Ышқылды қождық құрамы қандай тотықпен қаныққан?

Ышқылды доғалы электр пештерінде болат балқыту.

Қышқылды электр доғалы пеш футерокасы SіO₂ден тұрады, қаныққан. Қышқылды футеровкалы пештерде қышқылды қож қою болады ол дифузиалы процестердің жүруін бәсеңдетеді, сол себептен негізгі қожға қарағанда процестің жылдамдығы төмен.

Қожда кремнии тотығы болмағандықтан металда дефосфорация мен десульфурация процесі жүрмейді. Көміртегінің құрамын жоғатрлату үшін,шихтада шойын қолданылады, кокс және электродтық бой.

Шойынның негізгі талап етеді—аз мөлшерлі фосфор;осымен, аз шихтаға көп фосфор енгізбеуі үшін (< 40 т) пешке 10 % шойыннан көп енгізбейді,үлкен салмақтарға артық емес 25 %.

Негізгі пештерде қож түзуші ретінде известь, известняк, плавиковый шпат, боксит, шамотный бойды қолданады; ал қышқыл пештерде — кварцевый песок, шамотный бой, известь.

Тотықсыздандырғыш ретінде темір рудасын қолданамыз, прокаттік окалинді, агломерат,темір кенді окатышты, газ тәріздес оттекті.

Қожтәріздес және тотықсыздандырғыштарға дәл сол қажеттіліктер ұсынылады,және де тағы басқа да болат балқыту үрдістерінде.Жекелегенде,әктас 90 % артық болады. СаО, аз емес 2 % SiО₂, ас емес 0,1 % S және жаңа божды быть,металды сутегіге шығармау үшін.Темір рудасының мөлшері 8% SiО₂, қождың мөлшері аз болмауы керек,аз емес 0,05 % S және 0,2 % Р;руданы болшектеп қолданған жөн 40—100 мм, сондықтан бөлшектер қабат арқылы қожға өтеді.

Плавикалық шпатта, қожды бөлу үшін қолданады, құрамы CaF₂ асу керек 85 %.

Тотықтыру кезеңі. Тотықтыру кезеңінің тапсырмасы: а) металдағы фосфордың құрамын азайту дейін 0,01—0,015 %; б) металдағы сутегі азоттың құрамын азайту; в) металды температураға дейін қыздыру,шығаратын температураға жақын (на 120–130 °С ликвидустан жоғары температура); г) көміртегі ні тотықтырып төменге түсіреміз. Ең маңызды рольді көміртегіні тотықтыру үрдісі жүреді,сонымен көпіршік түзетін СО жойылып металдағы сутегі мен азот араластыру, және көпіршіктер ваннаны тартады, металды қыздырып және қож фосфорды жою. Қоспаны тотықтыру үшін темір руда немесе газтәріздес оттекті қолданамыз. Тотығу кезеңі балқу кезеңінде түзілген 65—75 % қожды пештен ағызудан басталады.

Қожды тоқтан айырмай ағызады пешті 10-12° жұмыс терезесіне еңкейту арқылы.

Қож ағызуын пештегі фосфордан құтылу үшін жүргізеді.Шлактан құтылып пешке шлак түзушілер еңгізіледі 1—1,5% әк кажетілігі туса 0,15—0,25 % балқыма шпадын шамотты бой және бокситтіде еңгіземіз

Сұйықтәріздес қозғалмалы түзілгеннен кейін барлық тотықсыздандыру кезенінде ваннаға бөлшектеп темір рудасын еңгізіп отырамыз немесе әкті оттекпен үрлеу арқылы жүргіземіз;қожды ағызу үшін барлық кезен бойы енкейтулі түрде ұстаймыз.

Шикізаттардың негізгі айырмашылығы бұл — көміртегінің болуы осыдан 0,2 – 0,5 дейін 2 %және күкірттің аз мөлшері, фосфор, никель, мыс және басқа балқымалар, әдетте сынық болаттарда болады.Бұл болатты балқытуға мүмкіндік береді,балқма жоғарғы тазалықтан бөлініп шығуы.

Лигерленген болат қалдықтары қымбат ферросплавтарын үнемдеуге мүмкіндік береді. Сондықтан бұл қалдықтар бөлек жинап қояды.Осыларды болат балқытуда қолданамыз

Болатты қышқылсыздандыру. Фасонды құю кезінде тотықсыздандыру болмайды, сондықтан оны қышқылсыздандырады. Егер металда кремнии аз молшерде болса, 7—10 мин қалғанда ферросилиции отырғызады. Ферромарганецті пешке енгізеді немесе кошқа береді.

Глоссарии

Қышқылды процесс – қышқылды отқа төзімді материалмен және қышқылды қожбен (негізінен SiO2) футеровкаланған болат балқыту агрегаттарында болат қорыту.

Кремнийдің қос тотығы SiO₂ – кремнийдің оттегімен ең тұрақты және ерекше қосылысы, химиялық формуласы SiO₂. Кремнийдің бос қос тотығы (кремнийлі ангидрид, кремнезем) табиғатта құрамы жай құмнан тұратын кварц минералынан, сонымен бірге кристобалит және тридимит түрінде кездеседі.

Динас – отқа төзімді материалдың жалпылама атауы, 93% кремнеземнан (SiO2) тұрады. Ізбесті-темірлі байланыс жасап кварц жынысынан дайындайды. Өндірістік пештерде қалау кезінде қолданылады. Атауы ең бірінші осы отқа төзімді материал жасалған жердің Уэльстегі Динас шатқалы (Craig-y-Dinas) атауына байланысты берілді.

Қож қышқылдығы –қышқылдық қасиетті металлургиялық қож.

Шекемтас – негізінен шекемтас жасау өндірісіне бай емес темір кені және әр түрлі темірқұрамды қалдықтар қолданылады. Берілген кендегі минералды қоспаларды жою үшін ұсақ ұнтақталады және әр түрлі әдістермен байытылады. Шекемтас дайындау процесі негізінен кенді шекемтастау деп аталады. Шихта, яғни ұсақ ұнтақталған темірқұрамды минерал концентраты, қождама және бекіткіш қоспа (бентонитті глина) ылғалдандырылып грануляторларда немесе барабан-кесектегіштерде шекемтасталады.

Күл – толық жану кезіндегі минерал қоспадан тұратын отынның жанбай қалған бөлігі.