрәшергә тотыналар. Таңбатыр диюне җиңә.

Солдат әйтә:

- Әй, абый, ди, зинһар, син мине монда калдыра күрмә. Мин фәлән патшаның уртанчы кызы идем.

- Ярар, – ди егет, – минем уртанчы агама булырсың. Син монда торып тор мин сине кайтышлый алырмын мин сеңлеңне эзләргә китәм, – ди. Ул кайсы якта, моннан еракмы? – ди.

- Моннан җиде тәүлек юл ул, – ди кыз.

Егет җиде тәүлек дигәндә алтын сарайга барып җитә. Монда да шул ук хәл кабатлана. Егет ашап эчә һәм йокларга ята. Дию пәрие кайтыр вакыт җитер алдыннан солдат аны уятыр өчен биргән безне алып бот итенә чәнчеп җибәрә. Таңбатыр уяна. Ул кылычын алып дию пәриенең башын өзеп төшерә, гәүдәсен вак – вак итеп тураклый.

Таңбатыр диюнең атына атланып кире алтын сарайга кайтып китә. Моны теге сакчы каршы ала:

- Мин, сакчы солдат түгел, мин фәлән патшаның кече кызы бит, мине үзеңнән калырма, – ди.

Таңбатыр моңа патша язуын бирә дә әйтә:

– Мин сезнең апаларыгызны да коткардым инде,ди. Апаларың абыйларыма чыкмакчы булдылар, риза булсаң, син минем җәмәгать булырсың, – ди.

Риза булышалар да үзләренчә шунда ук туй да ясап алалар.Берничә көн кунак булып ял иткәч, туталары янына кайтырга хәзерләнәләр.

Шуннан соң болар, юл кирәкләрен алып, атка атланып чыгып китәләр.

Баралар – баралар болар, җиде тәүлек үтте дигәндә барып җитәләр теге көмеш сарайга. Патша кызлары елашып күрешәләр. Өч көн, өч төн көмеш сарайда кунак булганнан соң, хәзерләнеп, юлга чыгып китәләр. Китәләр болар. Бара–бара барып җитәләр теге кое төбенә. Кое төбенә җитү белән, Таңбатыр арканның очыннан тотып селкетә инде, “тартып чыгарыгыз безне”, дип белдерә. Иң элек олы апалары арканга тотына. Аны тартып чыгаралар. Ул килеп чыгу белән, Таңбатырның абыйлары үзара сугыша башлыйлар: “Бу миңа да, бу миңа”, – дип.

Патша кызы әйтә:

- Мин олы апалары, иң олыгызга булырмын, без өч кыз, өчебез өчегезгә булырбыз, сугышмагыз, – ди. Боларга арканны төшерергә куша.

Арканны төшереп, уртанчы кызны тартып чыгаралар. Уртанчы кыз чыккач, болар тагын сугышырга тотыналар. Уртанчы кыз апасыннан матуррак икән.

Кызлар әйтәләр:

- Сез алай сугышмагыз, әле анда безне табып, дию кулыннан коткарган энегез бар. Безнең сеңлебез бар, аларны кое төбеннән тартып чыгарыгыз, – диләр.

Сугышып аргач, тегеләр арканны төшереп җибәрәрәләр. Аркан төшү белән, кыз әйтә:

- Башта сине тартып алсыннар, ди, үзең чыккач, син мине тартып чыгарырсың, югыйсә алар сине тартып чыгармаслар, – ди.

Егет әйтә:

- Юк, ди, мин синең үзеңне генә монда җир астында калдыра алмыйм, башта син чык, аннан соң гына минем чыгу турында уйларга булыр, – ди.

Егет аркан очын элмәкләп бәйләп, кызны шуңа утыртып чыгарып җибәрә. Кызны тартып алалар да, матурлыгын күреп, яңадан сугыша башлыйлар бола.

Кыз әйтә:

- Мин барыбер сезгә булмыйм, ди сезнең энегез Таңбатыр белән сүз куештык бергә булырга, – ди.

