Две республиканские общественно-политические газеты - "Рэспублiка" и "Народная газета" были основаны в начале 90-х гг. прошлого века.
А. "Рэспубліка" - ежедневная газета Совета министров Республики Беларусь. Газета печатает популярные статьи (политика, экономика, общество, культура, криминал, спорт). Законы, указы, постановления, нормативные акты министерств и ведомств.
Главный редактор: Лемешёнок Анатолий Иванович
Периодичность выхода: 5 раз в неделю
Издается с 14 июня 1991 г. В 2011 г. газете исполнилось 20 лет.
Размер: A3
Распространение: Республиканское
Сайт: http://www.respublica.by/
Дэвіз: "Не народ для ўрада, а ўрад для народа" (Кастусь Каліноўскі)
Газета отличается материалами экономической тематики. По среда выходит приложения «Экономическая среда» и «Рэспубліка деловая”.
Издание основано Советом Министров Белорусской ССР 8 апреля 1991 года. Первый номер вышел 14 июня 1991 года. За двадцать лет своей истории «Рэспубліка» стала одним из ведущих общественно-политических изданий страны, выйдя на второе место в стране по тиражу. В настоящее время правительственная газета выходит пять раз в неделю, ее тираж вместе с «дочерними» изданиями превышает 100 тысяч экземпляров.
Сегодняшняя «Рэспубліка» — многополосная полноцветная газета, освещающая политические, экономические, социальные и культурные события как в Беларуси, так и во всем мире. На ее страницах регулярно выступают представители власти и органов государственного управления с комментариями по вопросам внутренней и внешней политики, экономики. Особым вниманием читателей пользуются «прямые линии» с руководством Совета Министров, руководителями министерств и ведомств.
Газета занесена в «Золотой фонд прессы СНГ», ее журналисты ежегодно становятся лауреатами национальных и международных конкурсов и выставок печатных СМИ, в редакционном коллективе работают шесть лауреатов премии Белорусского союза журналистов «Золотое перо», три члена Союза писателей Беларуси.
«Рэспубліка» — единственная газета в стране, которая организовала и успешно провела широкомасштабные общественные акции «Чистый дом Беларусь», «Освобождение: Победа, Память. Патриотизм», «Будь здоровой, Беларусь», во время которых журналисты на яхте «Рэспубліка» не только прошли по Березине, Днепру, Западной Двине и Припяти, но и организовали десятки благотворительных концертов звезд белорусской эстрады, доставили значительное количество гуманитарной помощи в социальные учреждения республики.
Среди тем, которые освещает «Рэспубліка», — экономика, социальная проблематика, общественная безопасность, здравоохранение, образование, наука, экология, культура и спорт.
Широко применяется практика специальных выпусков различной тематики («Жизнь регионов», «Дороги Беларуси», «Честь и доблесть», «Экстренный вызов» и многие другие).
Самыми успешными и популярными у читателей газеты проектами являются спецвыпуски «Экономическая среда», «Рэспубліка дзелавая», где освещаются актуальные вопросы экономической жизни Беларуси, публикуется еженедельный обзор законодательно-правовых актов, постановлений, а также комментарии к ним специалистов.
В течение ряда последних лет во Всемирной сети работает электронная версия «Рэспублікі». Ежедневное обновление материалов позволяет посетителям интернет-сайта знакомиться со свежим номером одновременно с читателями.
Кроме всего, редакция газеты «Рэспубліка» является издателем газет «Вести потребкооперации» и «Юридическая газета».
Журналисты отделов
Василий МАТВЕЕВ, редактор отдела социальных проблем
Таисия ЛЫСОВА, обозреватель отдела социальных проблем
Евгения БЕРЕЗЮК, редактор отдела новостей
Вера АРТЕАГА, редактор отдела науки, образования и экологии
Дмитрий ПАТЫКО, обозреватель отдела науки, образования и экологии
Владимир ВОЛЧКОВ, обозреватель редакции
Александр БЕНЬКО, редактор отдела экономики
Татьяна КОЗЛОВА, корреспондент отдела экономики
Полина КОНОГА, корреспондент отдела экономики
Леонид ЮНЧИК, редактор отдела журналистских расследований и криминальной хроники
Станислав РИСНИК, обозреватель отдела журналистских расследований и криминальной хроники
Татьяна ВЛАДИМИРОВА, редактор отдела политики
Константин БЕЛОУС, редактор отдела спорта
Владимир АБРАМОВИЧ, корреспондент отдела спорта
Ирина СВИРКО, редактор отдела культуры
Юрий БЕСТВИЦКИЙ, редактор отдела органов государственного управления
Вячеслав БЕЛУГА, обозреватель отдела органов государственного управления
Инна ЮРЧИК, редактор отдела писем и обращений граждан
Елена КАБАНОВА, корреспондент отдела писем и обращений граждан
Александр РУДНИЦКИЙ, обозреватель редакции
Б. «Народная газета» -- ежедневное издание для семейного чтения, максимально информативное, полезное для читателей самых разных возрастов, необходимое им в повседневной жизни.
