114.
362. . "" (. 355), , , .. , , , . , , .
Perit priviligium... tutelae, si post... pubertatem tutelae actio novetur (D. 46. 2. 29).
( , , , .)
, . , , , post factum.
, .
363. . . , . , , .
Non solet stipulatio semel cui quaesita ad alium transire nisi ad heredem (D. 7. 1. 25. 2).
( - , .)
(II . ..) , , .
Quod mihi ab aliquo debetur, id si velim tibi deberi... opus est ut iubente me tu ab eo stipuleris; quae res efficit ut a me liberetur et incipiat tibi teneri; quae dicitur novatio obligationis (. 2. 38) <*>.
--------------------------------
<*> . . 297.
( (1) , , - (D), (2), , (2) (1) (D) ; (D) (1) (2): , (. . 297).)
, -
sine hac novatione non poteris tuo nomine agere.
( , (2) .)
, ; :
|
|
Nemo alieno nomine lege agere potest (D. 50. 17. 123. pr).
( .)
, 125 . .., .. (. 52).
Nec paciscendo nec legem dicendo nec stipulando quisquam alteri cavere potest (D. 50. 17. 73. 4).
( , , .)
, veteres , , ; (viva vox) .
364. . , , , , . ( ), .. . ( ) , , , , , , (. 4. 86).
-, - . (1) (2) procurator in rem suam, .. , , .
, procuratio in rem suam ; , , , .. , , " ", procurator in rem suam, , , , . , (: -) - procuratio in rem suam , , . , , -, . remedia - , : , - causa cognita.
. , , , () , :
Alter alieri mandat actiones procuratoremque eum in rem suam facit (D. 10. 2. 2. 5).
( (: ) ", ".)
|
|
365. . : nomen debitoris vendidit - (D. 46. 1. 36).
. , .
, , , . : De hereditate vel actione vendita (D. 18. 4).
.
366. . . in iure cessio (. 197); (2. 34 - 37 3. 85 - 87). (213 . ..) is cui cessit heres - , in iure cessio (C. 7. 75. 1). "" "in iure cessio".
in iure cessio, : , , ( ), , , , , . , in iure :
Ac si ipse per legem ad hereditatem vocatus esset (. 2. 35).
( .)
, ; , .. , . , , .. , , , .
, , ; : ipse heres permanet et ob id creditoribus tenebitur - , , , , () . , , :
Corpora transeunt ad eum, cui hereditas cessa est, ac si singula in iure cessa fuissent, debita vero pereunt (. 2. 35).
( , , .)
corpora - - - transeunt; , , , (4. 17-) , , (D. 4. 7. 11).
, debitores hereditarii lucrum faciunt eo modo - (. 2. 35).
III . in iure cessio , , -; hereditas in iure cessio emptio-venditio hereditatis. , , , . , .
|
|
Venditor res hereditarias tradere debet (D. 18. 4. 14. 1).
( () .)
Hereditarias actiones praestari emptori debere (D. 18. 4. 2. 8).
( .)
367. . , , -
ut quidquid iuris haberet venditor emptor haberet (D. 18. 4. 13).
( , , ().)
(D. 18. 4. 6), , ( ).
Neque amplius neque minus iuris emptor habeat, quam apud heredem futurum esset (D. 18. 4. 2. pr. ).
( , ( ).)
(. 364), ; , : neque amplius neque minus, , . , , , . 46- , , ( ) D. 38. 7. 2, , :
Nemo plus iuris ad alium transferre potest quam ipse haberet (D. 50. 17. 54. Ulpianus libro 46 ad edictum).
( , .)
, - ius transferre, , , .
368. , procuratio in rem suam. ? , , procuratio in rem suam. -
venditor hereditatis emptori mandat actiones (D. 2. 15. 17).
( .)
.
, , procuratio in rem suam , .
Venditor hereditatis, emptori mandatis actionibus, cum debitore hereditario, qui ignorabat venditam esse hereditatem, transegit (D. 2. 15. 17).
( , , , .)
() () . : , -
in rem suam procurator non debet carere propria lite (D. 3. 3. 25).
(, " ", .)
