Байка. Сабачая хата(з Плутарха)
Мароз, і снег, і люты вецер.
Клубком скруціўся Цюлік і дрыжыць,
Кляне ўсё на свеце
Ды марыць: “Толькі б да цяпла дажыць,
Тады адгрукаю такую хату,
Ніякія не проймуць халады!”
…Прыйшла вясна, павеяў ветрык цеплаваты,
На рэках затрашчалі і заварушыліся ільды,
Прыгрэўся Цюлік, пазяхае з асалодай,
Не ганіць ён, як некалі прыроду.
“ Ах, збудаваць калісьці я збіраўся хату?
Нейк перажыў зіму і зноў перажыву,
А будавацца- клопату багата!”
Намеры, планы поўняць галаву,
Ды толькі там кіпіць работа,
Зе ёсць напор, а не лянота.
(Вольны пераклад Эдуарда Валасевіча)
Альховы цар
Хто едзе так позна праз ноч у імгле?
То бацька з сынам малым у сядле:
Ён хлопчыка моцна абняў свайго-
Прытульвае шчыльна і лашчыць яго.
“ Сыночак, чаму т ы хаваеш свій твар?”
-“Не бачыш, татуля, Альховы цар-
У белай кароне, і шлейф ля спіны…”
-“ Сынок, то вісяць паласой туманы”.
“Дзіцёнак, мой любы, хадзем са мной:
У гульні-забавы згуляем з табой,
Шмат красак дзівосных убачыш ты,
Ад маці дастанеш убор залаты”.
-“Ой татка, татуля, ты чуеш ці не,
Што Цар альховы нашэптвае мне?
-“Ну што ты,суцішся, маё дзіця-
То вецер варушыць гурбы лісця”.
“Хадзем жа, мой хлопчык, між дрэўвекавых
Сустрэнеш дачок ты првгожых маіх,
Закруціць цябе карагод начны,
Забаюць цябе, запяюць яны…”
-Ой,татачка, татка! Зірні- там, дзе змрок,
Няўжо ты царовых не бачыш дачок?”
-“Ды як жа, ўсё бачу, сыночак мой:
То вербы сівыя стаяць над вадой”.
“Ты мне даспадобы, цябе не аддам,
Ты пойдзеш, калі й не захочаш сам…”
-Ой,татачка мілы! Мяне схапіць
Ён хоча…Ах,як жа мне моцна баліць!...”
Імклівага конніка сковаўвае жах.
І плача, і енчыць малы на руках.
Вось бацька нарэшце ўбачыў жытло-
Ў абдымках дзіця нежывое было.
Пераклад Лявона Баршчэўскага.
Мікеланджэла
К Данте
Единственно живой средь неживых,
Свидетелем он Рая стал и Ада,
Где справедливость правила Расплату.
Он, как анатом, все круги постиг.
Он видел Бога. Звездопадный стих
Над родиной моей рыдал набатно.
Певцу нужны небесные награды.
Ему не надо почестей людских.
Я говорю о Данте. Это он
Не понят был. Я говорю о Данте.
Он флорентийской бандой не сожжен.
Непониманье гения- закон.
О, дайте мне его прозренье, дайте!
И я готов, как он, быть осужден.
Еще о Данте
Звезде его слова наши- как дым.
Похвал, достойных Данте, так немного.
Мы не примкнем к хвалебному потоку.
Хулителей его мы пригвоздим!
Прошел он двери Ада, невридим,
Пред Данте открывались двери Бога.
Но люди, рассуждавшие убого,
Дверь родины захлопнули пред ним.
О родина, была ты близорука,
Когда казнила лучших сыновей,
Себе готовя худшую из казней.
Всегда ужасна с родиной разлука.
Но не было изгнания подлей,
Как песнопевца не было прекрасней!
