Жұмыстың мақсаты
1. Типтік буындардың уақыттық және жиіліктік сипаттамаларын және буындардың математикалық сипаттамасын білу.
2. Matlab 5.2 бағдарламасын және Simulink/Matlab 5.2. қосымшасында моделдеуді үйрену.
Жалпы әдістемелік нұсқау
Зертханалық жұмыс Simulink/Matlab 5.2 бағдарламасын қолдану арқылы орындалады. Жұмысты бастау үшін Matlab 5.2(оның ярлыкі жұмыс столында болады немесе «Пуск» меню арқылы ашамыз) бағдарламасын ашамыз. Содан кейін панелдіің жоғары жағында Simulink қосымшасы тышқанның сол жақ түймесін басу арқылы кітапхананы таңдаймыз. (Сурет 1).
Сурет 1.
 |
Кітапханада бірнеше бөлімдер келтірілген, яғна көздер (Sources), тұтынушылар (Sinks), дискретті (Discrete), сызықты (Linear) және сызықты емес (Nonlinear) жүйелер. (Сурет 2).
Сурет 2.
Барлық зертханалық жұмыстарда кернеудің орнына тұрақты кернеу "Көздер" (Sources) бөлімінен, осциллограф -"Тұтынушылар" (Sinks), бөлімінен, күшейткіш, инерциялық, тербелмелі, интегралдаушы, дифференциалды буындарды "Сызықты" (Linear) бөлімінен, ал қалған сызықты емес элементтерді "Сызықты емес" (Nonlinear) бөлімінен алынады.
Бөлімдерде орналасқан блоктарды көшіруге болады, жұмыс моделіне қоюға және тек осы моделде ғана блоктардың параметрін өзгерте аламыз. Жұмыс моделін мынадай жолмен «File -New –Model» құрамыз.
Жұмысты орындауға әдістемелік құрал
Matlab бағдарламасында жұмыс жасау үшін жұмыс столындағы ярлықты және пайда болған терезеден "Simulink" панелін басу керек. Барлық керекті элементтер бар кітапхана ашылады, оның ішінде №1 зертханалық жұмысты орындау үшін де:тербелмелі буын, инерциялы буын, күшейткіш буын, интегралдайтын буын, идеалды және нақты дифференциалдайтын буын. Осы буындар көшіріледі жіне басқа моделге ауыстырылады. "Файл" – құру – "модель" жолымен құрамыз және типтік буындар алу үшін қажетті сұлбаны жинауға болады. Осы буындарға коэффициентерді, тұрақты уақытты екі рет тышқанның сол жағын басу арқылы енгізуге болады.
Тербелмелі буында – жоғарғы жолы күшейту К коэффициентін, ал төменгі жолға уақыт Т тұрақтысын және ξ коэффициентін енгізуге болады.
Инерциялы буында -– жоғарғы жолы күшейту К коэффициентін, ал төменгі жолға уақыт Т тұрақтысын (в инерционной звене оператор дифференциалдау s арқылы белгіленеді және оны енгізу керек емес, себебі ба,дарлама өзі есептейді)енгіземіз.
Күшейткіш буында –күшейту К коэффициенті;
Интегралдайтын буында К және уақыт тұрақтасын Т енгіземіз;
Идеалды дифференциалдайтын буын К коэффициентінен және дифференциалдаудың тізбектей қосылған блоктарынын тұрады;
Нақты дифференциалдайтын буында К коэффициенті және Т уақыт тұрақтысын енгіземіз.
Осы буындардың кірісіне бірлік кіріс сигнал 1(t) және шығысына аспапты орнатамыз. Сипаттаманы алу үшін "старт"(►) түймесін басу керек, аспапты ашу керек және графикті түсіреміз.
Буынның параметрлерін өзгерту үшін блокка екі рет тышқанның сол жағыын басу керек, осы блоктың өзгертуге болатын параметрлерінің терезесі пайда болады. Берілген сандарды енгізген соң «Арр1у» басу керек, содан соң «Close» панеліндегі жабу белгісін басамыз.
Стендті енгізу «Старт» ► басу арқылы немесе клавиатурада «Сtг1+Т» арқылы жүзеге асырылады.
Кесте 1.1
| буын№ | Пара метрлер | Нұсқа |
| III | ||
| в | ||
| К Т Ξ | ||
| К Т | ||
| К | ||
| К Т=1 | 1,5 | |
| 5а | К | |
| 5б | К Т |