Выходит со 2 октября 1990 года. Газета выходит пять раз в неделю.
Язык: Русский и Белорусский
Главный редактор: Андриевич Владимир Владимирович
Девиз: «Жыве Беларусь»
Размер: A3
Распространение: Республиканское
Сайт http://ng.by/
Главный редактор – Андриевич Владимир Владимирович.
В газете ежедневно публикуются материалы о политике, образовании, здравоохранении, жилищно-коммунальном хозяйстве, о практике выплаты заработной платы, пенсий и пособий, об охране труда, о защите прав потребителей, актуальны всегда, в той или иной мере они касаются каждого человека.
«Народная газета», стремясь оправдать свое название, является не только авторитетным советчиком тем людям, которым оказывает помощь наше социально ориентированное государство, но и своеобразным путеводителем тем, кто, имея здоровье и предоставляемые государством возможности, в состоянии самостоятельно решать свои трудовые, семейные и личные проблемы.
В газете выступают ведущие журналисты, экономисты, политологи, историки, искусствоведы, руководители предприятий, авторитетные специалисты из министерств и ведомств.
Читатель -- главный автор газеты. На основе обращений и писем читателей в редакцию публикуются материалы под рубриками: «Спросите у «НГ», «Спросите у банкира», «Налоги в ответах», «Наш кошелек», «Тему подсказало письмо», «Без бюрократии», «Глас народа», «Дела житейские», «В соавторстве с читателем», «Ответ на земельный вопрос», «Рабочий момент», «Ваш собственный корреспондент», «Народ спявае пра сябе».
Непосредственным диалогом с читателем являются «выездные приемные», «прямые линии» редакции, которые проводятся практически еженедельно.
Также выходит ряд приложений к газете:
«Семья». В Год матери, осенью 2005 года, «НГ» взяла под свою опеку еженедельную республиканскую газету «Семья», сделав ее своим приложением. Постоянной стала рубрика «По счетам», в материалах которой поднимается проблема нерадивых родителей, их ответственности перед собственными детьми и обществом. Продолжается проект «Мама, я уже родился!» -- «Семья» помогает обрести родителей детям-сиротам из детских домов. Практически все дети, о которых писала «НГ», уже нашли своих маму и папу. В 2007 году на ІІІ Национальном конкурсе печатных СМИ проект «Семья» получил «Золотую литеру» в номинации «Лучший творческий проект года республиканских печатных СМИ».
«Моя Беларусь». Творческий проект, который готовится совместно со всеми областными исполнительными комитетами. В приложении «Моя Беларусь» находят отражение все государственные приоритеты, все главные социально-экономические программы государства (возрождение села, энергосбережение, развитие малых городов и поселков, расширение предпринимательства в регионах и т.д.). В 2009 году на Национальном конкурсе печатных СМИ проект «Моя Беларусь» получил «Золотую литеру» в номинации «Лучший творческий проект года республиканских печатных СМИ».
«Народный управдом». Приложение выпускается «Народной газетой» совместно с Министерством жилищно-коммунального хозяйства. На страницах этого ежемесячного приложения коллектив «НГ» стремится максимально, доступно и компетентно рассказать читателям о государственной политике, новшествах в сфере ЖКХ, дать практические советы как поступить в конкретной ситуации. Девиз проекта о ЖКХ -- «Живи как хозяин».
«На связи». В век стремительного развития информационных технологий жизнь государства и каждого его гражданина практически невозможна без современной связи во всех ее проявлениях. На страницах ежемесячного приложения (совместного проекта «Народной газеты» и Министерства связи и информатизации) журналисты газеты знакомят своих читателей со всеми новинками в мире связи (Интернет, мобильная связь и т.д.), их развитием в Беларуси, прежде всего в малых городах и селах страны.
«НГ-Наука». Инновационные преобразования невозможны без притока в белорусскую науку достаточного количества молодых, одаренных, хорошо подготовленных специалистов. А для того, чтобы нынешние студенты и школьники посвящали свою жизнь науке, надо изменять общественное сознание: поднимать престиж труда ученых, поддерживать интерес молодежи к науке, новым технологиям, инновациям
«НЭГ-регионы» («Народная экономическая газета»), «Дело вкуса» -- на страницах этих приложений доступно для широкого круга читателей рассказывается о социально-экономическом развитии регионов, о положении в конкретных отраслях страны. «НГ» ведет акцию «Поддержим отечественного производителя».
«ЭкоСреда». Совместный проект «НГ» и Министерства природных ресурсов и охраны окружающей среды. Главные приоритеты приложения -- это воспитание бережного отношения к природе, работа по экологическому образованию населения и нещадная борьба с теми, кто бездумно уничтожает флору и фауну, нерачительно хозяйствует на родной земле.
«Народный депутат». На страницах традиционного выпуска рассказывается о проблемах местного самоуправления, о необходимости его развития в интересах не только своего региона, но и страны в целом. Популярны у читателей комментарии и разъяснения принимаемых законов, анализ практики их применения.