(Пер. А. Вознесенского)
Эцьен Жадэль 1532-1573
І страх ва мне, і ўздым, то нікну, то крыляю,
З тла ўваскрасаю і ў саслепе бачу зноў,
Бо ўладна ты аззяць і ўцемрывіць наноў,-
Так хмара ў буру мрок і сполахі яднае
За счумуткам радасць, а за ўцехай сум хаваю,
То ня нябесах я, то рухнуць стуль гатоў,-
Ніяк не прыміру ў душы надзей з адчаем.
Я горды цнотай і пажадліва трымчу,
Багомлю і кляну, цураюся й хачу:
І паўжывёліна, й паўбог перад табою.
Адзін прыхільны ці халодны твой пагляд-
А я ўжо сам не свій, а ў сэрцы зноў разлад,-
О жарсць, о пал і лёд, о ўцех і мук двубоі!
Жан Ваклен дэ Ля Фрэнэ 1535 (?)-1606
Прачніся, Францыя, даволі сну, даволі!
Няўжо не спрыкрыла? Што сталася з табой?
Як можна так трываць насмешку над сабой,
Такой рабыняй быць пакорнай у нядолі?!
Апамятайся, ўстань! Здабудзь, нарэшце,волю!
Ці ж пазбылася ты харобасці сваёй?
Ці ж памяці няма аб велічы былой?
Не руш крывой сцязёй, не здраджвай годнай долі!
Заглянь у хронікі: як часта каралі
Тваіх зламыснікаў перамагаць маглі
Тады, калі цябе прынізіць ім карцела.
Ах, не было б цябе між ворагаў тваіх-
Галодных гарпій зграя, пэўна б, не пасмела
Зляцецца на цябе ад берагоў чужых!
Жан Пасьсера 1534-1602
Я ведаю: няма ў свеце з’яў трывалых,
Не ўнікнуць грозных змен ніводнай старане,
І ўсё, што родіцца, ўмірання не міне,
І ўсё канчаецца, бо ўсё пачатак брала.
Я ведаю: няма няўзрушнага прычалу,
Я ведаю: час толькі Неба не кране,
А нам Яно ўсяго ў жыцці зазнаць паслала.
Ды з верай продкаў я растацца не хачу,
“Мяняйце караля, законы!”- не крычу,
Хоць не магу глядзець без гаркаты, спакойна,
Як тройчы ўжо за шэсць гадоў айчыннны край
І заваёўваўся, і спусташаўся ўскрай,
Быў спожыццю праклятых міжусобных войнаў.
***
Ну, вось і я магу пра ўсе нягоды
Пажаліцца табе, мой родны край Фрэнэ.
Я ведаю, заўжды паспачуваюць мне
Твае лясы, палі, лугі, рачныя воды.
Як трэба мне лясных шатроў тваіх лагода
Па бурах, на штармах, калі ў сваім чаўне
Не раз, не два мог апынуцца я на дне,-
Ды выплыў я, жывы, я ўдома, зноў пагода.
У спадчыну ты мне дастаўся, любы кут,
І я, пакуль жывы, шчаслівы буду тут,
Як не адмовіць Лёс мне ў добрым блаславенні.
Вось так І Адысей прайшоў цераз ўсё,
Змог вырвацца з-пад чараў Кіркі й Каліпсо,
Каб толькі ўбачыць зноў дым роднага агменю.
Жан дэ Ля Пяруз 1529- 1554
Да К. К.
Адну цябе хачу я мілаваць,
Адной табе хачу я падабацца,
Калі струне на песню азывацца-
Адну цябе хачу я апяваць.
Двум сэрцам нашым кон панітавацца,
Мне гэтай мукі слодыччу натхняцца,
А не вяльможным густам патураць.
Рансар Касандры бессмяроцце даў,
Бэле алівію ў вякі ўспяваў,
Табе ж- увекавечанай быць мною.
Твой вобраз назаўсёды ўжо ўва мне,
І кожны верш мой кожнаму шапне
Пра пачуццё маё к табе святое.