, , . , , procuratio in rem suam , - , , , (D. 2. 14. 16).
|
|
369. . II . .. , , actio utilis; procurator, . actio utilis , -, () , - si heres esset. , in iure cessio (. 2. 35); procuratio in, rem suam procuratio () , , : si heres esset. actio utilis, , , , , . , cessio legis, .. , , , ipso iure.
procurator in rem suam , , actio utilis.
Procuratore in rem suam dato, praeferendus non est dominus procuratori in litem movendam vel pecuniam suscipiendam: qui enim suo nomine utiles actiones habet, rite eas intendit (D. 3. 3. 55).
( " ", () : , , , , .)
, - , . , IV .:
Nominis venditor quidquid vel compensatione vel exactione fuerit consecutus, integrum emptori restituere compellatur (D. 18. 4. 23. 1).
( , .)
370. . , , , (denuntiatio) (C. 8. 41. 3); , . , , .
371. . , , , .
:
Vestimenta tua fullo perdidit... iudicem aestimaturum... tunc fullonem quidem tibi condemnabit, tuas autem actiones te ei praestare compellet (D. 19. 2. 60. 2. Labeo).
( ( ) ; , ( ).)
: ; ; . - beneficium cedendarum actionum (D. 46. 1. 17).
372. . . , , , , , , , , actiones praestare - .
: , ; . - , -
nihil amplius quam persequendae eius (rei) praestari a me (venditore) emptori oporteat (D. 19. 1. 31. pr.).
( , .)
, , (D. 18. 6. 15. 1).
|
|
373. . () ?
Qui nomen quale fuit vendidit, dumtaxat ut sit, non ut exigi etiam aliquid possit... praestare cogitur (D. 21. 2. 74. 3).
( () , , , , , - .)
:
, nomen verum esse, non etiam nomen bonum esse - , , .
115.
374. . , , , . : ( ) ( ) - nominis venditio et ignorante et invito eo, adversus quem actiones mandantur, contrahi solet (C. 4. 39. 3).
(expromissio) . , - ratio iuris postulat (C. 4. 39. 2). , .
, , , , .
, , , , . , , () (D2), (D2) , , .. (D1), , .. (D2), (C. 2. 3. 2) <*>.
--------------------------------
<*> . . 297.
375. . - - creditoribus hereditatis respondeas (C. 4. 39. 2), hereditatis in iure cessio, , , , (. 2. 35). , , , - cum eo cui hereditatem venumdedisti tu (heres) experiaris suo ordine (C. 4. 39. 2).
28
116.
376. "". (contractus). contrahere (con + trahere - ) obligare, adstringere. , . 1 2 D. 1. 3., , , , , contrahuntur; , fraudem contrahere, crimen contrahere. , , contrahere, contractus , , .
conventio - , a) contractus - , , ) pactum - , , , ex nudo pacto actio non nascitur ( , 2. 14. 1); (. 428 - 431).
Adeo conventionis nomen generale est, ut eleganter dicat Pedius, nullum esse contractum (nullam obligationem), quae non habeat in se conventionem (D. 2. 14. 1. 3).
( "" , , ( I . ..), ( ), .)
377. . , conventio, : (conveniunt) , , , (in unum consentiunt). , . , , he polis eis hen elthe - civitas in unum convenit. : (homologein - ), (kyrion einai). XII (D. 47. 22. 4). , , : " ( ), , , , , , , -, (kyrion einai)". : (demosia grammata). :
Ius publicum privatorum pactis mutari non potest (D. 2. 14. 38).
( .)
. : "Hosa an tis hekon heteros hetero homologue kyria einai" - , . , : ", , , , - ta ge dikaia, o beltiste" ( , . 6). . "Ha d'an hekon hekonti homologes, phasim hoi poleos basileis - nomoi, dikaia einai" - , , - (, 196. C.). , - , - (kyrioi), (dikaia).
, , .
: "Fundamentum iustitiae fides, id est dictorum conventorumque constantia et veritas" - - , (De officiis, 1. 73).
. , .
117.
378. . .
, . :
Qui aliud dicit quam vult, neque id dicit, quod vox significat, quia non vult, neque id quod vult, quia id non loquitur (D. 29. 5. 3).
