Працяжнiк памiж дзейнiкам i выказнiкам. Знакi прыпынку пры аднародных членах сказа.
Перакладзiце тэкст на рускую мову.
Мышцы з’яўляюцца актыўнай часткай рухальнага апарату чалавека. З дапамогай сiстэмы мышцаў i касцей адбываецца перамяшчэнне чалавека ў прасторы, ажыццяўляюцца дыхальныя i глытальныя рухi, мiмiка. Шкiлетныя мышцы ўдзельнiчаюць ва ўтварэннi ротавай, грудной, брушной i тазавай поласцей, уваходзяць у склад сценак полых органаў (глотка, гартань i iнш.), мяняюць становiшча вочнага яблыка ў вачнiцы, аказваюць уздзеянне на слыхавыя костачкi ў барабаннай поласцi сярэдняга вуха. Мышцы забяспечваюць рух, аказваюць вялiкi ўплыў на кровазварот, развiццё i форму касцей. Сiстэматычныя фiзiчныя нагрузкi садзейнiчаюць росту мышачнай масы за кошт павелiчэння структур, якiя ўваходзяць у састаў мышцы.
Варыянт 2 (Д, Е, Ж, З, I)
1.Устаўце прапушчаную лiтару: Э, А, Ы: бл…ха, адр…с, iнт…лiгент, др…васек, поч…рк, бухгалт…р; Е, Я: …нот, с…зон, вас…мнаццаць, верас…нь, дз…журны, л…снiчоўка; Ы, I, Й: спад…лба, пера…маць, за…скрыцца, раз…грацца, дэз…нфекцыя, без…нiцыятыўны; У, Ў: жанчына-…рач, ва …нiверсiтэце, стра…с, дыназа…р; мяккi знак або апостраф: дз…мухавец, казан…скi, стэп…, кроў…ю, В…етнам; В: … оптыка, …ураджай, …опыт, …угор, На…уменка; С, Ц, ДС: беласто…кi, брэс…кi, грама…кi, пале…кi, тавары…кi, слу…кi; А,О: ст…галосы, ч…рнабровы, н…вагоднi, гр…маадвод, шыр…каплечы, мн…гаструнны.
2. Запiшыце словы па-беларуску: жёлтый, ребро, черепаха, тревога, павиан, океан, реакция, майонез, шампиньон, ориентир, билетёр, тетерев, контрастный, милосердный, Алла, Татьяна, льгота.
3.Спiшыце, раскрываючы дужкi: вершы (К,к)упалавы, (Б,б)ерталетава соль, (Д,д)амоклаў меч, (Р,р)эспублiка, (В,в)ялiкае (К,к)няства (Л,л)iтоўскае, сабака (Ж,ж)учка.
4. Да iншамоўных слоў запiшыце беларускiя сiнонiмы: дыкцыя, рэплiка, фрагмент, басейн, фундамент, вакуум.
5.Растлумачце значэнне слоў: аншлаг, турнэ, манто, менталiтэт, вернiсаж, брыфiнг.
6.Дапiшыце канчаткi прыметнiкаў: залат… медаль, шэр… шынель, вялiк… шымпанзэ, прыгож… Токiа, сiнявок… Нарач.
7.Запiшыце назоўнiкi ў 1) месным склоне адз. лiку: хмызняк, герой, дачка, мiтынг, Раман, хмель, страх, гара, дрыгва, пляцоўка, страха, хвоя, дзядуля, Алесь, кроў, Сiбiр, кiшэнь, стэп, кенгуру; 2) родным склоне адз. лiку: генiй, корань, ячмень, дубняк, рэалiзм, жаль, танец, студзень, жаўток, грып; 3) давальным склоне адз. лiку: племя, ваверчаня, Саша, Фама, Мiкалай, дарога, хустка, Таня, Таццяна, мужчына, цiшыня, рука; 4) творным склоне адз. лiку: Сож, Жэня, кураня, любоў, медзь, Беларусь, бацька, Пеця.
8.Праскланяйце займеннiкi: я, сябе, яны, што.
9. Запiшыце, раскрываючы дужкi: паў(Мiнска), паў(апельсiна), паў(горада), усходне(еўрапейскi), крывава(чырвоны), спяваў (бы), усё(ж)такi, абы(куды), да канца не(прачытаны) твор, не(прывезеныя) дровы, не(вялiкi), на(дзiва), як(раз), што(ранiцы), у(дзень) марозны, пад(вечар), па(першае), па(трое), з(вечара), па(парах), усё(роўна), у(адзiночку).
10. Перакладзiце на беларускую мову: пашущий крестьянин, контролирующие органы, умываясь, умывшись, читая, прочитав, три высоких дерева, два долгих года, в полутора километрах от железной дороги, двухлетний гусь, высокая конопля, жёлтый цыплёнок, поздняя клюква, земляника вкуснее клубники, шутить над другом, простить брата, думать о матери, болеть чесоткой, заведующий лабораторией, послать за хлебом, жениться на соседке, дом в два этажа, ухаживать за девушкой, на этой неделе.
11. Знакi прыпынку ў сказах з адасобленымi членамi.