Ф. Петрарка
Санет 61
Дабраслаўляю дзень той, месяц, год
Часіну і дзівоснае імгненне,
Ды край, дзе бачыў вочы, нібы ў сненні,-
І, паланёны, шмат спазнаў турбот…
Дабраслаўляю горыч тых нягод,
Што шле Амур у помслівым памкненні,
Ды лук яго, чыя страла сустрэне
Мяне- і скончыць свій смяротны лёт.
Дабраслаўляю гэты голас мой,
Як імя каханай паўтарае
Няспынна і з узнёсласцю такой…
Дабраслаўляю песні, што стварае
Маё натхненне; толькі Ёй адной-
І больш нікому- мая ліра йграе.
(Пер. Л. Баршчэўскі)
У. Шэкспір
Санет 66
Стамлёны ўсім, я лепш сустрэў бы смерць,
Чым занядбаных бачыць жабраванне,
І здзек пустапарожнасці цярпець,
І найчысцейшай праўды знева жанне,
І бачыць пыху ў залатых страях,
І цноту, згвалчаную хіжай сілай,
І для бязглуздасці пачэсны шлях,
І моц,якую немач паланіла,
І мастакоў нізкапаклонны зброд,
І недарэк мастацтвазнаўцаў з імі,
І ісціну, якой затулен рот,
І зло, што верхаводзіць над усімі.
Стамлёны ўсім, сумую па труне.
Ды як жа друг мой будзе без мяне?
(Пер. У. Дубоўка)
П’ер дэ Рансар 1524-1585
***
Люблю, кляну, спрачаюся, нямею
То быццам лёд, то полымем гару,
То скрытны я, то шчыры не ў пару,
Што наймілей, тым даражыць не ўмею;
Не рады ўцехам, толькі жаль і грэе,
То мужны я, то шыюся ў нару,
То ў роспачы, то з небам гавару,
Ганю каханне, без яго ж- марнею;
Чым пакарнейшы, тым мацней бунтую,
І волі прагну, ё вязнем быць хачу я,
Чаго жадзён, урэшце:- Каб знаццё!..
Як Праметэй, пакут не адначую,
За дзёрзкі ўзлёт знямогаю плачц я:
Так чорна Парка мне й прадзе жыццё.
***
Я пастарэў, і Вы старэеце міжволі…
А што. Як скласці нам дзве старасці ў адну
І ўласную зіму- як зможам- у вясну
Пераістачыць і ўхавацца так ад золі?
Для чалавека ўзрост не грае значнай ролі,
Пакуль ёну сваю не верыць сівізну
І ўволю спазнае пачуццяў навізну,-
Як пасля лінькі вуж зноў хвучвае наўколле.
Не маладзіцеся- Вам не да твару грым.
Не ашукаць закон првроды анічым:
Не пазграбнець нагам, што сталіся як палкі,
Абвіслым грудзям налівамі не стаць:
Надыдзе Час, каб маску з вобліка сарваць-
І вымкне белая лябёдка з чорнай галкі.
Зарок
О Сёстры, там, дзе родны ваш Парнас,
Дзе светлых вод кастальскіх неўгамонне,
Калі крыніцы той на геліконе,
Якую высек капытом Пегас,-
Аблашчвалі мяне вы там не раз,
Вялі ў танок па боскім тым улонні.
Адмалку ў вашым пестлівым палоне,
Хачу, о Сёстры, парасіць у вас:
Хай не на медзі, бронзе ці граніце,
А ў храме вашым выззяе ў блакіце
Зарок, якому верны быў Рансар:
“Навек удзячны нашаму саюзу,
Свае ўсе песні ў дар прынёс ён Музам,
А сэрца ўсклаў каханню на алтар!”
Жаашэн Дзю Бэле 1522- 1560
Жыць трэба, жыць, мой Горд, усмак юнакаваць!
Старымі быць яшчэ паспеем навучыцца,
Жыццў- дзівосны дар. А час так хутка мчыцца,-
Кароль- і той яго бяссільны затрымаць.