( , , , , , , , .)
: , , , ; , . . "" (1. 13. 17) : " (logos), (dianoia)". , , :
Scire leges non hoc est verba earum tenere, sed vim ac potestatem (D. 1. 3. 17).
( , , .)
, legem contractui dicit - (D. 19. 1. 13. 26); , . ; ( , 2. 32) , causa Curiana, "veteres", . , .
379. Causa Curiana. , : " , , , ". , . , , . , . 90 . .. , . , de antiquis formulis - , de conservando iure civili, , -
captivum esset populo quod scriptum esset neglegi et opinione quaeri veritatem.
( , , .)
-
interpretatione disertorum scripta simplicium hominum pervertere.
( ( ) .)
" ", .. , , , . .
, -
in verbis captio si neglegerentur voluntates.
( - , .)
, , , ius gentium :
Aequum bonum sententias voluntatesque fueri.
( , .)
, , , si verba non rem sequeremur - , .
, , : " , " (, , 439 .).
causa Curiana .
, causa Curiana .
Pueri apud magistros exercentur, cum alias scriptum alias aequitatem defendere docentur.
( , , - .)
380. . .
:
In emptis et venditis potius id quod actum, quam id quod dictum sit, sequendum est (D. 18. 1. 6. 1. Pomponius).
( - , , , .)
, , :
Interdum plus valet scriptura quam peractum sit (D. 33. 2. 19. Modestinus).
( , .)
, , - verba sollemnia.
(stricti iuris) (bonae fidei contractus); , .
, :
In conventionibus testamentorum voluntatem potiusquam verba considerari oportet (D. 35. 1. 101).
( , .)
:
In condicionibus contrahentium voluntatem potius quam verba spectari placuit (D. 50. 16. 219).
( , .)
381. . , , verba - voluntas dicta - acta ( ) ; - subtilitas iuris, rigor iuris - , , - id quod humanius, benignius est - , . , bonum et aequum - , .. , () , .
, . , . "Tam benignius quam utilius" ( , ) - . "" , .
I . .. , , , :
Comiter agat cum colonis nec dominus tenax esse iuris sui debet (Columella, De re rustica, 1. 7. 1 - 7).
( .)
, rigor iuris, tenacitas, comitas. , (comitas, benignitas) . :
Liberalitatem captiosam interpretatio prudentium fregit (D. 2. 15. 5).
( .)
118.
382. . , , , . , , , , , . ?
383. Dolus . - dolus, dolus malus . dolus , . , . ( 50 . ..) , , ; , dolus, :
Cum aliud simulatur, aliud agitur (Cicero, De officiis, 3. 14. 60).
( ( ).)
"aliud simulatur aliud agitur" , (D. 4. 3. 1. 2), (D. 2. 14. 7. 8), , , . dolus "".
Labeo... sic definit dolum malum esse omnem calliditatem fallaciam machinationem ad circumveniendum fallendum decipiendum alterum (D. 4. 3. 1. 2).
( : "Dolus malus , , , , , ".)
dolus , "", exceptio doli. , dolus , dolus malus - .
, - stricti iuris, , - .
. , , . , , . , , . , , . , , (, ) :
Nondum enium M. Aquilius collega et familiaris meus protulerat de dolo malo formulas (Cicero, De officiis, 3. 14. 58).
( .)
, dolus , aliud simulatur, aliud agitur - , . , , actio de dolo.
:
Ratio postulat, ne quid insidiose, ne quid simulate, ne quid fallaciter (fiat) (Ibid., 3. 17. 68).
( , , , .)
384. Actio doli. , (imperium), , , actio doli:
Verba edicit talia sunt: quae dolo malo facta esse dicentur, si de his rebus alia actio non erit et iusta causa esse virebitur, intra annum iudicium dabo (D. 4. 3. 1. 1).
( : " - , , ".)
, actio doli : ) , .. (), ) , ) - iusta causa, causa cognita.
, , () . , - humilis, - , , - qui dignitate excellit. , bonum et aequum, benignum et humanum, , , actio doli " " (D. 4. 3. 11. 1).
? 200 - et ita Labeo.
