Дәріс №11. Ұйымның нарықтық белсенділік көрсеткіштерінің жүйесі

Дәрістің мақсаты: Ұйымның нарықтық белсенділік көрсеткіштерінің жүйесін анықтау ерекшеліктерін көрсету

Жоспар:

1. Кәсіпорынның нарықтық белсенділігін сипаттайтын негізгі көрсеткіштер

2. Нарықтық белсенділікті бағалау

Негізгі ұғымдар: акцияны котировкалау, дивиденд, капиталдандыру коэффиценті

Иллюстрациялық материал: схема, кесте

 

1. Кәсіпорынның нарықтық белсенділігін сипаттайтын негізгі көрсеткіштер бұлар:

1) бір акцияға түскен табыс (пайда);

2) акцияның құндылығы;

3) бір акцияның баланстық құны;

4) акцияны котировкалау – бағалау коэффиценті;

5) бір акцияның табыстылығы;

6) дивидендтерді төлеу коэффиценті (төленген дивидендтер үлесі, дивиденттік шығу);

7) тұрақты өсу коэффиценті;

8) капиталдандыру коэффиценті.

Бұл көрсеткіштерді талдау қор биржасында тіркелген және сонда өздерінің құнды қағаздарын бағалайтын компанияларда орындалады.Талдау тікелейқаржы есебібойынша ғана орындалады. Талдау тікелей қаржы есебі бойынша ғана орындала салмайды,оған қосымша ақпарат керек.

2. Акциядан түскен табыс. Инвестор акцияны сатып алғанда, әрқашан дивидент түрінде алатын болашақ табысты бағдарға алады.Олтазатабыстан айрықша акциялар бойыншадивидендтердіалған соңғы қалдықтың, шығарылған және қолдағы әдеттегі (кәдімгі) акциялардың жалпы санына қатынасы ретінде формуламен есептеледі:

Акциялардың құндылығы. Ол акцияныңнарықтық бағасын акцияғатүскен табысқа бөлгендегі бөлінді ретінде формуламен есептеледі:

Акцияның нарықтық бағасы мен бір акцияға түскен табыстың арақатынасы компания мен оның акционерлері арасындағы қатынасын көрсетеді.

Акцияның нарықтық бағасы мен акцияға түскен табыс шамасы арасындағы өзара байланысты әдетте «баға-табысы» коэффиценті деп атайды.

Бір акцияның баланстық құны кәсіпорынның бухгалтерлік есеп пен есепберу мәліметтеріне сәйкес бір әдеттегі акцияға келетін таза активтерінің (меншікті капиталдың)құнын көрсетеді.Бұл көрсеткіш былайшаесептеледі:

Бағалау коэффиценті мағынасының бірде нартық болуы,потенциалды(мүмкін) акционерлер акцияны алуға,сол уақытта нақты капиталдың бухгалтерлік бағалауына нартық бағаға сатып алуға дайын екенін білдіреді.

Акцияның табыстылығы. Табыстылықты ағымдағы және жиынтық деп бөледі. Ағымдағы табыстылық – дегеніміз ең алдымен акция иесінің қолына тиетін дивидендтер. Бұл коэффицент дивиденттік табыс немесе дивидент нормасы деп аталып, былайша есептеледі:

Басқа сәйкес компаниялармен салыстырғанда акцияның табыстылық коэффицентін талдаумен қатар, төленген дивиденд сомасы акцияның көрсетілген құнына қатынасын көрсетеді.

Бұл жағдайда акцияның табыстылығы акцияны иеленген кезеңде алынған дивиденд сомасынбір акцияға бөлгенде және акцияны сатып алу бағасы мен оның сатылу бағасының арасындағы (табыс пен шығын) айырмашылықтыакцияның сатып алубағасынабөле отырып анықталады:

Мұнда: бір акцияға түскен дивиденд;

-акцияның сатып алу бағасы;

- акцияның сатылу бағасы.

Акцияның табыстылығы жоғарыболған сайын, ол инвестор болуымүмкін кісілерді солғұрлым қызықтырады.

Бұл көрсеткіш дивидендтің бір әдеттегі (жай) акцияға және бір жай акцияғатүскен табысқа қатынасымен формула бойынша есептеледі:

Мұнда: дивидендтерді төлеу коэффиценті;

бір акцияға түскен дивиденд;

бір акцияға түскен таза табыс.

Аталған коэффицентті талдаудың бір ерекшелігі оның «жақсы»немесе «жаман»деңгейінің болмайтындығы.Бұл жерде ең жалпы критерий, ол1-ден (берден) аспауы керек. дивиденд төлеу коэффицентінің мағынасы фирманың инвестициялық саясатына тәуелді. Құнды қағазға инвестициялаудың екі негізгі мақсаты бар: ағымдағы табысты (дивиденд) алу және акцияның курстық құнының артуы есебінен қаржы жинақтау. Тұрақты өсу коэффиценті компанияның келесі жылы өзінің активтерін ішкі қаржыландыру есебінен арттыру мүмкіндігін көрсетеді, ол жағдайда меншікті капиталмен міндеттемелер арасындағы пропорция сақталуы және дивидендтер төлеу үлесі есеп беру жылындағы мөлшерде сақталуы шарт және мына формуламен анықталады:

Мұнда: тұрақты өсу коэффиценті;

таза табыс;

дивидендтер;

- меншікті (акционерлік) капитал.