Дзень упадае ў ноч, каб ранкам зноў заззяць,
Мінаецца вясна, каб зноўку паўтарыцца,
У чалавека ж смерць крадзе навек дзянніцу,
Ён вечна пад сырой зямлёю мусіць спаць.
Ды што ж, і людзям жыць-як зёлкі, як жывёлы?
Ну не, далоў адчай! Высока ўскіньма голаў
І павітайма бога радасці свае!
Той сапраўды вар’ят, хто яўнае, зямное
Адпрэчвае ў разліку на быццё другое,
Хто насупор свайму жаданню паўстае.
***
Хто можа, мой Баёль,ад’ехаць на чужыну,
Пад небам не сваім прыблудам вандраваць
І па чужых кутках парогі абіваць,
Удачу цікаваць, нібыта міласціну,
Хто можа подны дом, каханую, сябрыну,
Усё былое ўраз забыццю аддаць,
Што ні на хвілю іх не здатны прыгадаць,
Хоць думкаю вярнуцца на сваю айчыну-
Той з роду камянёў!Той з немаўленства недзе
Узгадаваны быў у логвішчы мядзведзяў!
З тыгрыцы лютай ссаў ён малако, відаць!
Ды нават і звяры найдзікае пароды
Пра логвішчы свае не забываюць зроду,-
Пра хатніх пагатоў няма чаго казаць!
Robert Burns 1759- 1796
Bonnie Bell
The smiling Spring comes in rejoicing,
And surly Winter grimly flies;
Now crystal clear are the falling waters,
And Bonnie blue are the sunny skies.
Fresh o'er the mountains breaks forth the morning,
The evening gilds the ocean's swell;
All creatures joy in the sun's returning,
And I rejoice in my Bonnie Bell.
The flowery Spring leads sunny Summer,
The yellow Autumn presses near;
Then in his turn comes gloomy Winter,
Till smiling Spring again appear:
Thus seasons dancing, life advancing,
Old Time and Nature their changes tell;
But never ranging, still unchanging.
I adore my Bonnie Bell.
O my Luve's like a red, red rose
O my Luve's like a red, red rose.
That's newly sprung in June;
O my Luve's like a melodie
That's sweetly play'd in tune.
As fair art thou, my bonnie lass,
So deep in luve am I:
And I will love thee still, my dear,
Till a' the seas gang dry:
Till a' the seas gang dry, my dear,
And the rocks melt wi' the sun;
I will luve thee still, my dear,
While the sands o' life shall run.
And fare thee weel my only Luve!
And fare thee weel a while!
And I will come again, my Luve,
Tho' it were ten thousand mile!
To a kiss
Humid seal of soft affections,
Tend'rest pledge of future bliss,
Dearest tie of young connections,
Love's first snow-drop, virgin kiss;
Speaking silence, dumb confession,
Passion's birth, and infants' play.
Dove-like fondness, chaste concession,
Glowing dawn of brighter day;
Sorrowing joy, adieu's last action,
When ling'ring lips no more mast join;
What words can ever speak affection
So thrilling and sincere as thine.
My Heart's In The Highlands
My heart's in the Highlands, my heart is not here,
My heart's in the Highlands achasing the deer,
A-chasing the wild-deer, and following the roe.
My heart's in the Highlands wherever I go.
All hail to the Highlands, all hail to the North,
The birth-place of valour, the country of worth,
Wherever I wander, wherever I rove,
The hills of the Highlands for ever I love.
Farewell to the mountains high covered with snow,
Farewell to the straths and green valleys below,
Farewell to the forests and high hanging woods,
Farewell to the torrents and loud pouring floods.
My heart's in the Highlands, etc.
Adieu for a while, I can never forget thee,
A-chasing the wild-deer, and following the roe,
I sing for the hour that shall bid me retrace
The path of my childhood, my own native place.
My heart's in the Highlands, etc
