АЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
«АЛМАТЫ ЭНЕРГЕТИКА ЖӘНЕ БАЙЛАНЫС УНИВЕРСИТЕТІ»
коммерциялық емес акционерлік қоғамы
«Өнеркәсіп қондырғыларының электр жетегі және автоматтандырылуы»
кафедрасы
Курстық жұмыс
Пәні Электр жетегі _____
Мамандығы 5В0710800 Электрэнергетика
Орындаған Инкарбаева М.Б. Тобы: Эк 14-3
Студенттік кітапша №144233
Қабылдаған доцент Ғали К.О.
(ғылыми дәрежесі, атағы, Т.А.Ж.)
___________ _____________«____» ____________201___ж.
Алматы, 2017
Мазмұны
1 Кіріспе -3
2 Электродвигательді таңдау және электромеханикалық сипаттамаларды есеп -4
Күштік сұлбаның элементтерін есептеу және таңдау
3.1 Күштік трансформатордың қуатын есептеу және таңдау, түрлендіргіш вентильді таңдау. -6
3.2 Теңгергіш реаторлардың (дроссель) индуктивтілігін есептеу -7
3.3 Жетектің параметрлерін анықтау және электромеханикалық сипаттамалрды тұрғызу. -8
4 Функционалды схаманы анықтау
4.1 Басқарылатын түзеткіш – АБЖ-нің буыны -11
4.2 Басқарылатын түзеткіштің статикалық сипаттамалрын есептеу -12
4.3 Кері байланыс параметрлерін анықтау. -14
4.4 Электр жетегінің жылдамдық және ток бойынша теріс кері байланысы бар сипаттамаларды есептеу және тұрғызу. -15
Әдебиеттер тізімі -16
Кіріспе
Бұл курстық жұмыста айналу жиілігін тұрақтандыратын және жүргізуші тоқтарды шектейтін, «тиристорлық түрлендіргіш-қозғалтқыш» (ТТ-Қ) сұлбасы бойынша жасалған реттелетін тұрақты тоқ электр жетегін есептеу жүргізіледі. Курстық жұмысты орындаудың негізгі мақсаты, ол өз бетімен орындалатын шығармашылық жұмысқа дағдыландыру және негізі жобалау кезеңдерімен таныстыру. Курстық жұмысты орындау нәтижесінде студенттер автоматтандырылған электр жетегін есептеу әдістерін және элементтерін таңдауды, жетекші автоматты басқару жүйелерін анализдеу мен синтездеуді, электромеханикалық және әртүрлі типтік-күштік электронды құрылғыларды электронды есептеу машиналарында моделдеу және есептеу үшін қолтаңбалы бағдармаларды пайдалануға дағыдылануға үйрену керек.
Осы кездегі автоматтандырылған электр жетегінің (АЭЖ) негізгі мақсаттары:
- жүргізу, тежеу,реверстеу процестерін басқару. Бұл жұмысты АЭЖ тұйықталмаған жүйесін орындай алады. Басқару процесінде токты бақылау дәлдігі төмен болады. Механикалық сипаттаманың қатаңдығы табиғидан нашар болады. Қазіргі уақытта АЭЖ ең көп таралған топ;
- берілген шамаларды (ток, жылдамдық, қуат, және т.б.) тұрақтандыру (тұрақтандыру функциясы). Бұл жұмысты АЭЖ тек қана тұйықталған жүйесін орындай алады. Басты кері байланыс қандай шама бойынша тұрақталса, сол шама негізі реттеуші шама болады;
- жүйеге берілмейтін өзгермелі кірмелік сигналдарды бақылау (бақылау функциясы). Бұл жұмыс тек қана тұйықталмаған жүйелерде орындалуы мүмкін. Қазіргі кездегі бақылау жүйелері, үш контурлы болады;
- АЭЖ тиімді жұмыс режімдерін таңдау. Жұмыс тұйықталған жүйелерде орындалуы мүмкін;
АЭЖ жүйесі негізі функциялардан басқа да жұмыстарды орындауы мүмкін:
- электр козғалтқышы мен жабдықтарды қысқаша тұйықталудан ток, кернеу және т.б. шамадан тыс өсуінен сақтандыру;
- операция ретін қамтамасыз ететін және апатты режімдерді болдырмайтын, блокировка;
- сигналдау.
Тапсырманың варианттары студенттің есептік кітапшасының нөмірі және фамилиясының алғашқы әрпі бойынша 1 және 2 кестеден алынады.
Курстық жұмысты орындау тапсырмасы
Тапсырма нұсқасы студент фамилиясы мен сынақ кітапшасының номері бойынша 1 және 2 кестеден алынады.
Таблица1
| Шифрдің соңғы саны | Қуат P,кВт | Жылдамдық,n,об/мин | |
| А - К | Л - Я | ||
| 2.2 |
Таблица2
| Шифрдің соңғы санының алдыңғы саны | Жылдамдық реттеу диапазоны D | Статикалық қателік  ,%
| Түрлендіргіш сұлбасы |
| 3 ф. нөлдік |
Осы кездегі автоматтандырылған электр жетегінің (АЭЖ) негізгі мақсаттары:
· Жүргізу, тежеу, реверстеу процестерін басқару. Бұл жұмысты АЭЖ тұйықталмаған жүйесін орындай алады. Басқару процесінде тоқты бақылау дәлдігі төмен болады. Механикалық сипаттаманың қатаңдығы табиғидан нашар болады. Қазіргі уақытта АЭЖ ең көп таралған топ.
