Тәртіптік құқықтық жауапкершілік.

Аталған жауапкершілікке тек кана жеке тұлғалар тартылады. Онын қолдануы негізі болып тәртіптік теріс қылық болып табы­лады.

Басқа жауапкершіліктерден ерекшелігі:

Тәртіптік жауапкершілік тек жеке тұлғаларға қатысты қолданылады.

Тәртіптік жауапкершілік өзге заңды жауапкершілік түрлерімен қатар қолданылады.

Тәртіптік жауапкершілік жұмыскердін жұмыс уақыты кезінде жасалған теріс қылық үшін қолданылады. Яғни, жұмыскердің жұмыстын тыс уакытта немесе демалыс уакытында жасалған теріс қылықтары үшін өзге жауапкершілік түрлері қолда­нылады.

Субъектісі тек кана жұмыс істеп жүрген жұмысшы.

Тәртіптік жауапкершілік жер заңдарынын нормаларына байланысты тәртіптерді орындауға міндетті жұмысшылар мен қызметкерлерге қолданылады.

Тәртіптік жауапкершілікте жұмыс істеп жүрген уақтысында жауапкершілк заңдарын бұзғаны үшін қолданылады.

Тек кана ұйым әкімшілігін басқару органы қолданылады.

Тәртіптік жауапкершілік мүліктік жауапкершілікпен қатар қолданылуы мүмкін.

Тәртіптік жауапкершілік ескерту, сөгіс, қатаң сөгіс және жмыстан шығару сиякты жазалау шараларын колданумен ерекшеленеді.

Тәртіптік жауапкершілікке тарту Кдзакстан Республикасынын қолданыстағы Еңбек кодексімен және белгілі бір ұйымның жарғысына сәйкес жасалған ішкі тәртіп ережелерімен реттеледі.

Азаматтық құқықтық жауапкершілік. Азаматтық жауапкершілік Қазакстан Республикасының азаматтық заңнамалары нормаларымен реттеледі. Бұл жауапкершілік жер зандарын бұза отырып мемлекеттің мүддесіне, қоршаған ортаға, жердің меншік иесіне, басқа да жеке және заңды тұлғалардың кұкыктары мен заңды мүддслеріне зиян (шығындар) келтірілген кезде қолданы­лады. Азаматтық құкықтық жауапкершілік келесідей ерекшеліктері бар:

1.Бұл жауапкершілік жеке және заңды тұлғалар тартылуы мүмкін.

2. Бұл жауапкершілік баска заңдылық жауапкершілік түрлерімен қатар қолдануы мүмкін: Мысалы, заңсыз бөтен жерді басып алған тұлға кылмыстык жауапкершілікке тартылады және зардап келтірілген жағдайда оны өтеуге де міндетті.

Шығындарды зиянды өтеу туралы тек сот органы арқылы шешіледі.

Жер заңдарын бұза отырып жасалаған зиянның әртүрлі түрлері болуы мүмкін.

Бұл зиян бірнеше топтарға бөлінеді:

Экологиялык зиян.

Экономикалық зиян.

Экологиялық зиян дегеніміз — жер заңдарын бұзу аркылы чоршаған ортаға жерге табиғат объектісі ретінде зардап келірілгенін білдіреді. Бұл зиян Казакстан Республикасының Эко­логиялык кодексінін талаптарына сәйкес өтеледі, Бұл зиянлы толық түрде өтеуге мүмкіндік жоқ, себебі келтірілген зиянды пакты бағалау мүмкін емес. Экологиялык зиянды өтеуің екі әдісі бар: тікелей және жанама түрі. Залалды экономикалык бағалаулын тура әдісі неғұрлым тиімді инженерлік, ұйымдық -техникалық және технологиялык іс-шаралар арқылы қоршаған ортаны қалпына келтіруге, жұтандаған табиғи ресурстардың орнын толтыруға, тірі организмдерді сауыктыруға қажетті нақты шығындарды аныктаудан түрады.

Қоршаған ортаны корғау саласындағы уәкілетті органнын лауазымды адамдары бірінші кезекте коршаған ортаға залал келтірген тұлғаның қоршаған ортаны қалпына келтіру жөніндегі іс-шарларды жүзеге асыру мүмкіндігін қарастырады.

Қоршаған ортаны калпына келтіру жөніндегі іс-шараларды жүргізу жөніндегі тиісті міндеттемелер қоршаған ортаға залал келтірген тұлғанын нақты іс-шаралар және оларды жүргізу мерзімі көрсетілген кепілдік хатында жазылады. Залалдың салдарларын жою жөніндегі шаралардын құны олардың нарықтық құны бойынша айқындалады.

Залалды тура әдіспен экономикалык бағалау кезінде қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның лауазымды адамдары тәуелсіз сарапшыларды тарта алады. Сарапшылар ретінде экологиялык аудиторлар, жобалау, инженерлік және ғылыми ұйымдардың мамандары қатыса алады.

Тәуелсіз сарапшылар жұмысына ақы төлеу жөніндегі міндет коршаған ортаға залал келтірген тұлғаға жүктеледі.

Залалды экономикалык бағалаудыңжанама әдісі залалды эко­номикалык бағалаудын тура әдісін қолдану мүмкін болмайтын жағдайларда қолданылады. Залалды экономикалық бағалаудың жанама әдісі коршаған ортаға әсер ету түрлеріне қарай залалды әрбір ингредиент бойынша жинақтау жолымен айқындалады.

Экономикалық зиян дегеніміз - жер меншік иелерінін жер пайдаланушылардын, мемлекет өзіне материялдық жағынаң келтірілген шығындар болып табылады. Бұлшығындарды өтеутолык мөлшерде жүзеге асырылады және басшылыққа Азамат­тык кодексінің нормалары алынады.

Жер заңдары бұзушылығы моральдық зиянды келтіруі мүмкін. Оны өтеу тәртібі Қазакстан Республикасының Азамат­тық кодексімен ретгеледі.