, , , , , , - ex dolo suo lucretur. ? Quid ergo est? , , :
In horum persona dicendum est in factum, verbis temperandam, actionem dandam (Ibid).
( , , .)
actio doli "" (. 63), .. nisi res arbitrio tuo restituatur - , , .
Nisi fiat restitutio, sequitur condemnacio, quanti ea res est (D. 4. 3. 18. pr.).
( , .)
385. Exceptio doli generalis. actio doli, .. , , , . , , exeptio doli.
Si quis cum aliter eum convenisset obligari, aliter per machinationem obligatus est, erit quidem subtilitate iuris obstrictus, sed doli exceptione uti potest (D. 45. 1. 36).
( - , , , , .)
exceptio doli dolus, , . dolus dolus specialis - dolus . dolus specialis dolus generalis, dolus . , - pactum de non petendo, . , - exceptio pacti de non petendo; , , . exceptio doli generalis.
Dolus generalis , , .
Dolo facit qui petit quod redditurus est (D. 44. 4. 8. pr.).
( , , .)
Exceptio doli , :
Si in ea re nihil dolo Auli Agerii factum sit neque fiat (. 4. 119).
( " " .)
dolus: , - factum sit, , .. dolus specialis, dolus, - "fiat", .. dolus generalis. Dolus specialis dolus praeteritus, .. dolus (factus - ) dolus generalis dolus praesens ( : fiat), .
386. . , dolus, , , . metus, , , vis - ? . (1. 7. 7 - 10) , - , .
: in domo inclusit, ferro vinxit, in carcerem deduxit - , , .
, .
Populi Romani magistratus vel provinciae praeses si mortis aut verborum terrore pecuniam alicui extorsit (D. 4. 2. 3. 1).
( - .)
-, vi et metu extorquere - - , , ( , 35, 86). , , , - (D. 3. 2. 1), vis ac metus.
387. . metus, 1 . .. , timor maioris malitatis - (D. 4. 2. 5). . " ", . III, 1 ( ), , - phobos meizonon kakon. , - . , , , :
Si patre cogente ducit uxorem, quam non duceret, si sui arbitrii esset contraxit matrimonium, quod inter invitos non contrahitur: maluisse hoc videtur (D. 23. 2. 22).
(, , , , , - ; , , .)
, , :
Si metu coactus, adii hereditatem, puto me heredem effici, quia quamvis si liberum esset, noluissem, tamen coactus volui (D. 4. 2. 21. 5).
(, , , , ; , , , , , .)
, , , . , :
Per praetorem restituendus sum ut abstinendi mihi potestas tribuatur ( ).
( .)
388. . , :
(1) , restitutio in integrum.
(2) actio metus causa. , , , ; , .
(3) , dolus, , , exceptio metus.
389. . dolus ", , " exceptio doli, vis . : "Vim nullam feci" ( ). :
Tu vim putas esse solum, cum homines vulnerentur? Vis est et tunc, quotiens quis id quod deberi sibi putat, non per iudicem reposcit (D. 4. 2. 13).
( , , ? , -, , -, .)
. -
mentis trepidatio, metus instantis vel futuri periculi causa (D. 4. 2. 1).
( - .)
390. (). ; , . : ) , ) , ) .
391. (error in negotio). , , . , (consensus), (dissensus).
392. (error in re).
Si hominem stipulatus sim et ego de alio sensero, tu de alio, nihil acti erit, nam stipulatio ex utriusque consensu perficitur (D. 45. 1. 137. 1).
( , , , , .)
, , , .
, , , , ; , (), , ().
Cum in corpore dissentiatur, apparet nullam esse emptionem (D. 18. 1. 9. pr.)
( , , , .)
, , si in nomine dissentiamus, verum de corpore constat - , , .
393. . (nomen - corpus) . : "", , ousia; "". , : , - (aes pro auro); , (acitum pro vino).
, , , - consensus in corpore, , - , :
ex doli mali clausula tecum agam, si sciens me fefelleris (D. 45. 1. 22).
( () , dolus, () .)
, , -
aes pro auro veneat, non valet venditio (D. 18. 1. 14).
( , .)
, (aes pro auro - ) (D. 18. 1. 9. 2).
? , , , (consensus in corpore), , (consensus in materia).
