Күрделі адъективті сөз: Әпербақан

Ауқатты» сөзінің сөзжасамдық негізін көрсетіңізАуқат

«Бала» сөзінен жасалған туынды сөздер: Баламен, балаға, баладай;

«Біл» сөзінің сөзжасамдық ұясын табыңыз: Біл, білім, білгіш; білгір

«Бір түбірден тараған, бірінен-бірі тікелей туындайтын...». бірінен бірі негіз болатын туынды түбір сөздер

«Жиеншар» күрделі аталымының екінші сыңарының мағынасы? Тұқым

«Киіз үй, ақ үй, жетімдер үйі» туынды сөздеріндегі киіз, ақ, жетімдер сөзқдері қалай аталады? Ауыспалы сыңар;

«Кіші» сөзіне жалғанатын жұрнақ: –лік, -ірей;

«Қазақ тілінің туынды сөздер сөздігінің» (Алматы, 1988) авторы кім? А.Ибатов;

А

Адвербиалдану дегеніміз не? Басқа мағынадағы сөздердің үстеу мағынаға ауысуы

Айтып қал, сұрап қал, айтып кел, жүгіріп кел т.б. күрделі қимыл сөздердегі қал сыңары қалай аталады? Тірек сыңар,

Алматылық, Павлодарлық, Семейлік, сыпайылық, өмірлік, ұғарлық сөздерінде сөзжасам қосымшасы қандай сипатта қолданылған? Функциялық сипаты,

Амал мағынасындағы туынды үстеулі сөз қатысқан сөйлем: Мамыр бүгін қыздарша киінді... (Ш.Құдайбердиев)

Аналитикалық-семантикалық тәсілмен жасалған сөздерді белгілеңіз: Білезік, қарлығаш;

Анықртаманы әрі қарай жалғастырыңыз:«Сөзжасамдық біріліктер деп...» Тік қатардағы бір сатыда бір негіз сөзден өрбіген туынды сөздердің жиынтығын айтамыз.

Б

Барып кел, сұрап кел, айтып кел, жүгіріп кел т.б. күрделі қимыл сөздердегі барып, сұрап, айтып, жүгіріп сыңарлары қалай аталады? Ауыспалы сыңар

Басқа сөз табы мен сын есім тіркесуіндегі күрделі туынды сын есім: Қой көзді, үш қабатты

Берілген туынды сөздердің мағынасын табыңыз: Сабырсыз, арсыз, еріншек, Көрсеқызар, жалмауыз. Адамның жағымсыз қасиеттерін;

Бір белгісі мекен, орын атауы негізінде туған күрделі аталым: Көлбақа, тауешкі;

Бір сыңары төл сөз, бір сыңары кірме сөз болып келетін туынды сөз Шалап;

Бірігу арқылы жасалған туынды есімдік: Бірнеше;

Бірігу жолымен жасалған жаңа сөз: Мәнмәтін;

Бірігу жолымен жасалған туынды зат мағыналы сөз: Дүниеқоңызды

Бірнеше күрделі етістіктің жасалуына қызмет етіп, олардың бәріне ортақ болатын негізгі түбір етістіктер не деп аталады? Тірек сыңар;

Д

Дерексіз зат атаулары Ауыртпалық, өзгеріс, тұрмыс;

Дұрыс сөзжасамдық тізбекті белгілеңіз: Ел – елші – елшілік;

Дұрыс сөзжасамдық ұяны табыңыз: Қон, қоныс, қонақ, қонақшыл. қонаға, қонағалық;

Е

Ек – егін – егінші – егіншілік сөзжасамдық тізбегінен сөзжасамдық жұптарды белгілеңі з Ек- егін, егін – егінші, егінші – егінішілік.

Екібастұз сөзінің сөзжасамдық негізі Екі, бас және тұз;

Ел-елші- елшілік сөзжасамдық тізбегінде неше негіз сөз бар? 2

Еліктеу негізді қимыл мағыналы сөз: Сылдыра;

Еңбекақы, жалақы, сыйақы, өтемақы туынды сөздеріндегі ақы сөзі қалай аталады? Тірек сыңар;

Есім негізді туынды сөз: Сөзуар;

Етіс жұрнақтары арқылы жасалған тарихи туынды сөздерді табыңыз. Оян \оят, жұбан\ жұбат;

 

Ж

Жаңа күрделі сөзді табыңыз Жағажай

Жүздіктердің тірек сыңар болуы арқылы тілде барлығы қанша күрделі сан жасалады? 9

Жүлдегер сөзінің негіз сипаты қандай? Түбір;

Жұрнақ сөз тудыру қасиетіне қарай қалай бөлінеді? Өнімді, өнімсіз

З

Зат есім негізді қимыл мағыналы сөз: Ойна;

Зат есімненжасалған мұқтаждық, зәрулік мәнді қимыл етістік: Жетімсіре, ағайынсыра.

