1. жақтардың өте қатты дамуі,
2. жоғарғы жақтың өте қатты дамуі,
3. төменгі жақтың өте қатты дамуі,
4. жақтардың дамүіның жетілмегені,
5. жоғарғы жақтың дамүіңың жетілмегені,
6. төменгі жақтың дамүіның жетілмегені,
7. ашық тістем,
8. алдынғы тістердің терең жабқандығы.
Оқуті модулі А3- Ортодонтиялық және ортопедиялық науқастарды тексеру әдістері.
Казіргі кезде ортопедтер кызметтік аппаратуралық, хирургиялық әдістері және продездеуді колданып балалар мен ересектердің тирек қимыл аппаратының ауруларын емдеумен айналысуда. Ортопедиялық стоматология жалпы стоматологияның тарау және жалпы ортопедияның бөлімі болып табылады. Оны тіс жақ жүйесі мүшелерінің,іштен туа біткен, жүре болатын ақауларың зақымдануын, майысуларын анықтайтын,алдын алу және емдеу шараларын жүргізетін ғылым ретінде түсіну керек. Бұл мақсатта функционалдық, аппаратуралық, аппаратуралы-хирургиялық әдістері кенінен қолданады
Ортопедиялық ұрамында негізгі орынды протездеу әдісі алады.Оның негізгі міндеті тіс қатарының немесе альвеолярдық өсіндінін ақауларын аустырумен қатар мүшенің ары қарайғы бұзылуының және аурудың қайталануыңың алдын ала. Ортодонтиялық көмек балаларға дәрігер-ортодонт көрсетеді. Балалар тіс емханасында 1 ставка дәрігер-ортодонтқа, 1 ставка техник-ортодонт болады.
Ортопедиялық және ортодонтиялық науқастарды тексерудің негізгі әдістері:
1.сұрау /ауру тарихин және өмір тарихын/,
2.қарап тексеру /сырттай қарау/,
3.ауыз қуысың тексеру,
4.зерттеудің негізгі әдістері.
Тексеру ата-анасынан сұраудан басталады: анасы аяқ ауыр кезде қандай жағдайда жүргендігі, бала уакытымен туылғандығы, туылған кезде салмағы, жасанды және табиғи көкірекпен тамақтандыру, уақыттылы сүт тістердің шығуы және түсуі, баланың бірінші рет жүргені, сөйлегені, түнде және күндіз тыныс алуы, ұқтап жатқандағы жаттысы, зиянды әдеттер, ауыз қуысында операция жасалғамба.
Қарап тексергенде: бет әлпетіне қараймыз, дене пішіміне, жүріп тұрыуна, беттің асимметриясына, беттің төменгі үшінші бөлігінің қысқаруына, мұрын-ерін және иектің қатпарлар тереңдеген.
Ауыз қуысың тексеру: қызыл иекті, жоғарғы және төменгі еріндердің үзеңгілісін, тіл үзенгілісін, тілдің көлемің, тілдің қозғалуы, тістердің саны, тістер тістемің, тіс-жақ аумағының қызметін /аускультация және пальпация жасап/. Тексеру барысындағы мәліметтерды ортодонтиялық науқастың амбулаториялық картасына жасылады.
Зерттеудің негізгі әдістері:
а/ функциональдық,
б/ аппаратуралық,
в/ аппаратура-хирургиялық,
г/ хирургиялық.
Көбінше екі әдіс қосылып емдеу жүреді: мысалы- аппаратуралық және миогимнастика.Емдеу кезінде баланы зиянды әдеттерін тию және дұрыс жұтынуды, дем алуды, сөйлеуді үйрету.
Функциональдық әдіс – миогимнастика, логопедия.
Аппаратуралық әдіс – ортодонтиялық аппараттарды қолдану /кіші және ересек балаларға/
Аппаратуралы-хирургиялық әдіс – ересек науқастарға қолданады.
Хирургиялық әдіс – жақ cүйектері түгел өсіп болған соң қолданады.
Көбінше екі әдіс қосылып емдеу жүреді: мысалы- аппаратуралық және миогимнастика.Емдеу кезінде баланы зиянды әдеттерін тию және дұрыс жұтынуды, дем алуды, сөйлеуді үйрету.