«Беларусь: пограничная политика». Соместный с Государственным пограничным комитетом Республики Беларусь проект цель которого показать открытость нашей страны, помогать экономическому развитию приграничных территорий, способствовать человеческим контактам жителей приграничных регионов.
«Будем здоровы!». Ведущая тема приложения -- пропаганда здорового образа жизни, практические советы как сохранить или восстановить здоровье.
В структуре редакции находятся следующие отделы:
государственного строительства;
экономики;
социальных проблем;
новостей;
экологии и среды обитания человека;
культуры;
специальных проектов;
писем и массовой работы;
рекламы.
Газета имеет сеть собкоров, представляющих ее во всех регионах Беларуси. Корреспондентские пункты находятся в Бресте, Витебске, Гомеле, Гродно, Могилеве, Солигорске.
30. Газета «Звязда»
"Звязда" — старэйшая газета краіны, афіцыйны орган урада і парламента РБ. Штодзённая грамадска-палiтычная беларуская газета.
Выходзіць 5 разоў на тыдзень у поўнакаляровым выкананні. Тыраж: 32 345
Распаўсюджваецца ў Мінску і па рэспубліцы па падпісцы і праз кіёскі "Саюздруку".
Галоўны рэдактар газеты "Звязда" Алесь Мікалаевіч Карлюкевіч
Сайт http://zviazda.by/
Газета "Звязда", як старэйшае беларускамоўнае выданне ў краiне, якому сёлета споўнiлася 94 гады, спадзяецца, што кола яе прыхiльнiкаў будзе не толькi стабiльным, але i значна пашырыцца ў блiжэйшым будучым.
Дадаткі да “Звязды”:
газета “Чырвоная змена”:
газета “Местное самоуправление”:
Заснавальнiкi газеты - Савет Рэспублiкi Нацыянальнага сходу Рэспублiкi Беларусь, Палата прадстаўнiкоў Нацыянальнага сходу Рэспублiкi Беларусь, Савет Мiнiстраў Рэспублiкi Беларусь.
Гісторыя "Звязды" непарыўна звязана з гераічным мінулым нашай краіны. Старонкі газеты — дакладны і праўдзівы летапіс жыцця беларускага народа. Газеце належыць адметная роля ў станаўленні і развіцці беларускіх друкаваных сродкаў масавай інфармацыі, фарміраванні высокіх традыцый нацыянальнай журналістыкі, выхаванні цэлай плеяды выдатных прафесіяналаў.
"Звязда" з'яўляецца нацыянальна-культурным набыткам беларускага народа. Па яе матэрыялах можна вывучаць гісторыю Беларусі са жніўня 1917 года па сённяшні дзень — і гераічную, і складаную, і часам трагічную.
У гады Вялікай Айчыннай вайны "Звязда" выходзіла ў падполлі ў Мінску, пасля — у партызанскай зоне на востраве Зыслаў Любанскага раёна. У гэты цяжкі для краіны час яна мужным друкаваным словам заклікала чытачоў на барацьбу з ворагам. Высокай адзнакай ролі газеты сталі ордэны Айчыннай вайны І ступені і Працоўнага Чырвонага Сцяга.
Сёння "Звязда" — адзіная беларускамоўная штодзённая грамадска-палітычная газета ў рэспубліцы. Безумоўным прыярытэтам у працы рэдакцыйнага калектыву з'яўляецца прапаганда нацыянальнай культуры, гістарычнай спадчыны нашага народа.
Трапіць у штат "Звязды", старэйшай і галоўнай газеты рэспублікі, органа ЦК Кампартыі Беларусі, Вярхоўнага Савета і Савета Міністраў БССР, лічылася вялікім гонарам. Гэтым быццам канчаткова сцвярджаўся журналісцкі прэстыж. Таму і прыходзілі ў рэдакцыю ўжо сталыя прафесіяналы, з жыццёвым і творчым вопытам, якія добра паспыталі газетнага хлеба. Іван Навуменка, Барыс Стральцоў, Васіль Пышкоў, Аркадзь Тоўсцік... На жаль, усіх пералічыць проста немагчыма. Яны ў розны час, на розных пасадах высока неслі сцяг "Звязды". У сваю чаргу "Звязда" ўзнімала іх аўтарытэт, вылучала, надавала вядомасць не толькі ў журналісцкім асяроддзі. Нездарма многія сталі вядомымі літаратарамі, навукоўцамі, кіраўнікамі іншых выданняў і ўстаноў.
Газета асвятляе пытаннi i праблемы грамадска-палiтычнага, сацыяльна-эканамiчнага i культурнага жыцця Беларусi, дзейнасць праваахоўных органаў, парламента i ўрада краiны, прафсаюзаў, партый i арганiзацый, мiжнароднае, фiзкультурна-спартыўнае жыццё.