· Берілген шамаларды (тоқ, жылдамдық, қуат және т.б.) тұрақтандыру (тұрақтандыру функциясы). Бұл жұмысты АЭЖ тек қана тұйықталған жүйесін орындай алады. Басты кері байланыс қандай шама бойынша тұрақталса, сол шама негізі реттеуші шама болады.
· Жүйеге берілмейтін өзгермелі кірмелік сигналдарды бақылау (бақылау функциясы). Бұл жұмыс тек қана тұйықталмаған жүйелерде орындалуы мүмкін. Қазіргі кездегі бақылау жүйелері, үш контурлы болады. АЭЖ тиімді жұмыс режимдерін таңдау. Жұмыс тұйықталған жүйелерде орындалуы мүмкін.
АЭЖ жүйесі негізі функциялардан басқа да жұмыстарды орындауы мүмкін:
· Электр қозғалтқышы мен жабдықтарды қысқаша тұйықталудан тоқ, кернеу және т.б. шамадан тыс өсуінен сақтандыру.
· Операция ретін қамтамасыз ететін және апатты режимдерді болдырмайтын, блокировка.
· Сигналдау.
Аннотация
а) каталог бойынша электродвигательді таңдап, оның табиғи сипаттамасын есептеп тұрғызу және минималды жылдамдықта электромеханикалық сипаттамасын тұрғызу керек.
б) ТП – Д (түрлендіргіш сұлбасын вариант бойынша таңдау керек)сұлбасы бойынша электр жетегінің күштік сұлбасын құрып, есептеп, сұлбаның негізгі элементтерін таңдау керек;
в) электр жетегінің тұйық емес жүйесін есептеп, статикалық электрмеханикалық сипаттамаларын тұрғызу керек;
г) электр жетегінің автоматты басқарудың функционалды сұлбасын құрып, қажетті кері байланыс пен ток пойынша түйін отсечкасы параметрлерін есептеу керек (ток отсечки-1,5 
,ток стопорения-2 ).
д) электр жетегінң тұйық жүйесі үшін статикалық сипаттамаларын есептеп тұрғызу керек.
е) автоматты реттеу жүйесін дәлелдеп, реттегіштің параметрлерін есептеу керек;
Электродвигательді таңдау және электромеханикалық сипаттамаларды есептеу
2ПФ200МУХЛ4
| Қуат, кВт | Кернеу, В | Айналу жиілігі, айн/мин | ПӘК,% | Орам кедергісі при 150С, Ом | Якорьдің индуктивтігі, мГн | Инерция моменті кг.м2 | |||
| номиналды | максималды | якордің | Қосымша полюстер | қоздыру | |||||
| 7.5 | 89,5 | 0,026 | 0,016 | 0,038 |
А
Тәуелсіз қоздырылатын тұрақты ток двигателінің табиғи электромеханикалық сипаттамасы келесі теңдеумен сипатталады
,
Сипаттаманы тұрғызу үшін 2 нүктенің координатасы жеткілікті: номиналды режимде
және бос жүріс режимінде
, 
.
Мұндағы кФН
.
Номиналды жүктеме кезінде минималды бұрыштық жылдамдығы
Статордағы кернеудің төмендеуі
.
Минималды жылдамдықта электромеханикалық сипаттамасы номиналды жүктеме кезінде және бос жүріс режимі бойынша тұрғызылады 
, 
, 
.
1 сурет Қозғалтқыштың электромеханикалық сипаттамасы
б) ТП-Д жүйелі электр жетегенің күштік принципиалды сұлбасы
Үшфазалы нөлдік сұлба қуаты 10 кВт қа дейінгі жетектерде қолданылады. Бұл сұлбаның негізгі кемшіліктері шығыс кернеуінің гармоникалық құрамының жаман болуы.
3.1 Күштік трансформатордың қуатын есептеу және таңдау, түрлендіргіш вентильді таңдау;
Түзету сұлбасына жеткізілетін кернеу:
Мұндағы
Ки – кернеу бойынша қор коэффициенті Ки=1,05;
Кa - вентильдің толық емес ашылуын ескеретін қор коэффициенті (реверсивті емес түрлендіргіштер үшін Кa=1, реверсивті үшін Кa=1,2);
КR - жүктеме кезінде вентиль мен трансформатордағы кернеудің түсуін ескеретін коэффициент (КR=1,05).
где Кн- схема коэффициенті (таблица 3);
Udн – двигатель якорінің номиналды кернеуі.
Екінші орамадағы токтың әсерлік мәні:
мұндағы, Ki - токтың тік бұрышты формасынан ауытқуын ескеретін коэффициент, (Ki=1,05…1,1);
KT2 – коэффициент, фазалық токтың әсерлік мәнін түзетілген ток мәніне қатынасын көрсететін коэффициент
Таблица 3
| Схема атауы | КН | Ки макс | КТ2 | КТ1 | КМ |
| нөлдік үш фазалы | 0,854 | 2,09 | 0,577 | 0,817 | 1,345 |
Двигатель якорін қоректендіретін түрлендіргішке арналған трансформатордың типтік қуаты:
Трансформатор типтік қуаты мен қажетті екінші орамадағы кернеу бойынша таңдалады.
| Түрі | Номиналды қуаты, кВА | Номиналды кернеу,В |  Вт
| 
| |
| бірінші орама | екінші орама | ||||
| ТТ-19 | 380/220 |
Таңдалған трансформатор бірінші орамадағы ток арқылы қызуға тексеріледі.
Таңдалған трансформатор үшін орамадағы активті және реактивті кедергілер:
;
.
Күштік сұлба үшін вентильді таңдау, вентильден өтетін орта ток мәні мен вентильге түсірілген максималды лездік кернеу мәні бойынша жүргізіледі.