12. Перакладзiце тэкст на рускую мову.
Загартоўванне – адна з форм адаптацыi арганiзма чалавека да ўздзеяння неспрыяльных фактараў навакольнага асяроддзя. Вядома, што сутнасць загартоўвання заключаецца ў трэнiроўцы фiзiялагiчных механiзмаў тэрмарэгуляцыi арганiзма, у павелiчэннi iмунiтэту. Дзякуючы трэнiроўцы фiзiялагiчных механiзмаў тэрмарэгуляцыi, узрастае здольнасць арганiзма пераносiць значныя ваганнi тэмпературы знешняга асяроддзя. У працэсе загартоўвання ў арганiзме адбываецца складаны комплекс перабудовы функцыянальных магчымасцей, марфалагiчных структур на розных узроўнях (клетачным, сiстэмным i iнш.). Працэдуры загартоўвання прызначаюць не толькi здаровым дзецям, але i аслабленым пасля перанесеных захворванняў.
Варыянт 3 (К, Л, М, Н)
1.Устаўце прапушчаную лiтару: Э, А, Ы: кр…вавы, р…бры, iнж…нер, лод…р, р…сора, р…монт; Е, Я: м…данос, кi…скёр, зам…ць, дз…сяты, зерн…сховiшча, вогн…ўстойлiвы; Ы, I, Й: звыш…дэйны, з…начыць, аб…мшэць, пра…нфармаваць, адна…менны, раз…ходжанне; У, Ў: ваку…м, у «Выбраныя творы» …вайшлi, ва …нiвермагу, Ланда…, а…таномны, ручка-…казка; мяккi знак або апостраф: дз..вес…це, карэн…чык, мядз…ведзь, суб…ект, салаў…i, бул…ён; В: …Орша, …учоба, …орган, …участак, на…огул, …улей; С, Ш: а…часлiвiць, золата не …чарнее, нi…чымны хлеб, ра…чулiць слухачоў, са…чапiць вагоны, у…чуваць за правiннасць; А,О: пр…цiракавы, выс…капробны, пр…стадушны, д…ўгавечны, выс…кародны, руж…вашчокi.
2. Запiшыце словы па-беларуску: дефицит, паутина, проездной, пантера, сердце, бровь, материал, кардиолог, йод, леопард, бактериолог, теорема, ихтиология, мадонна, Инна, Илья, глухарь, тетерев.
3.Спiшыце, раскрываючы дужкi: (В,в)ольтава дуга, (Р,р)эспублiка (Б,б)еларусь, (П,п)рэзiдэнт, (Н,н)аташына палiто, (А,а)хiлесава пята.
4.Да iншамоўных слоў запiшыце беларускiя сiнонiмы: фантом, рэанiмацыя, антыпатыя, прыярытэт, сурагат, iнтэлект.
5. Растлумачце значэнне фразеалагiзмаў: вераб’iная ноч, сабаку з’есцi, выскачыць як дурань з канапель, даць гарбуза, скончыў смаргонскую акадэмiю.
6. Дапiшыце канчаткi прыметнiкаў: чорн… кава, неразборлiв… подпiс, сiн… чарнiла, ружов… фламiнга.
7. Запiшыце назоўнiкi ў 1) месным склоне адз. лiку: вёска, дуга, дачка, хвоя, дача, сасна, мозг, двор, музей, тэлефон, фламiнга, зараснiк, каваль, дыялог, крык, арэх, Пётр, Алеся, подпiс; 2) родным склоне адз. лiку: зуб, твар, долар, iнфаркт, балет, марганiзм, ягаднiк, боль, верасень, горад; 3) давальным склоне адз. лiку: стрэмя, качаня, Шура, Мiкiта, Васiль, далонь, фабрыка, Каця, Кацярына, бацька, рака, косць; 4) творным склоне адз. лiку: Нарач, дзiця, кроў, моладзь, Сiбiр, мыш, далонь, дзядуля.
8. Праскланяйце займеннiкi: ён, сам, ты, хтосьцi.
9. Запiшыце, раскрываючы дужкi: паў(Гомеля), паў(яблыка), паў(метра), штаб(кватэра), заходне(славянскi), кiсла(салодкi), казаў(жа), усё(такi), абы(сказаць), куды(сьцi), яшчэ не(закончаная) работа, не(прачытаная) кнiга, у(бок), як(след), на(ляту), з(ранку), у(абрэз), па(другое), па(чацвёра), што(дзень), на(жаль).
10.Перакладзiце на беларускую мову: водоплавающие птицы, вьющиеся растения, двигаясь, подвинувшись, сидя, присев, два хороших друга, четыре газетных экземпляра, в двухстах метрах от железнодорожной станции, серая гусыня, гречневая крупа, маленький медвежонок, ранняя земляника, день длиннее ночи, издеваться над слабым, извините меня за беспокойство, беспокоиться о детях, болеть скарлатиной, заведующий отделом, послать за врачом, жениться на соседке, ехать на мельницу.
11. Знакi прыпынку ў сказах з пабочнымi i ўстаўнымi канструкцыямi, звароткамi i параўнальнымi зваротамi.