«Звязда» — старэйшая газета нашай краiны, якая на працягу ўсёй гiсторыi глыбока, грунтоўна i сiстэмна асвятляла (i зараз асвятляе) пытаннi развiцця культуры нашага таленавiтага народа, захавання i прадаўжэння багатай духоўнай спадчыны, мовы, традыцый — з пазiцый патрыятызму i мудрай узважанасцi. Ды i тыраж адзiнай беларускамоўнай штодзённай газеты сведчыць пра папулярнасць яе сярод чытачоў.
“Звязде” принадлежит исключительная роль в развертывании минского подполья во время Великой Отечественной войны. Период послевоенного восстановления и дальнейшего развития Беларуси также стали центральной темой многочисленных материалов ее журналистов.
“Звязда” награждена орденами Отечественной войны и Трудового Красного Знамени. Две минские улицы названы именами редактора подпольной “Звязды” Героя Советского Союза Владимира Омельянюка и сотрудника довоенной поры, “белорусского Маресьева” — Александра Русановича. Недавно в белорусской столице появился и проспект, носящий имя “Звязды”.
Интерактивная экспозиция "Партизанская землянка-типография газеты "Звязда" открылась сегодня в Белорусском государственном музее истории Великой Отечественной войны.
Центральное место в экспозиции занимает инсталляция, представляющая собой реконструкцию среды и условий, в которых приходилось работать сотрудникам газеты в военное время. Под специально созданным из маскировочной сетки и хвойных веток навесом размещен уникальный экспонат - печатный станок. На нем сотрудники газеты печатали "Звязду" и листовки в 1943-1944 годах на острове Зыслов в Любанском районе Минской области. К слову, этот станок поступил в музей из Белорусского штаба партизанского движения еще в 1944 году в числе самых первых экспонатов. Музейщикам удалось наладить работу станка, и теперь посетителям предоставлена редкая возможность почувствовать себя в роли журналиста партизанской газеты. Примечательно, что в интерактивной экспозиции также представлен полноцветный номер "Звязды" от 3 июля 1945 года, посвященный освобождению Беларуси.
Землянка-типография газеты создана по фотографиям военных лет и рассказам ветеранов, сотрудников "Звязды".
В целом военный период в истории газеты "Звязда" широко представлен в постоянной экспозиции учреждения. Здесь можно увидеть экземпляры газет, выпущенные в Минске в условиях подполья и в партизанской зоне, фотографии редакторов и редакционных коллективов, снимки работников типографии и др. К 90-летию газеты сотрудники музея пополнили экспозицию новыми экспонатами. Теперь здесь представлены три периода из истории газеты: довоенный, минского подполья и партизанский.
В годы Великой Отечественной войны “Звязда” призывала к борьбе против врага, поддерживала боевой дух белорусского народа и неудивительно, что ее называли газетой-патриоткой, газетой-партизанкой. В оккупированной столице и партизанской зоне на Минщине печатались долгожданные номера газеты. Период послевоенного восстановления и дальнейшего развития Беларуси также стали центральной темой многочисленных материалов ее журналистов.
“Звязда” награждена орденами Отечественной войны и Трудового Красного Знамени. Две минские улицы названы именами редактора подпольной “Звязды” Героя Советского Союза Владимира Омельянюка и сотрудника довоенной поры Александра Русановича. В 2005 году в белорусской столице появился проспект, носящий имя “Звязды”.
Паводле гісторыка журналістыкі Алега Слукі, газета "Звезда":узнялася на мяжы эпохаў як аб'ектыўная ўмова рэвалюцыйнага руху і неабходнасці пераходу цывілізацыі на новую ступень тэхнагеннага паскарэння. Гэта акрэслівала глыбіню зместу асноўнага нацыянальнага выдання, які ва ўсе перыяды супадае з гістарычнымі памкненнямі беларускага народа.
"Звязда" з'яўляецца пераемніцай і прадаўжальніцай дэмакратычных, гуманістычных традыцый купалаўскай "Нашай Нівы", а па значнасці ўплыву на грамадства стала спецыфічным ідэйна-палітычным помнікам".
Не ўступаючы ў палеміку адносна "ступеняў тэхнагеннага паскарэння", адзначым, што ў 1917-1920 гг. змест газеты не толькі не супадаў з гістарычнымі памкненнямі беларускага народа, а супярэчыў ім.
"Што ждатычыць, бадай, самай вострай і балючай для беларускага народа праблемы - што з ім будзе іякі лёс яго чакае ў будучым, - дык "Звязда" пра гэта ці маўчала, ці пра Беларусь пісала як пра Заходнюю вобласць Расіі. Імкненні ж беларусаў самім вырашаць свой лёс называла "беларускай авантурай”[8].
Пэўны час са "Звездою" супрацоўнічаў класік беларускай літаратуры Максім Гарэцкі, які пасля абвяшчэння БССР "ахвотна згадзіўся на прапазыцыі тав. Кнорына"[9] і пераехаў са Смаленска ў Менск на сталую працу ў "Звезду", ботады "мела разьвінуцца шырокая, культурная, беларуская праца".
