Тақырыбы: Металдар мен қорытпаларды қолдану

 

2.4.11. кезде электрлік шамның вольфрамдық білтесінің кедергісі -ға тең. Шам білтесінің температурасын анықтау керек, егер белгілі болса, кернеуі 220 В торапқа оны қосқан кезде қалыптасқан режимде білте бойымен 0,6 А ток жүреді. кезде вольфрамның меншікті кедергісінің температуралық коэффициенті тең деп қабылдауға болады.

 

Шешуі

 

Металл өткізгіш кедергісінің температурадан сызықтық тәуелділігін ескере отырып аламыз:

 

,

 

мұнда , — бөлмелік температура кезіндегі және температура кезіндегі кедергілер, ретіне сәйкес. Вольфрам үшін есептеуге болады, .

 

Жұмысшы режимдегі шам білтесінің кедергісі

 

.

Сонда

 

.

 

Ақырында аламыз

 

.

 

2.4.12*. Пластикалық деформацияны ұстап тұрмайтын, керілу күшін ұстайтын, талсымды даярлау талап етіледі; бұл кезде талсымның кедергісі аспауы тиіс. Өрттелген мыстан және өрттелген алюминийден даярланған талсымның ең кіші рұқсат етілген диаметрлерін салыстыру және анықтау керек. Қандай талсым экономикалық басым тиімді, егер алюминийдің бағасы мыстың бағасынан есе төмен болса. Өрттелген мыстың және өрттелген алюминийдің аққыштық шегі ретіне қарай және тең деп қабылдау керек.

 

Шешуі

 

Пластикалық деформация жоқ болған кездегі, талсымның ең кіші диаметрі мына өрнектен анықталады

 

,

 

Осыдан

 

.

 

Ұзындығы талсымның тапсырылған кедергісін қамтамасыз ету үшін қажетті ең кіші диаметр мына өрнек бойынша анықталады

 

,

 

мұнда — талсым материалының үлесті кедергісі; R₁=R/l — 1 м талсымның кедергісі.

 

Мыс үшін

 

D_σ= м;

 

м.

Таңдап аламыз .

 

Алюминий үшін

 

D_σ= м;

 

м.

 

Тапсырманың талабын қанағаттандырады .

талсымның құны

 

,

 

мұнда — талсымның құны; — материалдың тығыздығы.

 

Сонда

 

 

Демек, алюминий талсым мыс талсымнан 3 есеге жуық арзан.

 

2.4.19*. Нихромнан дайындалған көміртектік резистор және талсымдық резистор, тең бірдей номиналды кедергісі бар. Резисторлар параллелді жалғанған және U = 50 В кернеуге қосылған. Осы резисторларда қуат бірдей бөлінетін болады ма?

 

Шешуі

Кернеуді бергеннен кейін бірінші мезеттте Вт бірдей қуат бөлінеді. Сонан соң электрлік қуаттан бөлінетін және жылубөлу шарттарымен анықталатын максималды температураға дейін резисторлардың қызуы жүреді. Нихром үлесті кедергісі оң температуралық коэффициенті бар болғандықтан, ал көміртек модификациясы өткізгіштері – теріс болса, онда нихромнан жасалған резистордың кедергісі қызған кезде, номиналдан үлкен бола бастайды, ал көміртекті резистордің кедергісі, керісінше, азаяды. Көміртекті резисторда ретіне сәйкес үлкен қуат бөлінеді.

 

2.4.23. Диаметрі қимасы дөңгелек мыс сымның кедергісі жиілікте, тұрақты электрлік тоғында осы сымның кедергісінен қанша есе үлкен екенін есептеу керек.

 

Шешуі

Өткізгіштегі электрмагниттік өрістің ену тереңдігі

 

,

 

мұнда – өткізгіштің үлесті кедергісі; - магнит тұрақты; - материалдың салыстырмалы магниттік өтімділігі. Мыс диамагнитті болғандықтан, . Сонда, жиілігі 10 МГц мыс үшін

 

м.

 

көрініп отыр, ал беттік эффектісі қатты айқындалған жағдайда қимасы дөңгелек сым кедергісінің өсу коэффициенті

 

.

 

13-практикалық сабақ