Заттанған реттік сан есім қатысқан сөйлем: Екіншісі жауап берсін

Заттың қызмет белгісіне қарай жасалған күрделі аталым: Май шам, шашбау;

К

Кірігу жолымен жасалған сан есім: сексен, тоқсан,

Кіріккен туынды қимыл мағыналы сөз: Түрегел;

Кірме жұрнақты туынды зат есім: Жалгер

Кірме сөз қатысқан туынды сөз Телекөпір;

Кірме туынды заттық мағыналы сөз: Кеден.

Көмекші есімді туынды сөз Үстінгі;

Көне туынды сын есім: Тағы аң;

Көне түбірден жасалған туынды қимыл мағыналы сөз: Байла

Күрделі адъективті сөз: Әпербақан

Күрделі зат есім: Желаяқ

Күрделі сөзге тән белгілер: Мағыналы тұтастық;құрылымдық синтаксистік тұтастық;

Күрделі туынды үстеу: Күні-түні;

Күрделі үстеу: Бүгін;

Қазақ тіл біліміне сөзжасам саласын енгізген ғалым: Н. Оралбай

Қай ғалымның пікірі: «Қысқарған сөздер сөзжасамға жатады, күрделі толық атаудың бір варианты ретінде дербес сөз қызметін атқарады, белгілі мағынасы бар, тілге дайын сөз ретінде кіреді, сөйлемде бір сұраққа жауап береді, бір құрамда қолданылады, сөйлемнің бір мүшесі қызметін атқарады, біртұтас қалыпта жазылады, айтылады, бір екпінмен айтылады»? Н.Оралбай;

Қай ғалымның пікірі: «Сөзжасам жүйесіндегі жұрнақтардың ішінде сөзге үстеме мағына беріп, сөзді мағына жағынан түрлендіретін жұрнақтар да бар. Мысалы, үйшік, кітапша, сарғыш т.б. Олардың әрқайсысы тілдегі дайын тұрған қалпында сөйлемге енеді. Сондықтан оларды да сөзжасам жүйесінің бірліктері ретінде қараған дұрыс» Н.Оралбай.

Қай жұрнақ сөз тудырмайды? -дау, -ып;

Қай тілдік үдерісте фонетикалық, лексика-семантикалық,грамматикалық конверсия жолы орын алады Күрделену үдерісі;

Қайсысы күрделі туынды қимыл мағыналы сөз? Зар қақты

Қайсысы құранды етістік? Түрегел;

Қатыстық сөз бен тәуелдік жалғаулы сөздің кірігуі арқылы жасалған күрделі аталым: Отағасы

Қимыл мағыналы сөздерді тудырушы омоним жұрнақтарды табыңыз: –ық, -ік, -шы, -ші;

Қимыл негізді сөз: Білімпаз

Қолбасы сөзінің негіз сипаты қанадай? Кіріккен түбір;

Қолғанат сөзінің кіріге жасалуына тілдің қай заңы негіз болған? Дыбыс үндестігі;

Қон-қонақ-қонақта –қонақтау сөзжасамдық тізбегінде неше негіз бар? 3

Қосарланған сөз: үлкенді-кішілі

Құранды жұрнақты туынды зат мағыналы сөз: Қазақшылық

Құранды қимыл сөздерді жасаудағы белсенді қимыл сөз. Қыл

Қызғалдақ,сарғалдақ туынды сөздеріндегі «ғадақ» сыңарының мағынасы: Гүл.

Қысқарған сөздің қызметі: Жазу мәдениетіндегі ықшамдылық;

Л,М,Н.О.Ө.П

Лексика-семантикалық тәсілмен жасалған туынды есімдік: Біреу, әлде;

Мамандықты білдіретін туынды зат мағыналы сөз: Сатушы;

Нақты мәнді туынды зат мағыналы сөз: Орындық;

Ойлаған ісін орындағысы келеді, әттең қолы қысқа. Тәуелдік

Он бір, он үш, он алты, он сегіз сан сөздердегі тірек сыңар қайсы? Он

Орыс тіл білімінде сөзжасамды жеке сала деп тануға ұсынған ғалым: Г.О. Винокур;

Өлшем мәнді қимылдық ұғымды жаңа сөз: Қарыста;

Прономиналданған есімдік сөз: Өз;

С

Сан есімнің жасалуында қай жол белсенді қызмет атқарады? Тіркесу;

Сан негізді зат мағыналы сөз: Ондық;

Сан сөзден прономиналданған туынды сөз қатысқан сөйлемді табыңыз Біреу тауып айтады, біреу қауып айтады;

Сапалық және қатыстық сын есім сөздердің тіркесуіндегі туынды сөз Кең көйлекті жігіт;

Септік жалғауымен қалыптсақан туынды үстеу Ретімен;

Септік тұлғасының көнеруі арқылы жасалған туынды үстеулі сөз: –Не көрсем, бірге көргенім рас (М.Әуезов).