І тут да месца даць слова тагачаснаму сябру М. Гарэцкага, з кім разам сталі студэнтамі факультэта гісторыі мастацтваў Смаленскага аддзялення Маскоўскага археалагічнага інстытута. Сябра пакінуў пасаду агента ў смаленскім аддзеле забеспячэння Заходняй вобласці і, таксама пераехаўшы ў Менск, заняўся журналістыкаю. Толькі не ў бальшавіцкай "Звезде", а ў "Весткахчасовага работніцка-сялянскага радавога ўрада Беларусі". У "Вестках..." сябар М. Гарэцкага стаў сакратаром-перакладчыкам на беларускую мову (газета выходзіла таксама па-польску, парасейску і на ідышы).
Чытач ужо мог здагадацца, што гаворка ідзе пра Янку Купалу. Згадваючы 1919 год, ён пісаў:
"Першыя дні бальшавіцкай гаспадаркі, асабліва тут, у Менску, падавалі надзею, што беларуская справа стане на добры дэмакратычны грунт. Бо як жа было іначай думаць? На чале "чразвычайкі" стаў ня Яркін, вядомыў Смаленску сваёй крывавай ненасытнасьцю, а нейкая іншая асоба. Так што спачатку ірасстрэлы рэдка былі чутны [...]. Не касавалідробнага гандлю і не забаранялі прывозіць прадукты зь вёскі ў горад. Але гэты мядовы месяц савецкай улады на Беларусі цягнуўся нядоўга. Бальшавікі займаюць Вільню, касуюць "незалежную беларускую і г. д. рэспубліку", а сваіх беларускіх "нацыяналістаў" - Шантыра, Дылу, Фальскага (Жылуновіч пасьпеў да таго часу ўцякчы) - садзяць у вастрог, ствараюць ужо Літоўска-Беларускую савецкую і г. д. рэспубліку, у рад якой засядае ў Вільні. Пра нейкую беларускую "незалежнасьць"не было ўжо ігутаркі"[10].
У сувязі са стварэннем Літоўска-Беларускай Рэспублікі ў лютым 1919 г. газета пераехала ў Вільню, аднак пасля раптоўнага захопу горада польскімі войскамі (21.04.1919) "Звезда" вяртаецца ў Менск, а М. Гарэцкі застаецца ў Вільні...
Пра што яшчэ трэба расказаць:
- гістарычная свядомасць;
- матчына мова
- беларуская культура
- унікальны культурны скарб
- тэорыя і практыка беларускай дзяржаўнасці
- стваральніца сучаснай беларускай нацыянальнай культуры
- на старонках прадстаўлена цэлая эпоха
-аўтарытэтная творчая школа…
28 полос в неделю и около 35 тысяч экземпляров ежедневно. В редакцию приходят сотни подарков и писем, в которых постоянные читатели не только поздравляют любимую газету, но и благодарят за интересные и полезные материалы.
В 45-ой столичной школе история газеты "Звязда" от первых выпусков и до наших дней. Такой музей-единственный в республике и ему уже 20 лет. Поисковые отряды собирали материалы буквально по крупицам. Сохранился оригинальный номер 1931 года. Практически все материалы о коллективизации. Однако самый ценный экспонат-оригинал от 22 июня 41.Музей является очень популярным не только среди наших гостей. Когда к нам приезжают гости из заграницы, они также интересуются историей газеты "Звязда". Здесь проводятся не только экскурсии, а занятия по всемирной истории, истории Беларуси, курсу "ВОВ".
"Звязда" - единственная газета, которая издавалась и во время ВОВ. В честь звездовцев-подпольщиков установлено 4 памятника: 3 в Минске и один на Любанщине. А к 60-летию Победы по предложению Ивана Шамякина Проспект газеты Известия был переименован в проспект газеты "Звязда".
Журналист Виктория Телешук работает в газете 5 лет. Творческое начало заметно не только в ее материалах, но даже в оформлении кабинета.
Редактор отдела молодежи газеты "Звязда" Виктория Телешук: "Само собой получилось, что мы начали собирать эти афоризмы. Изначально, они были посвящены журналистике, потом нашлись кусочки фотографий и у нас получился творческий кабинет."
Творческий подход - не единственное, что привлекает читателей. Актуальные темы, аналитика, горячая линия и приложения - вот благодаря чему газету покупают и ждут с нетерпением.
Соломенные куклы, вышитые салфетки, открытки и письма. В преддверии юбилея в редакцию газеты они приходят сотнями. Так постоянные читатели поздравляют "Звязду" и благодарят любимую газету за интересные и полезные материалы.
С юбилеем в 2007 г. коллектив редакции газеты "Звязда" поздравил Президент Беларуси Александр Лукашенко: "Основанная еще до Октябрьской революции, "Звязда" всегда была своеобразным летописцем многогранной жизни нашего народа. И неслучайно, что недавно один из красивейших проспектов белорусской столицы получил имя дважды орденоносной газеты "Звязда", - говорится в поздравлении.