, , :
Emptionem esse et venditionem quia in corpus consensum est, etsi in materia sit erratum (D. 18. 1. 9. 2).
(- , , ( ).)
, :
Nullam esse venditionem, quotiens in materia erratur.
(- , "".)
, , , , "" (D. 18. 1. 9. 2). , , -
valet venditio quia aliquid auri habeat (D. 18. 1. 14).
( , .)
, , , .. , , . , , , , , (D. 18. 1. 45), - .
, , , , "", "", "" , , (ignorantia, imprudentia - ).
394. (error in persona). . . , (delegatio nominis - . . 355). , , , . , , , , nullum negotium mecum contraxisti - .
, .
Quia pecunia mea ad te pervenit, eam mihi a te reddi bonum et aequum est (D. 12. 1. 32).
( , , .)
bonum et aequum, , . "ius est ars boni et aequi" - "bonum et aequum". , , , (). , , condicio Iuventiana.
119.
395. . :
Omnis stipulatio aut pure aut in diem aut sub condicione fit (I. 3. 15. 2).
( (.. ), .)
, : debetur ( ) sive pure sive in diem vel sub condicione (D. 50. 16. 10). , , .. , , .
Si Titius consul factus erit quinque aureos dare spondes? (I. 2. 15. 4).
( , ?)
396. . - , , Idibus Martiis proximis, .. 15 , : dies certus an et certus quando - , , , , . dies certus an, sed incertus quando, : - quoad vivat - . , , , - certum an sed incertum quando. , , , , dies incertus an et certus quando, - 100- . , , , , dies incertus an et quando, , .
- dies a quo, .. , , - dies ad quem, .. , . spatium temporis. Dies a quo ( dies) , , , 1- . , , :
Praesens obligatio est, in diem autem dilata solutio (D. 45. 1. 46. pr.).
( , .)
, , , contractus purus, : .
397. , . , , .
Actus legitimi qui non recipiunt diem vel condicionem, velut: mancipatio, acceptilatio, hereditatis aditio, servi optio, datio tutoris, in totum vitiantur per temporis vel condicionis adiectionem (D. 50. 17. 77).
( , , , : , , , , - .)
, . , :
Iam enim non dubitatur, quin sub condicione res venire aut locari possint (. 3. 146).
( , .)
398. . , , , ; . , , ; .
, :
Si Andronicus servus meus heredi meo dederit decern (milia) liber esto (D. 40. 26. 1).
( , .)
, 10000, .. , statu liber, .. , interea heredis servus est - (. 2. 200), , 10000 , .
:
Si ad diem pecunia soluta non sit, ut fundus inemptus sit (D. 18. 3. 2).
( , .)
- lex commissoria.
Si fundus commissoria lege venierit, magis est ut sub condicione resolvi quam sub condicione contrahi videatur (D. 18. 3. 1)
( , , ( ), ( ).)
. : ; :
Si in triduo displicuisset, ut inemptus esset (ut redderes) (D. 18. 1. 3; D. 19. 5. 20. pr.).
( , ().)
:
Si placuisset, emeres (D. 19. 5. 20).
( , ( ).)
399. . , .. pendente condicione - . , , pendente condicione , obligationem perfectam esse - . , , ab initio - .
Si defecerit condicio, nullam esse emptionem (D. 18. 6. 8. pr.).
( , () .)
, purus - , , .. - ab initio, ex tunc. , .
Cum enim semel condicio exstitit, perinde habetur, ac si illo tempore, quo stipulatio interposita est, sine condicione facta esset (D. 20. 4. 11. 1).
( () , , .)
, .
Iure civili receptum est: quotiens per eum, cuius interest condicionem non impleri, fit, quominus impleatur, ut perinde habeatur, ac si impleta condicio fuisset (D. 35. 1. 24. Iulianus; D. 50. 17. 161. Ulpianus).
( : , , , .)
, :
, : ut abortum faceret (D. 40. 7. 3. 16).
. : si digito caelum tetigeris - (. 3. 98).
400. . : , .
, , . , , .
Inhonestum visum est vinculo poenae matrimonia obstringi (D. 45. 1. 134. pr.)
( .)