Синтетикалық-семантикалық тәсіл деген не?: Сөзжасамдық қосымшаның жалғануы

Синтетикалық-семантикалық тәсілмен жасалған туынды сөздер қайсы? Өткірлік, жылжымалы.

Сөзжасам саласында зерттеу жүргізген ғалымдар Бәрі

Сөзжасамдық бірліктер қайсы? Сөзжасамдық жұрнақ, түбір сөздер;

Сөзжасамдық жұрнақ дегеніміз не? Негіз сөзге жалғанып, оның лексика-грамматикалық мағынасын өзгертетін қосымша.

Сөзжасамдық мағынаны Н.Оралбай топтастырған түрін табыңыз: Өзгерген туынды, түрленген туынды, теңбе-тең туынды мағына

Сөзжасамдық саты дегеніміз не? Негіз сөз бен сөзжасамдық жұрнақтан тұратын сөзжасамдық ұядағы туынды түбірлердің жасалу ретін білдіретін тілдік бірлік

Сөзжасамдық тарам дегеніміз не? Негіз сөз бен туынды түбір сөздің жиынтығы

Сөзжасамдық типті белгілеңіз: Айтыс, соғыс, ұрыс;

Сөзжасамдық тізбекті дұрыс жaлғастырыңыз: Із -... –ізде – іздеу,

Сөзжасамдық тізбекті табыңыз: Біл(у) – білім – білімпаз – білімпаздық

Сөзжасамдық тізбектің анықтамасын жалғастырыңыз: «Бір түбірден тараған, бірінен-бірі тікелей туындайтын...».

Сөзжасамдық үлгіні белгілеңіз: Көңілсіз, жерсіз, білімсіз;

Сөзжасамның құнарлылық-құнарсыздық сипаты дегеніміз не? Сөзжасамның синтетикалық тәсілі

Сөйлемдегі аналитикалық тәсілмен жасалған туынды сөздер:Мінді де отарбаға жүріп кетті. Бірталай бір ортада уақыт өтті (Ш.Құдайбердиев ) Отарба, бірталай;

Сөйлемдегі асты сызылған туынды сөздің жасалу тәсілін белгілеңіз: Сәрсенбай әлдеқашан ұйқыға кетті (М.Жұмабаев) Аналитикалық-семантикалық тәсіл;

Сөйлемдегі күрделі сын мағыналы сөздің жасалу жолын анықтаңыз: Ойлаған ісін орындағысы келеді, әттең қолы қысқа. Тәуелдік

Сөйлемдегі лексика-семантикалық тәсілмен жасалған туынды сөз: Мағаштың қырқын беріп болған күннің ертеңінде Абай және қаза тапты (М.Әуезов). Қырқын

Сөйлемдегі туынды қимыл мағыналы сөздің жасалу жолы: Ашығып келген Бекболаттар әбден разы болды (Ә.Шәріпов). Есім сөз бен қимыл сөздің тіркесуі,

Сүріншек және сүрінгіш сөздеріндегі жұрнақтар мағынасы жағынан қандай жұрнақтар? Синоним;

Сын есімді сөзден жасалған туынды қимыл мағыналы сөз: Күмбездің мұнарасын әсемдеп, оюмен келістірген екен.

Сын және зат мағыналы негіздерден тұратын күрделі туынды зат мағыналы сөз: Өнертапқыш;

Сын мағыналы негізді ту ынды зат мағыналы сөз: Құнарлылық

Сындық мәнді туынды сөз: Апалы-сіңілі;

Т

Тағам, дене, туыстық атауларды жасайтын жұрнақ –лық, -дық, -тық;

Тіркесті есімдік қатысқан сөйлем: Мен өзім аяқтап тастаймын.

Тіркесті жаңа туынды сөз Көтерме сауда

Тіркесті үстеу қатысқан сөйлем: Бұрнағы күні ауыр жорық болды да, қол тыныға алмады

Туынды сөзді табыңыз: Білім.

Туынды үстеу: Жолай;

Түбірлес туынды сөздерді табыңыз: Сынау, сынақ, сыншы;

Тұрақты тіркесті қимыл мағыналы сөз: Ауыз жаласты

Ұ,Ш

Ұқсатудан туған күрделі аталым: Бізтұмсық.

Шапқыншылық сөзін тудырушы жұрнақты табыңыз –лық