Гiстарычная даведка
Першы нумар выйшаў 27 лiпеня (9 жнiўня) 1917 у Мiнску на рускай мове. З 1925 газета друкуецца на беларускай i рускай мовах, са жнiўня 1927 - на беларускай мове. смс
Спачатку выдавалася як орган Мiнскага камiтэта РСДРП(б). Арганiзатары i першыя рэдактары В. Г. Кнорын, К. I. Ландар, А. Ф. Мяснiкоў, В. В. Фамiн, М. В. Фрунзе. Двойчы закрывалася Часовым урадам, але выходзiла пад iншымi назвамi: з 15(28).09 па 6(19).10.1917 "Молот"; з 8(21).10 па 29.10(11.11).1917 "Буревестник" - як орган Паўночна-Заходняга абласнога камiтэта РСДРП(б). З 1(14).11.1917 выдаецца пад першапачатковай назвай "Звезда". Спачатку рэзка крытыкавала пазiцыi Часовага ўрада, прапагандавала праграму РСДРП(б), змяшчала матэрыялы бальшавiцкiх з'ездаў, канферэнцый i пленумаў. Пасля Кастрычнiцкага перавароту 1917 асноўны iдэалагiчны i прапагандысцкi орган бальшавiкоў. У сувязi з акупацыяй Беларусi немцамi з лютага 1918 выдавалася ў Смаленску як газета Паўночна-Заходня абласнога i Смаленскага губернскага камiтэтаў РКП(б). Са снежня 1918 зноў у Мiнску. З пачатку сакавiка 1919 "Звязда" - орган ЦК КП(б) Лiтвы i Беларусi, 1-19.04.1919 выходзiла ў Вiльнi, з 1.05 да 8.08.1919 - зноў у Мiнску. У час польскай акупацыi з восенi 1919 выдавалася ў Смаленску, штотыднёвiк, з 8.08.1920 - у Мiнску.
У 1920-30-я гады асвятляла пытаннi калектывiзацыi, iндустрыялiзацыi, культурнага будаўнiцтва праз уяўную дзейнасць камунiстычнай партыi.
У Вялiкую Айчынную вайну з'яўлялася баявым органам беларускага народа ў барацьбе з нямецка-фашысцкiмi захопнiкамi. Спачатку выходзiла ў Мiнску, потым у Магiлёве i Гомелi (да 13.08.1941).
У маi-вераснi 1942 выпускалася нелегальна як орган Мiнскага падпольнага камiтэта КП(б)Б; выйшлi 4 нумары. Рэдактары У. С. Амельянюк (№ 1), У. К. Нiкiфараў (№ 2-4).
З 27.01.1943 да 1.07.1944 выдавалася як орган ЦК КП(б)Б i Мiнскага абкома КП(б)Б у зоне дыслакацыi партызанскiх злучэнняў на Мiншчыне, выйшлi 93 нумары (у студзенi 1943 - лютым 1944 рэдактар М. П. Барашкаў).
З 10.7.1944 выдаецца ў Мiнску, да 1991 орган ЦК КПБ, Вярхоўнага Савета i Савета Мiнiстраў БССР.
Доўгі час галоўным рэдактарам “Звязды” быў Уладзімір Браніслававіч Наркевіч.
Журналісты газеты: Сяргей Грыб, Уладзімір Здановіч, Леанід Лахманенка, Сяргей Протас, Сяргей Расолька, Анатоль Сланеўскі, Віккторыя Целяшук, Ігар Шчучэнка
31. Из истории журналистики: "Наша нiва", "Наша доля", "Мужыцкая праўда"
Пытаннi, что датычаць гісторыі беларускай журналістыкі, даследуе Алег Георгіевіч Слука, доктар гістарычных навук, прафесар, аўтар падручніка “Беларуская журналістыка”.
Першыя перыядычныя выданні ў Беларусі з’явіліся на мяжы 18-19 стагоддзяў. Менавіта ў гэта час пачала стварацца сістэма нацыянальнага друку.
У другой палове 16 стагоддзя у ВКЛ выдаваліся газеты-аднадзёнкі, прысвечаныя найбольш значным падзеям таго часу. Першая з неперыядычных газетных лістовак газетнага тыпу – “Навіны грозныя а жалослівыя” (1562 г.), якая расказвала аб паходзе Маскоўскага цара Івана Грознага на землі ВКЛ.
Першая на тэрыторыі Беларусі газета “Кур`ер Віленскі” (1760 г.) выдавалася на польскай мове. У 1841 г. яна атрымала назву “Виленский вестник».
У 1776 г. пачала выдавацца «Газета Гродзенская» на польскай мове. Важным этапам у стварэнни перыядычнага друку стаў 1838 г., калі згодна з пастановац царскага ўрада ў пяці гарадах Беларуст пачалі друкавацца “Губернские ведомости”.