Оқуты модулі Б1 - Ортодонтиялық апараттардың жіктелуі. Ортодонтиялық аппараттардың әсер ету механизмі.
.
Ортодонтиялық аппараттар жіктелуі:
а/ орналасуына байланысты: ауыз қуысының ішінде, ауыз қуысының сыртында, аралас, ауыз қуысында кіреберіс беткейінде,
б/ әсер етуіне байланысты: механикалық, функционалдық, аралас әсер етуші,
в/ бекітілуіне байланысты: алмалы-салмалы, алынбайтын және құрама.
Ауыз қуысының сыртында пайдалатын аппарат /белсенді /: иек праща (матадан), басқа киілетін қалпақ және резина тартпадан тұрады. Төменгі жақты өсуін тоқтату үшін және тістердің медиалды окклюзияны емдеу үшін пайдаланады, 4-9 жас аралығында қолданады.
Алынбайтын механиялық әсер етуші аппараттар / пассивті /: тіс қатарың өзара орналасуын қалыпқа келтіру,бағыттайтын, тіс доғаларын кенейту үшін.
1.аппарат Энгля универсалды.
2.аппарат Эйнсворта - сүт тістемде.
3.аппарат Мершона – тістер қатарын кеңейту үшін.
4.биіклабилды доға Лури – әлсіз қызмет жасайтын ортодонтиялық аппараттарға жатады.
5.аппарат Дерихсвейлер – пластинка жалғанған коронкалар мен бұрандамен тұрады, аппаратты 6 айға қояды, ортодонтияда бірінші қатардағы аппараттарға жатады.
6.Позднякова аппараты – диастеманы емдеу үшін.
Алмалы-салмалы механикалық әсер етуші аппараттар: қай жаста болсада қолдануға болатын аппарат, алдынгы тістердің алға немесе артқа шығып кеткенде. Аппаратт мықты болуы үшін кламмерлер қолданады – қарапайым ұстайтын кламмер, Джексон, Шварц, Адамс кламмерлер.
1. Шварц аппаратты – тістерді вестибулярды жылжыту үшін.
2. Шварц аппаратты - бүйір тістердің дисталды жылжыту үшін.
3. Шварц аппаратты - тістер доғасың кеңейту үшін.
4. Шварц аппараты - тістер қатарың кеңейту үшін.
5. Хорошилкина аппаратты – тістер қатарың кеңейту үшін.
6. Кальвелис аппаратты – диастеманы емдеу үшін.
Алынбайтын функционалды әсер етуші аппараттар:
1.Катц коронкасы.
2.Шварц каппасы.
Алмалы-салмалы функционалды әсер етуші аппараттар:
1.Бынин каппасы – пластмассадан жасалған.
2. Катц тістеу пластинасы – дисталды окклюзияны және терең тістемді емдейді.
Аралас әсер етуші аппараттар: активаторлар мен регуляторлар.
1.Брюкля аппаратты,
2.эластикалық Кламмт активаторы,
3.Френкель регуляторы,
4 Шварц екі қабатты пластинкасы,
5. активатор - сыммен қосылған 2 пластинкалы.
Башаров аппараты- терең тістесуде және тіс қатарында ақауы болған медиалды, дисталды тістесу.
Гуляев аппараты – төменгі жақ алға, кіре беріс беткейде қарай төменгі жақтың тістері қисайғанда, тандай беткейге қарай жоғарғы алдынғы тістердің қисайғанда.
Краус аппараты – ашық және дисталды тістесу,
Лимберг – еріннің үзеңгілісін үзайту отасын ұсынды.
Фриэл диск – ауыздың айналма бұлшық еттерің жаттықтыру үшін қолданады
Хургин аппараты - танлай Катц пластинкасына әсер етуші қиғаш аланы және тіс қатарын кенейту бұрандамасы бар.
Ортодонтиялық емдеудің жақсы көрсеткішінің нәтижесесін үлғайту үшін ретенционды аппараттар қолданады. Ретенционды аппараттар: алмалы-салмалы және алынбайтын болады.
Алмалы-салмалы ретенционды аппараттың құрамы: базисті пластинка, керекті ретенционды бөлшектер.
Алынбайтын ретенционды аппараттың құрамы: екі сақинаны бір-біріне дәнекерлеп сымнан тұратын доғасы, қармағы және коронкасы бар.
