Атмосфералық ауа, су және топырақ қоршаған ортаның негізгі нысандары ретінде

! Атмосфералық ауаның антропогенді ластануы дегеніміз бұл:

* табиғи биологиялық факторлардың әсерінен атмосфера сапасының өзгеруі

*+ адамның шаруашылық іс-әрекеті нәтижесінде атмосфера сапасының өзгеруі

* тірі емес табиғаттың табиғи факторлардың әсерінен атмосфераның ластануы

* тірі емес табиғаттың табиғи факторлардың әсерінен атмосфера сапасының өзгеруі

* жанартау белсенділігі нәтижесінде атмосфералық ауа сапасының өзгеруі

! Фондық ластануға жатады:

* өнеркәсіптік кәсіпорындардан шығатын ластаушылар

*+ жанартау белсенділігі нәтижесінде ауада кадмий концентрациясының болуы

* атмосфералық ауаның табиғи химиялық құрамы

* күн радиациясы

* автокөліктен шығатын ластаушылар

! Ұйымдастырылған шығарындыларға жатады:

* герметизацияның және орталықтандырылған сорып – шығару жүйесінің болмауынан

пайда болатын шығарындылар

* санитарлық қызметте қарастырылған және келісімделген шығарындылар саны

*+ шаң-газ тазарту жүйесінен өткен шығарындылар

* жағдайларда пайда болатын шығарындылар

* өндірістік үрдіске сайкелетін шығарындылар

! Ұйымдастырылмаған шығарындыларға жатады:

*+ герметизацияның және орталықтандырылған сорып – шығару жүйесінің болмауынан

пайда болатын шығарындылар

* санитарлық қызметте қарастырылған және келісімделген шығарындылар саны

* шаң-газ тазарту жүйесінен өткен шығарындылар

* жағдайларда пайда болатын шығарындылар

* өндірістік үрдіске сайкелетін шығарындылар

! Қордалы шығарындылар бұл:

* герметизацияның және орталықтандырылған сорып – шығару жүйесінің болмауынан

пайда болатын шығарындылар

*+ санитарлық қызметте қарастырылған және келісімделген шығарындылар саны

* шаң-газ тазарту жүйесінен өткен шығарындылар

* жағдайларда пайда шығарындылар

* өндірістік үрдіске сайкелетін шығарындылар

! Дүркін шығарындылар бұл:

* герметизацияның және орталықтандырылған сорып – шығару жүйесінің болмауынан

пайда болатын шығарындылар

* санитарлық қызметте қарастырылған және келісімделген шығарындылар саны

* шаң-газ тазарту жүйесінен өткен шығарындылар

*+ жағдайларда пайда болатын шығарындылар

* өндірістік үрдіске сайкелетін шығарындылар

! Атмосфералық ауаның ластануына жатады:

*+ фондық және антропогендік

* коммуналдық және тұрмыстық

* қалалық және ауылдық

* биотикалық және абиотикалық

* ықшам аудандық және аймақтық

! Атмосфералық ластану кезінде ерекше токсикалық заттарға не жатады:

*+ органикалық асқын тотықтар және озон

* аммиак

* аргон

* азот

* көмірқышқыл газы

! Атмосфералық ауаның канцерогенді ластаушыларына не жатады:

*+ көмірқышқыл газы және инертті газдар

* радионуклидтер және бенз(* пирен

* аргон және озон

* азот тотықтары

* күкірт тотықтары

! Қаладағы ластанған атмосфералық ауада ультракүлгін сәулелері қандай әсер

көрсетеді:

*+ озон және органикалық асқын ттықтар түзіледі

* ауру тудырғыш икроорганизмдер қарқынды көбейеді

* органиқалық қосылыстар түзіледі

* аммиак және инертті газдар түзіледі

* ауыр металдар түзіледі

! Атмосфералық ауаның негізгі ластаушы түрлері:

* биогенді және абиогенді

*+ табиғи және антропогенді

* фитогенді және зоогенді

* токсикалық және бейтоксикалық

* планеталық және космостық

! Атмосферадағы ластаушы заттардың концентрациясы қандай өлшем бірліктермен

белгіленеді:

* кг/ м 3

*+ мг/м 3

* мг/м 3

* кг/мл 3

* мг/кг 3

! Атмосфералық ауаның фондық ластануы дегеніміз:

* өнеркәсіптік кәсіпорындарға жақын атмосфералық ауаның күйі

* өнеркәсіптік аудандардағы аймақтық ластану

* қалалардың жергілікті ластануы

* бүкіл планетаның жаһандық ластануы

*+ ластаушы көздерінен алыс атмосфералық ауаның күйі

! Фотооксиданттарға жатады:

* ауыр металлдар, күкірт ангидриді, көмірқышқыл газы

*+ озон, альдегидтер, көміртек тотығының газы

* бенз(а) пирен, бөлшенген заттар

* аммиак, инертты газдар

* сілттілер, қышқылдар

! Өндірістік орындардың шығарындыларына жатады:

* реактивті, турбулентті және аралас

* ұйымдастырылған, ұйымдастырылмағанжәне аралас

* табиғи, антропогенді және аралас

* жаһандық, аймақтық және жергілікті

* химиялық, физикалық және биологиялық

! Жалпы шағарындылар бұлі:

* Ластаушы заттардың бақыланбайтын шығарындылары

* Ластаушы заттардың апатты шығарындылары

*+ Атмосферағы шығарылтын белгілі мөлшері

* Су қоймаларына ластаушы заттардың тасталынуы

* Ластаушы заттардың ұйымдастырылмаған тасталуы

! Ұйымдастырылған шығарындылар:

* Шаң-газ тазылағыш жүйеден өтпейтін шығарындылар

* Ластаушы заттардың апатты шығарындылары

* Гермитизацияның жоқ кезінде пайда болатын шығарындылар

*+ Орталықтандырылған жол арқылы жүретін шығарындылар

* Бақыланбайтын шығарындылар

! Ұйымдастырылмаған шығарындылар бұл:

* Шаң-газ тазылағыш жүйеден өтетін шығарындылар

* Ластаушы заттардың апатты шығарындылары

*+ Гермитизацияның жоқ кезінде пайда болатын шығарындылар

* Орталықтандырылған жол арқылы жүретін шығарындылар

* Бақыланатын шығарындылар

! «Жылулық әсер» бұл:

* Орташакварталық температураның жоғарылауы

* Орташа жылдық температураның төмендеуі

* Орташа тәуліктік температураның жоғарылауы

*+ Орташа жылдық температураның жоғарылауы

* Орташа тәуліктік температураның төмендеуі

! Су арқылы түсетін шынайы химиялық жүктемені есептеу үшін қандай көрсеткіштер

қолданылады:

* Судағы заттардың ШРЕК-ң жоғарылау, судың ластану индексі

* Су ластануының интегралдық көрсеткіші, Пинигин көрсеткіші

* Транслокациялық, суға миграциялық және ауаға миграциялық көрсеткіштер

*+ Судағы заттардың концентрациясы, судың адам ағзасы үшін бір тәуліктегі қажеттігі

* су көзінің дебиті

! Ағынды сулар қандай категорияларға бөлінеді:

*+ тұрмыстық, өнеркәсіптік, ауылшаруашылықтық және жаңбырлық

* органикалық, бейорганикалық және аралас

* физикалық, химиялық және биологиялық

* ұйымдастырылған, ұйымдастырылмаған және қордалы

* токсикалық, бейтоксикалық және инерттік

! Тұрмыстық ағынды сулар құрамында ненің жоғары болуымен сипатталады:

* ауыр металлдар, целлюлоза және мұнайөнімдері

*+ органикалық заттар, патогенді микрофлора және гельминттер

* органикалық және бейорганикалық қышқылдар

* бөлшектелген заттар, құм

* мұнай өнімдері, пестицидтер және тыңайтқыштар

! Суды биологиялық ластаушы көздеріне жатады:

*+ ауыл-шаруашылықтық ағындыжәне шаруашылық-тұрмыстық ағынды сулар

* автокөлік және өнеркәсіп

* өндірістің ұйымдастырылған және ұйымдастырылмаған шығарындылар

* қара және түсті металлургия

* жылуэнергетика және гидроэнергетика

! Химиялық заттардың топырақтан адам организміне түсу жолдары:

* ауалы-тамшылы

* тікелей жанасу арқылы

*+ транслокациялық

* аспирациялық

* ингаляциялық

! Гумус деген – бұл:

* топырақтың аналық қазбалары

* топырақтың минералдық құрамы

*+ топырақтың коллоидты органикалық фракциясы

* топырақ микроорганизмдері

* топырақтың макроорганизмдері

! Биогеохимиялық провинция дегеніміз – бұл:

* жануарлардың белгілі бір түрі мекен ететін жер шарының белгілі бір климаттық

ауданы

*+ судың немесе топырақтың құрамында микроэлементтердің жоғары немесе төмен

болатын территориялар

* ауылшаруашылығында қолдануға болматын аймақтар

* санаториларды орналастыруға болатын аймақтар

* антропогенді ластаушылардың салдарынан территориядағы топырақтың

құрамындағы микроэлементтердің аз болуы

! Жасанды биогеохимиялық провинцияларға жатады:

* жұқпалы аурулар таралатын табиғи – географиялық аймақтар

* территориядағы өнеркәсіптік тастандылармен және ағынды сулармен ұзақ уақыт

ластанған топырақ

* вирусты аурулар таралған аймақ

* гельминттер таралған аймақтар

*+ антропогенді ластаушылардың салдарынан территориядағы топырақтың

құрамындағы микроэлементтердің аз болуы

! Биосфераның химиялық заттармен ластануы әкеледі:

* тұрғындар арасындағы жұқпалы ауруларға

*+ эндемиялық ауруларға

* паразитарлық ауруларға

* өндірістік жарақаттардың жиілеуіне

* гастрит және асқазан ойық жарасы ауруларының төмендеуі

! Топырақтың микроорганизмдермен және гельминттермен ластану көздері:

* өнеркәсіптік кәсіпорындар

* жылуэнергетика кәсіпорындары

* атмосфералық тұнбала

*+ тұрмыстық ағынды сулар

* автокөлік

! Топырақтың микроорганизмдермен және гельминттермен ластану көздері болып

табылады:

* өнеркәсіптік кәсіпорындар

* жылуэнергетика кәсіпорындары

* атмосфералық тұнбала

* автокөлік

*+ малшаруашылықта пайдаланған ағынды сулар

! Топырақтың құрамындағы химиялық ластаушыларды не үшін регламенттеу үшін

қажет:

* топырақтың химиялық құрамын жақсарту үшін

*+ топырақтағы өсіп келе жатқан өсімдіктердің қауіпсіздігіне және тағамдық

құндылығына кепілдік беру

* судың химиялық құрамын жақсарту үшін

* болжамдау үшін және топырақ пен өсімдіктердің сапасын жақсарту мақсатында

* адам үшін атмосфералық ауаның, жабық және ашық су көздерінің қауіпсіздігіне

кепілдік беру үшін

! Автотрасса маңындағы топырақты қауіпті химиялық ластаушы затты көрсетіңіз:

* темір

* кадмий

*+ қорғасын

* магний

* хром

! Транслокациялық жолмен ластанудегеніміз:

* ластаушы заттардың топырақтан суға миграцияланулануы

* ластаушы заттардың топырақтан атмосфералық ауаға миграцияланулануы

*+ ластаушы заттардың топырақтан өсімдіктерге түбірлік жүйесі арқылы

миграцияланулануы

* ластаушы заттардың ауадан топыраққа миграцияланулануы

* ластаушы заттардың судан топыраққа миграцияланулануы

! Биогеохимиялық провинция дегеніміз:

*+ құрамында химиялық элементтердің көп немесе аз мөлшерде болатын территория

* күрт континенталды климат аймақтары

* құрамында химиялық элементтердің орташа мөлшерде болатын территория

* ыстық микроклиматты территория

* жоғары ылғалды территория

! Топырақ, нысандардын құралған ерекше табиғи түзіліс:

* Тірі емес табиғат

* Тірі табиғат

*+ Тірі және тірі емес табиғат

* Биологиялық табиғат

* Химиялық табиғат

! Топырақтың өсімталдық қасиетін қалыптастыруға бағытталған іс-шаралар қалай

аталады?

* рекапитуляция

* реиммиграпия

* реинтродукция

* рекультивация

* реинкарнация

! Агроэкожүйесінің сипаттамасы:

* табиғи экожүйеге ұқсастығы

* табиғи реттегіш байланыстарының күшеюі

*+ мәдени өсімдіктердің бәсекеге қабілеттілігінің төмендеуі

* мәдени өсімдіктердің бәсекеге қабілеттілігінің күшеюі

* табиғи экожүйелерге қарағанда тұрақтылығы

! Топырақ мыналардан тұратын жүйе болып табылады:

* қатты бөлшектер мен ауадан

*+ ауа мен судан тұратын қатты бөлшектер

* ауадағы қатты бөлшектер мен ылғалдан

* ауада,суда қатты заттардың бірдей пропорцияда болуы

* тек қатты бөлшектер

! Ірі өндіріс орталықтары ауа райы жағдайына байланысты қала маңынан мына

өзгешелігімен ажыратылады:

* қала маңына қарағанда жазда жауын-шашын аз болады

*+ қала маңына қарағанда, жазда температура жоғары болады

* қала маңына қарағанда, қыста температура төмен

* қала маңына қарағанда жыл бойына көбіне күн ашық

* қала маңына қарағанда қыста ауа ылғалдылығы жоғары

! Топырақ дегеніміз:

* жер беткейінде орналасқан тіндік құрылымын сақтаған структуралары қосылған

ағзалардың жартылай ыдыраған қалдықтары

* басым бөлігі жер қабығының желденетін аймағында жатқан және ауа ортасымен

жанасатын құрлықтың ерекше, бос жұқа беткей қабаты

*+ тірі ағзалар және өлі табиғат күштері минералды субстрат пен өлі ағзалардың

қалдықтарына әсер етуі кезінде пайда болған табиғи мүшелік түзінділер

* өсімдік және жануар қалдықтарының биохимиялық ыдырау өнімдері болып

табылатын қара қою түсті боялған жартылай ыдыраған қабаты

* аналық жыныстан тұратын литосфераның төменгі қабаты