У сярэдзіне 19 ст. пачаў развівацца рэвалюцыйны беларускі друк. Найбольш вяомае падпольнае рэвалюцыйнае выданне – газета “Мужыцкая праўда”. Гэта першая рэвалюцыйна-дэмакратычная газэта ў Беларусі, якая выдавалася Кастусём Каліноўскім зь ліпеня 1862 году па чэрвень 1863 году. Усяго было выдадзена 7 нумароў, кожны зь якіх пачынаўся са звароту да моладзі: «Dzieciuki!», а зачыняўся подпісам «Jaśko haspadar z pad Wilni» і коштам: «Kasztuje hroszy 5» (акрамя №6, які каштаваў 6 грашоў).
У філасофскіх, ідэйна-палітычных, культуралагічных, літаратурных і публіцыстычных адносінах “Мужыцкая праўда” стала нацыянальным гістарычным помнікам. Газета была неабходна для прапаганды рэвалюцыйных ідэй і аб`яднання сялянскіх мас у барацьбе з панствам і царызмам. “Мужыцкая праўда” адкрыла якасна новы этап развіцця народнай публіцыстыкі.
Артыкулы, якiя ўмяшчалiся ў газеце, - яскравы узор рэвалюцыйнай публiцыстыкi. Газета выкрывала царiзм, паказвала антынародную сутнасць яго палiтыкi, грабежнiцкi характар рэформы 1861 г. Газета патрабавала знiшчэння самаўладства, памешчыцкага землеўладання, перадачы ўлады ў рукi народа, а зямлi тым, хто яе апрацоўвае. Адзiны спосаб дабiцца гэтага сялянам - узняцца на барацьбу. Заклiк да рэвалюцыйнай барацьбы, да актыўнага змагання супраць прыгнятальнiкаў народа, за яго сацыяльнае i нацыянальнае вызваленне складае асноўны пафас усiх выступленняў Ясокi, гаспадара з-пад Вiльнi. Кастусь Каліноўскі верыў у сiлу народа. Усiмi сваiмi думкамi ён быў звязаны з народам, змагаўся за такi грамадскi лад, дзе б чалавек быў вольным, жыў са сваёй працы.
Самой назвай газеты Кастусь Каліноўскі выяўляе яе народнасць, блiзасць да народна-гутарковых i iншых жанраў лiтаратуры. З рэвалюцыйна-палiтычнай iдэяй "Мужыцкая праўда" сцвяржала наступнае:
1) зямля належыць народу, чалавек свабодны, калi мае кавалак зямлi;
2) не народ створаны для ўрада, а ўрад - для народа;
3) народ павiнен мець свабоду, навучацца на роднай мове.
"Мужыцкая праўда" пiсалася напярэдаднi паўстання i Кастусь Каліноўскі не абыходзiў нiводнай магчымасцi, каб уцягнуць у паўстанне большую колькасць аднадумцаў, у гэтай сувязi ён закрануў i пытанне рэлiгii. У цэлым майстэрства публiцыстычнай выразнасцi, эмацыянальнага уз'яднання, доказнасцi ўдасканальвалася ад нумара да нумара.
Друк Беларусі ў час рэвалюцыі 1905-1917 гг.
1. «Наша доля» — штотыднёвая легальная газета рэвалюцыйна-дэмакратычнага кірунку, першая легальная газета ў беларускай мове. Першая беларуская грамадска-палітычная газета.
Выдавалася ў Вільні ў перыяд 1(14).9.1906 — 1(14).12.1906. Разам выйшла 6 нумароў, з іх 4 былі канфіскаваны, 7-ы быў знішчаны яшчэ ў наборы. Палова тыражу друкавалася кірыліцай, палова — лацінкай. Разавы тыраж 1-га нумару склаў 10 тыс. асобнікаў.
Афіцыйны рэдактар-выдавец — віленскі мяшчанін І. А. Тукеркес, з 18.11.1906 за рэдактара быў А. Гедвіла. Сапраўдныя заснавальнікі — частка кіраўніцтва Беларускай сацыялістычнай грамады, а менавіта, браты І. і А. Луцкевічы, А. Пашкевіч (Цётка), Ф. Умястоўскі. Упершыню ў газеце выступіў К. Міцкевіч, які пад псеўданімам Якуб Колас надрукаваў верш “Наш край”.
У праграмным артыкуле «Да чытачоў» газета выступіла за ўдэел у рэвалюцыйным руху, сацыяльную і нацыянальную свабоду, развіццё класавай самасвядомасці рабочых і сялян, асвету на роднай мове. Друкавала вострапубліцыстычныя і агітацыйныя артыкулы («Што будзе?», «Даход расійскага цара», «Пагром», «Як мужыку палепшыць сваё жыццё» і інш.), у якіх выкрывала антынародную палітыку царызму. Інфармавала пра рэвалюцыйныя падзеі ў краіне, цяжкае становішча сялянства.
Гэтымі тэмамі і ідэяй прасякнугы надрукаваныя ў газеце творы Цёткі (верш «Наш палетак» і апавяданне «Прысяга над крывавымі разорамі»), Я. Коласа (вершы «Наш родны край» — 1.9.1906, першае выступленне паэта ў друку, «Беларусам», «Асенні вечар», апавяданне «Слабода») і інш. Змясціла апавяданне Ядвігіна Ш. «Суд».