Кызлар өчәүләп тегеләрне кыстыйлар Таңбатырны тартып чыгарырга. Ярар, тегеләр арканны төшереп җибәрәләр. Таңбатыр арканга ябышып чыгып җитәм генә дигәндә, абыйлары арканны кисеп җибәрәләр. Таңбатыр кое төбенә төшеп китә. Кызлар елашып калалар. Таңбатырның агалары юлга чыгарга җыена башлыйлар.

Ярар, инде без Таңбатырга килик. Таңбатыр, кое төбенә килеп төшкәч, бик озак вакытлар һушына килә алмый ята. Өч көн, өч төн ятканнан соң, бу әкрен генә кузгалып торып китә.Китә бу, ару– талуны да белми. Бара торгач, барып җитә урман буендагы аланлыкка.Бу барып җиткәндә, абыйлары ял итәргә туктап, шалашлар корып кына торалар икән. Бу килеп җитү белән абыйлары аптырашта калалар; кызлар елаша–елаша Таңбатырны каршы алып, аңа сый–хөрмәт күрсәтәләр. Кич җитү белән өч агай–эне җиргә йокларга яталар. Таңбатыр йокыга китү белән агалары үзара киңәшләшә, сөйләшә башлыйлар, ди.

Олы абыйсы әйтә:

- Без моңа бик күп зыян эшләдек, ул барыбер бездән үчен алмый калмас, –ди.

Уртанчы абыйсы әйтә:

- Яхшылык көтмә инде син аннан, ди, ничек кенә итеп булса да котылырга кирәк.– ди.

Сөйләшеп сүз беркетәләр дә Таңбатыр яткан шалашның ишегенә аркылыга кылыч куялар, үткен ягы белән палаткага каратып. Төн уртасы җиткәч, болар:

- Харап итәләр, талыйлар! – дип, яман тавыш белән акыра башлыйлар.

Таңбатыр йокысыннан уянып палаткадан йөгереп чыгыйм дигәндә үткен кылычка килеп бәрелә дә ике аягын да өздерә. Инде бу кузгала да алмый, шып итеп утыра шунда. Агалары әйберләрен алай–болай җыештыралар да кызларны алып кайтып китәләр. Таңбатырның хатыны инәлеп–инәлеп сорый абыйла–рыннан: “Мине аның янында калдырыгыз”, – дип, тегеләр, кызның ай–ваена карамыйча, аны көчләп алып кайтып китәләр.

Таңбатыр ята тегеләрдән янып калган ут янында. Шуыша–шуыша йөреп, аннан–моннан утын–фәлән китерә бу, утны сүндерми тота, юкса эш начар бит.

Көннәрдән бер көнне, моннан ерак түгел генә бер җирдә бер кеше күренә. Таңбатыр моны үзе янына чакырып ала, үзе белән нинди күңелсезләр булганын сөйләп бирә. Убырлы карчык аңа ярдәм итәсе килеп Таңбатырны йотып җибәрә. Таңбатыр килеп чыга, элеккедән дә матур, таза булып.

Ярар. Таңбатыр, бик күп илләр үтеп, бик күп сулар кичеп, кайтып җитә үз иленә.

Таңбатырның кайту хәбәре патшага да ишетелә. Патша егетне үз янына чакыртып ала. Кызлар әйтәләр әтиләренә:

- Безне дию кулыннан коткаручы шушы егет, агалары аңа бик каты зыян итте, – диләр.

Шуннан соң патша, Таңбатырның көченнән куркып, кече кызын, теләсә – теләмәсәдә, аңа бирергә мәҗбүр була.

- Агаларыңны теләсә нишләт, үзең хөкем ит, – ди.

Таңбатыр агаларын үз янына чакырып ала да әйтә:

- Сез миңа зур зыян эшләдегез, шулай да астырмыйм, кистермим мин сезне, тик бу шәһәрдән чыгып китегез, – ди.

Тегеләр башларын иеп чыгып китәләр. Таңбатыр, патшаның кече кызын хатынлыкка алып, кырык көн уен итеп, кырык көн туен иткәннән соң үзенең әти – әниләре янына кайтып тора башлый.

Хәзер дә бик эшәп яшиләр икән, ди, болар. Кичә бардым, бүген кайттым.