Выйшла 6 нумароў. На газету неаднаразова накладваўся арьшт, а рэдакnар прыцягваўся да крымінальнай адказнасці. За змест 1-га, 3-га, 4-га нумароў пастановаю Віленскай судовай палаты (11.01.1907) выданне было забаронена назаўсёды, афіцыйны рэдактар-выдавец Туркенес быў засуджаны на 1 год крэпасці.
Газета “Наша доля” заклала падмурак развіцця сучаснай беларускай журналістыкі, пубіцыстыкі і літаратуры. Кароткая, але яркая бяяграфія газеты была звязана з прапагандай рэвалюцыйнай барацьбы і нацыянальнай свядомасці.
2. «Наша ніва» — штотыднёвая грамадска-палітычная, навукова-асветніцкая і літаратурна-мастацкая газета нацыяльна-адраджэнскага кірунку. Выдавалася ў Вільні, па-беларуску, у перыяд 10(23).11.1906 — 7(20).8.1915. Друкавалася кірыліцай, да 18(31).10.1912 таксама і лацінкай. Звычайны тыраж складаў 4.5 тыс. асобнікаў. Выхад газеты быў спынены ў сувязі з набліжэннем расійска-нямецкага фронту да Вільні.
Заснавальнікі — кіруючая група Беларускай сацыялістычнай грамады (Іван Луцкевіч, Антон Луцкевіч, Вацлаў Іваноўскі, Аляксандр Уласаў, Цётка (Алаіза Пашкевіч) і інш.) Тая ж група кіравала газетай і пасля распаду Беларускай сацыялістычнай грамады да сакавіка 1914.
Рэдактары-выдаўцы:
Зыгмунт Вольскі.
Аляксандр Уласаў — з 8(22?).12.1906.
Янка Купала — з 7(20).3.1914 рэдактар, з 16.5.1914 рэдактар-выдавец.
Рэдактары аддзелаў у розны час: Янка Купала, Якуб Колас, Змітрок Бядуля, Хведар Імшэнік (заг. канторы і сакратар рэдакцыі да 1909), Вацлаў Ластоўскі (з 1909 сакр. рэдакцыі), Ядвігін Ш., Сяргей Палуян (С. Ясяновіч), Альгерд Бульба (В. Чыж).
Першы нумар газеты выйшаў у друкарні Марціна Кухты.
Газета друкавала вершы, нарысы, мастацкую прозу, навукова-папулярныя артыкулы, мела рубрыкі «У Думе і каля Думы», «Паштовая скрынка» і інш. Тэматыка, змест і характар падачы матэрыялаў мяняліся ў залежнасці ад палітычнай сітуацыі і складу рэдакцыі.
У газеце супрацоўнічалі выдатныя прадстаўнікі беларускай літаратуры Я. Купала, Я. колас, М. Багдановіч, М. Гарэцкі, З. Бядуля, Ц Гартны, Б. Тарашкевіч, В. Ластоўскі і інш. Фактычна гэтыя пісьменнікі і публіцысты сталі заснавальнікамі белаускай культуры 20 стагоддзя.
1906–1915 гады ў беларускай гістарыяграфіі называюцца «нашаніўскім перыядам». Бо з выхадам 10 (23) лістапада 1906 г. у Вільні першага нумара тыднёвіка «Наша Ніва» была запачаткаваная цэлая эпоха ў развіцці беларускага грамадства.
«Наша Ніва» на пачатку ХХ стагоддзя выпрацавала норму беларускай літаратурнай мовы.
У яе коле была створана беларуская класічная літаратура. Паўстала ідэя беларускай дзяржаўнасці. Скіраваная на пазітыўную асветную працу, гэтая газета стала цэнтрам інтэлектуальнага жыцця. У ёй друкавалася цэлая плеяда інтэлектуалаў – сярод іх Янка Купала, Якуб Колас, Максім Багдановіч, Вацлаў Ластоўскі.
«Наша Ніва» асвятляла шырокі спектр палітычных, эканамічных і культурных праблем. Газета мела галоўнай задачай кансалідацыю беларускай палітычнай нацыі. Пры гэтым, як адзначалі сучаснікі, для многіх «Наша Ніва» была першай крыніцай інфармацыі, якая не несла казённай адзнакі.
Вакол «НН» гуртавалася нацыянальная грамадзянская супольнасць. Сельскагаспадарчыя ініцыятывы, тусоўкі моладзі, выдавецтвы — усе яны выкарыстоўвалі трыбуну «НН».
З «Нашай Нівай» супрацоўнічаў класік літаратуры Якуб Колас. Вядомыя кожнаму школьніку творцы Максім Багдановіч і Змітрок Бядуля таксама былі адкрытыя менавіта «Нашай Нівай». А нацыянальны паэт Янка Купала ў лютым 1914 г. стаў яе рэдактарам. Ён кiраваў газетай да восенi 1915 г., калі «Наша Ніва» была пастаўленая царскай ваеннай цэнзурай у немагчымыя для існавання ўмовы.
